De tien belangrijkste redenen voor ontslag op staande voet

Diefstal is voor werkgevers veruit de belangrijkste reden voor een ontslag op staande voet, gevolgd door fraude en conflicten over de re-integratie van door ziekte, burn-out of blessures gevelde werknemers. De Volkskrant ploos de 194 gepubliceerde rechtszaken van de voorbije twaalf maanden uit waarin een werknemer op staande voet was ontslagen. Ook disfunctioneren komt vaak voor als reden voor het ontslag - zoals in het geval van een beveiliger die een paar minuten wegdommelde tijdens zijn dienst - net als concurreren met de eigen werkgever - zoals in het geval van de onderhoudsschilder die met de verf en bedrijfsauto van de baas diens klanten afsnoepte. Een bloemlezing uit twaalf maanden aan ontslagzaken.

1. Diefstal

De import-exportmanager van een leverancier van autosnufjes drukte voor 90 duizend euro aan carkits, telefoons en navigatiesystemen achterover en verpatste die op Marktplaats. Het is een van de tientallen voorbeelden van vermeende diefstal waarvoor ontslagen werknemers en hun ex-werkgevers recentelijk tegenover elkaar stonden in de rechtszaal. Bij grofweg 18 procent van de staande voetjes is diefstal de reden voor het ontslag.

Vaak gaat het om zogeheten 'bagateldelicten': het stelen van spullen van geringe waarde. Een caissière van supermarkt Deen kreeg op staande voet ontslag nadat ze een hap had genomen uit een donut, ook al was de donut dan over datum en zou hij anders in de vuilcontainer zijn beland. Hetzelfde overkwam een andere supermarktmedewerker met een pak Optimel. En een vestigingsmanager van een casino kon zijn biezen pakken nadat hij een paar gevonden muntstukken van 2 euro in eigen zak had gestoken. Overigens halen lang niet alle werkgevers hun gelijk als dit soort ontslagzaken voor de rechter komen. Zo vernietigde de rechter het ontslag op staande voet van de Deen-caissière omdat de financiële gevolgen voor de alleenstaande moeder te ingrijpend waren.

2. Fraude

Het hoofd personeelszaken van een restauratie-atelier liet haar zoon jarenlang op de loonlijst staan, zonder dat hij voor zijn zeker 87 duizend euro aan ontvangen salaris hoefde te werken. Ook maakte ze samen met haar man een privéreis naar New York op kosten van de baas. De rechter veroordeelde de op staande voet ontslagen personeelsmanager tot meer dan 130 duizend euro schadevergoeding.

In één op de acht ontslagen op staande voet is (vermeende) fraude de aanleiding. Zoals in het geval van de Holland Casino-croupier die aan de roulette- en puntobancotafel onder een hoedje speelde met een gokker en zijn werkgever zo bijna 20 duizend euro armer maakte.

Lang niet alle zaken zijn zo flagrant. Een filiaalbaas van Praxis werd op staande voet ontslagen nadat hij een cadeaubon van 100 euro had aangenomen van een oliebollenkraam. De cadeaubon was een bedankje voor de jaren dat de oliebollenkraam tijdens de feestdagen voor zijn winkel had mogen staan. 'Frauduleus handelen', vond Praxis. Maar de rechter veegde het ontslag van tafel. Het aannemen van de cadeaubon was geen dringende reden voor ontslag op staande voet, zeker niet voor iemand met bijna een kwart eeuw 'smetteloos arbeidsverleden', aldus de rechter.

3. Re-integratie

'Niet meewerken aan re-integratie', bijvoorbeeld na een ziekte of burn-out, vormt bij een op de acht ontslagen op staande voet de steen des aanstoots. Zo werd een zieke werknemer van een groothandel in autogereedschap op staande voet ontslagen nadat zijn baas hem voorbij had zien komen op beelden van een Limburgse tv-zender. Daarop was hij in actie te zien als kok tijdens een benefietavond van een Indonesisch restaurant. Vlak daarvoor had hij zijn baas nog bezworen dat hij het gezien zijn ziekte niet kon maken om op de benefietavond te werken.

Tegelijkertijd toetsen rechters streng of werkgevers wel een dringende reden hebben om werknemers op staande voet te ontslaan. Een transportbedrijf kreeg bijvoorbeeld het deksel op de neus van de rechter omdat het de adviezen van de bedrijfsarts aan een overspannen werknemer in de wind had geslagen. Ook kende de rechter geen genade voor de eigenaar van een restaurant die een zieke serveerster had ontslagen omdat zijn toko failliet zou gaan als hij haar loon nog twee jaar zou moeten doorbetalen.

Vreemde zaken

Sommige ontslagzaken laten zich moeilijk in een hokje stoppen. Een 41-jarige bakkersknecht dacht zijn chef een poets te bakken. Hij deed tegenover zijn chef alsof hij een boos berichtje had ontvangen van diens baas: 'Verdomme jongens, ik weet niet wat jullie gisteren allemaal uitgespookt hebben, maar het is één grote bende hier. Ik ben in staat om jullie er allemaal uit te gooien. Maandag gesprek op kantoor.' Zijn voor zijn baan vrezende chef kon er niet om lachen toen hij maandag ontdekte dat hij was beetgenomen. De bakkersknecht werd op staande voet ontslagen, omdat hij een valse identiteit zou hebben aangenomen en grote onrust had gesticht binnen de bakkerij. Maar de rechter vond de sanctie te zwaar voor het vergrijp. De bakkersknecht kreeg onder meer tienduizend euro schadevergoeding.

De commercieel directeur van een fabrikant van sierbestrating kreeg de zak omdat hij tijdens werktijd jongensbordelen zou bezoeken. Daar was zijn werkgever achter gekomen door privédetectives in te huren en stiekem een gps-volgsysteem onder zijn bedrijfsauto te plakken. 'Disproportionele onderzoeksmethodes', oordeelde de rechter. De sierbestratingfabrikant moest zijn voormalige commercieel directeur bijna een half miljoen euro betalen.