De Tour die geen einde kent

AAN DE WAND van zijn werkkamer heeft de directeur van de Tour de France geen stemmige zwartwitfoto van een duel Anquetil/Poulidor noch een bontgekleurde van de tandem Hinault/Lemond die hand in hand de top van l'Alpe de Huez bereikt.

Er hangt een foto van de paus, in gesprek met de Turk Ali Agca, de man die een aanslag op hem pleegde.

'Bekijkt u die maar eens goed', adviseert Jean-Marie Leblanc. Een sober beeld van twee zittende mannen van wie die in het wit, voorovergebogen, het woord voert en die in het zwart, eveneens voorovergebogen, aandachtig toehoort. De mannen kijken elkaar aan en lijken verbonden door een lichtstraal.

'Mooie foto, niet? Mijn bron van inspiratie. Ik heb hem nu tien jaar en deze foto zal altijd bij mij blijven.' Op veel momenten, ook ver verwijderd van deze werkkamer in Issy-les-Moulineaux, ziet Leblanc de twee mannen haarscherp voor zich.

Hij zag plots de foto weer toen hij tijdens de wonderlijke Tour de France van dit jaar, ergens aan de voet van de Pyreneeën, door een withete stakingsleider Laurent Jalabert werd belaagd. Het beeld verscheen zelfs meermalen op het netvlies tijdens zijn zwartste dag, de zeventiende etappe naar Aix-les-Bains, toen renners collectief hun rugnummers afwierpen en Leblanc door het wielerpubliek werd bespuwd, geslagen en voor landverrader uitgemaakt.

'Vergevingsgezindheid is een waardevolle deugd', bepeinst de baas van 's werelds meest prestigieuze wielerkoers. Hij wil niet onbescheiden zijn maar hij meent dat hij zelf met deze deugd gezegend is.

'Op die stoel waar u nu zit, zat twee weken geleden nog Manolo Saiz, de ploegleider van Once. Wat voor lelijke dingen heeft die niet allemaal over mij gezegd'

De benen gaan op tafel, de pastis wordt bijgeschonken en hij neemt nog maar eens een forse trek van zijn sigaar. 'Mijn natuur is die van een optimist. In de kern geloof ik dat het goede altijd zal zegevieren. O zeker, ik ben een gelovig mens.'

Werkelijk de wanhoop nabij was hij de afgelopen Tour de France dan misschien toch wel één keer. 'Ja, weer die etappe naar Aix-les-Bains. Grote chaos, ploegen stapten af, renners eisten dat ik justitie en politie zou beteugelen...'

Met een zuur lachje: 'Ach ja, weten die renners veel. Die denken dat ik als sportorganisator permanent in verbinding met de president van Frankrijk sta.'

Woedende renners en ploegleiders aan de ene kant, een onvermurwbare justitie aan de andere, 'soms voelde ik me een soort Kofi Annan.'

Terwijl hij, oud-beroepswielrenner, oud-journalist en sinds 1989 de directeur van de Tour, toch ook maar een jongen van het volk is. De Nordiste Leblanc, 54 jaar, opgegroeid nabij Lille: 'Ik raak niet snel uit mijn evenwicht maar ook ik heb tijdens deze vreselijke Tour mijn angsten gehad. Natuurlijk! Weet u, dit was de eerste Tour waarin mijn vrouw op mijn verzoek een weekend is langs geweest.'

De Société du Tour de France is gevestigd in Issy-les-Moulineaux, zuidwestelijk van de hoofdstad. Leblancs vorige werkgever, de sportkrant L'Equipe, bewoont hetzelfde kantorencomplex. Niettemin loopt hij zijn eertijdse collegae slechts een enkele keer tegen het lijf. Lachend: 'De journalistiek ligt dicht bij me maar is gelukkig ook ver weg.'

Diep in hem schuilt nog de renner-Leblanc, de journalist-Leblanc is min of meer verdwenen. 'Een groot renner was ik niet, maar ik heb toch twee maal de Tour uitgereden. Dat rennersgevoel raak ik nooit meer kwijt. Ik weet wat het is, dat slopende bestaan.'

De renner-Leblanc trekt een vermoeid gezicht en verzucht: 'Pfff, we gaan het hopelijk niet steeds over doping hebben?'

Hij wijst op een imposante stapel paperassen op zijn bureau en gruwelt: 'Doping, doping, doping' Hij wordt er zo moe van. 'Ik heb laatst ook weer ergens moeten lezen dat ik tijdens mijn sportperiode zelf ook een pakker was. Dat heeft dan niet veel geholpen want ik heb een zeer bescheiden erelijst. Die beschuldiging kwam van Festina-soigneur Willy Voet. Die vindt mij een hypocriet. Ik heb die man nog nooit gesproken, ik ken hem alleen maar van zien, maar hij weet blijkbaar alles van mij.'

-Toch maar wel over doping. Wanneer besefte u voor het eerst dat het een Tour vol problemen zou worden?

'Eigenlijk al de avond voor de start, tijdens de ploegenpresentatie in Dublin. Journalisten vertelden me dat er bij Lyon, later bleek het Lille, een Festina-auto met doping was aangehouden. Mijn eerste gedachte was: dit is mis. Mijn tweede: onmiddellijk een startverbod geven. Maar ja, Festina..., de populairste ploeg. Virenque, Zülle. Bovendien, op geruchten en vermoedens kun je een ploeg niet uitsluiten.'

- Wat was voor u het breekpunt van de Tour?

'Brive-la-Gaillarde, 17 juli. Dat was ook de eerste keer dat we officieel iets vernamen van justitie en politie. Toen móest ik als organisator wel ingrijpen en Festina uit de koers nemen. Ik heb die dag veel aan Jacques Goddet (vijftig jaar Tourdirecteur) gedacht. Hoe zijn Tour gered kon worden.

'Ik heb absoluut geen spijt van dat besluit. De dagen daarna zag ik spandoeken waarin ik voor alles en nog wat werd uitgemaakt. Natuurlijk voelde ik me geraakt! Maar mijn geweten sprak me toe: ík was het toch niet die vals heeft gespeeld'

- Virenque maakte er wel een theatrale bedoening van toen hij na de uitsluiting toch nog wilde starten.

'Dat was ook een beetje voor de bühne, zondermeer. Hij is erg impulsief, emotioneel. Richard huilt nogal makkelijk. Nu heeft hij weer gezegd dat hij stopt met wielrennen. Gelooft u het?'

- De Tour laten doorgaan na de Franse publiekslieveling naar huis te hebben gestuurd, dat was vermoedelijk de moeilijkste beslissing ?

'Toch niet. Nadat de ploegleider van Festina had bekend dat er in zijn ploeg georganiseerd doping werd gebruikt, was dat helemaal niet zo'n moeilijke beslissing. Veel moeilijker had ik het een paar jaar eerder toen ik besloot de Tour voort te laten gaan na het verongelukken van Fabio Casartelli.'

- U heeft al zo'n veertig jaar met wielrennen te maken. Dat er zo massaal doping wordt gebruikt zal u toch niet echt verbaasd hebben?

'Dat heeft me wél verbaasd! Althans, dat het er zo georganiseerd aan toeging. In mijn tijd als journalist heb ik ook wel over dopingschandalen geschreven. Maar dat er op deze schaal vals wordt gespeeld had ik niet voor mogelijk gehouden.'

- De gevolgen van deze Tour zijn nog altijd niet te overzien. Er lijkt geen einde te komen aan de onderzoeken tegen ploegen.

'De Tour van 1998 is nog lang niet ten einde. Wat er straks allemaal aan rechtzaken uitrolt kan ik niet overzien. Ik heb geen contact met justitie, ik ben geen partij. Festina is ondervraagd, TVM, nog onlangs Casino en in januari moeten de Once-renners zich in Lyon melden. Ik weet dat er bijvoorbeeld in uw land grote kritiek is op onze justitie maar ik deel die kritiek niet. Het abces is opengesprongen, laat justitie alles tot op de bodem uitzoeken.'

- Heeft u enig idee waarom er nu ineens een grote schoonmaakoperatie in touw werd gezet?

'Er is gesuggereerd dat het een politieke kwestie was. Mevrouw Buffet, onze minister van Sport en Jeugdzaken, is een communiste en die zou dan wel eens even die grote, welvarende privé-onderneming Tour de France te grazen nemen. U moet weten, in dit land hebben communisten een traditie als het om het aanpakken van het grootkapitaal gaat.

'Ik geloof helemaal niets van die theorie. Mevrouw Buffet was al enige tijd doende met het maken van een nieuwe anti-dopingwet. Met zware straffen voor handelaren en vervoerders. Dat juich ik van harte toe. Ik vind dat Buffet altijd heel zuiver is gebleven. Ze heeft bij voortduring herhaald dat het niet alleen om het cyclisme gaat. Dat justitie juist nu tot actie is overgegaan kwam simpelweg door het feit dat men op een aantal zaken is gestuit.'

- Is het geen verloren strijd? Zou het niet beter zijn dopinggebruik onder voorwaarden toe te staan?

'O nee, ik ken dat liberale gedachtengoed van uw land maar daar heb ik helemaal niets mee. En u moet mij ook niet tot de school van fatalisten rekenen: dat er toch niks tegen te doen is. Als we zo gaan redeneren geven we de jeugd een vrijbrief en zullen de consequenties niet te overzien zijn.

'Je kunt niet een beetje doping toestaan. Het is niks of alles. Alles is zoals het er in bepaalde Amerikaanse sporten aan toegaat. Sport wordt daar alleen maar als amusement gezien en zoek het verder met de gezondheid maar uit. Dat is niet mijn lijn. Sportkampioenen zijn geen artiesten, ze moeten werkelijk een voorbeeld zijn voor de jeugd.'

- Was u tijdens de Tour niet teleurgesteld in de renners? Er was geen leiderschap, het was één grote bende.

'Ach, waar hebben we het over? Jonge mensen van 25, 26, 27 jaar. Die altijd alleen maar met die sport zijn bezig geweest. Die een nogal smalle kijk op het leven hebben. Wielrenners maken deel uit van een reizend circus, er is weinig gelegenheid tot reflectie. Een rennerscarrière duurt niet lang, ze moeten snel scoren. Ik ben zelf renner geweest, ik weet waar ik over praat. Een Tour rijden is fysiek en mentaal zeer zwaar en als er dan nog eens al die heisa bijkomt..

'Ik ben veel meer teleurgesteld in de ploegleiders. Er zijn amper nog échte directeurs-sportive. Met de nadruk op sportive. Wielerploegen zijn teveel in de greep gekomen van zakenmensen.'

- U heeft aangekondigd bij de volgende Tour ploegen te weren als er ook maar één renner op dopinggebruik is betrapt. Dat kan een mager bezette Tour worden.

'Nee, nee, nee, zo ligt het niet. Ik ga niet een hele ploeg straffen voor het gedrag van een eenling. Maar als ons blijkt dat de leiding van een ploeg niet optreedt tegen een zondaar dan moet die ploeg ook maar de gevolgen accepteren.

'Stel dat die affaire met TVM, die tenslotte al in maart speelde, volgend jaar een paar maanden voor de Tour zou losbreken dan zou ik die ploeg niet uitnodigen. Het is niet goed voor de Tour om ploegen op te nemen tegen wie een juridisch onderzoek loopt.'

- Het TVM-onderzoek is nog allerminst afgerond. Dus u houdt het heel wel voor mogelijk dat TVM volgend jaar geen uitnodiging krijgt? In Nederland wordt Cees Priem door velen eerder als een martelaar dan als een zondaar gezien.

'Nu moet ik prudent zijn, het ligt gevoelig. Waarom justitie pas tijdens de Tour met de zaak tegen TVM op de proppen kwam weet ik niet, maar feit is dat er in een TVM-auto EPO is gevonden. Justitie is in dit land erg machtig. Waar ik me, net als TVM begrijp ik, wél ernstig aan heb gestoord is dat alles steeds maar in de publiciteit komt. Justitie is wel erg tuk op publiciteit. Dat zie je ook met zaken in de politiek. Denk aan de affaire-Roland Dumas.'

- Wie er trouwens misschien volgend jaar ook niet bij is is Marco Pantani. Hij heeft gedreigd niet aan de Tour deel te nemen omdat de ronde te licht is.

'Marco moet het routeschema nog maar eens goed bestuderen. Er zijn volgend jaar meer aankomsten bergop dan dit jaar. Ik ken trouwens wel meer renners die hebben gezegd dat ze nooit, nooit, nooit meer in Frankrijk zullen rijden.'

- Heeft u tijdens of na deze Tour nooit eens gedacht aan een andere baan?

'Heel even. Na de ronde werk ik altijd nog een weekje en daarna neem ik twee weken vakantie. Ik ben in Frankrijk gebleven en ook tijdens mijn vakantie ben ik steeds maar weer lastig gevallen met vragen over doping. Maar ach, ik hou van wielrennen, mijn hele leven draait om wielrennen. Bovendien heb ik vertrouwen in de nieuwe maatregelen tegen dopinggebruik.'

- Loopt u nog steeds met het plan rond om de Tour van 2000 in Guadeloupe te laten beginnen?

'Jazeker. Ik schat de kans op zestig procent dat het doorgaat. In logistieke zin wordt het een uitdaging. We doen het alleen als de renners ermee instemmen. We willen Corcordes inzetten, bij wijze van symboliek. Futurisme. Het jaar 2000, begrijpt u wel...Oké, de Concorde is een oud vliegtuig maar het roept wel het beeld op van vooruitgang.'