De superrijken varen gewoon door

Wie denkt dat multimiljardairs last hebben van de kredietcrisis, moet het volgende sommetje maar eens maken. Een van de grootste jachtmakelaars ter wereld, Nicholas Edmiston, rekent voor, staande in de jachthaven van Monaco: een miljoen seconden is 11 dagen; een miljard seconden is bijna 32 jaar. Edmiston: ‘Mensen hebben vaak geen idee hoeveel geld een miljardair waard is. Ook al zou hun vermogen door de kredietcrisis dalen van 11 naar 3 miljard, dan zitten ze er nog steeds extreem warm bij.’

Tweedehandsje
Welkom op de Monaco Yacht Show, de belangrijkste beurs voor superjachten ter wereld. Edmiston, een gedrongen Brit met dun rood haar, staat op de kade bij motorjacht Lady Christine, een tweedehandsje van 45 miljoen euro, gebouwd in 2001 door de Nederlandse jachtwerf Oceanco uit Alblasserdam. Met een helikopter op het achterdek en olieverfschilderijtjes in haar kajuiten heeft ‘The Lady’ al enkele keren rond de wereld gevaren, zegt Edmiston. Tochtjes van de Galapagos-eilanden tot Thailand zijn zeer ongebruikelijk voor superjachten, die doorgaans meer in mondaine havens zijn te vinden dan op volle zee.

Ondanks haar 125 duizend zeemijlen kan de Lady Christine nog een topprijs op brengen, rekent de makelaar voor. De markt voor superjachten is extreem krap en de nieuwbouw van een schip als dit kost vandaag de dag zeker 65 miljoen euro.

De eigenaar heeft tijd om te wachten op een goede koper. Irvine Laidlaw, een voormalig organisator van congressen, is volgens de Sunday Times Rich List ruim driekwart miljard euro waard. Als een van de belangrijkste financiers van de Britse conservatieve partij is hij verwikkeld in een reeks schandalen.

Dat hij een zetel in het Hogerhuis bekleedt, maar vanwege de belastingen toch in Monaco ingeschreven bleef, is één kant van de zaak. Maar dat de Lord, zoals de News of the World onthulde, een grootverbruiker is van de diensten van prostituees, is een andere kant. Misschien verklaart dat ook de verkoop van de Lady Christine, het jacht dat is genoemd naar zijn bedrogen echtgenote.

Hoogtijdagen
De superjachtindustrie beleeft hoogtijdagen, kredietcrisis of niet. De vakpers meldt dat er 916 superjachten in bestelling zijn, een toename van 18 procent in vergelijking met 2007. Onderscheidend kenmerk: de schepen worden steeds groter en steeds luxer. En de beste werven hebben wachtlijsten van twee tot vijf jaar.

‘De top van de markt is erg sterk’, zegt Adam Russell van de Britse jachtfinancier Dominion Marine. ‘Extreem rijken zijn bijna onaantastbaar voor economische fluctuaties. De kredietcrisis doet zich voelen in de kleinere schepen tot 10 miljoen euro. Maar in het topsegment is zelfs de vraag naar tweedehands heel groot.’

Het 'topsegment' heeft echter ook zware klappen gekregen. De krach op de Russische beurs heeft de 25 rijkste Russen volgens het het Amerikaanse zakenblad Forbes 62 procent van hun vermogen gekost. Een Chinees zakenblad meldt een teruggang van eenderde voor de 101 Chinese miljardairs. De rijkste man van Rusland, Oleg Vladimirovitsj Deripaska, zou meer dan 16 miljard dollar hebben verloren op een vermogen van 28 miljard dollar. Blijft over 12 miljard.

In steeds meer landen wordt geprobeerd een jachtindustrie op te zetten, van Rusland tot China. Nabij Moskou wordt met samen met de Nederlandse jachtbouwer Vripack een werf opgebouwd met de naam Timmerman, vernoemd naar de Nederlander die daar in de 17de eeuw Nederlandse scheepsbouwmethodes introduceerde.

Megayacht
Het grootste schip dat er wordt gemaakt is een ocean megayacht van 52 meter. Maar in de Verenigde Arabische Emiraten kan het nog groter. ‘Wij bouwen een gigajacht’, vertelt Luuk van Zanten, de Nederlandse marketingdirecteur van het in de Emiraten gevestigde Abu Dhabi Mar. De jonge werf bouwt, gevoed door oliedollars, voor een lokale sjeik aan een jacht van 141 meter, zo’n anderhalf voetbalveld lang. ‘Wij willen een nieuwe standaard neerzetten in de jachtindustrie.’

Een voormalige oorlogsbodem van de Nederlandse marine, gebouwd door de Rotterdamse werf De Schelde, vormt de basis van het gigajacht. Om bouwtijd te besparen, wordt geen nieuwe romp gebouwd, maar zal het fregat eenvoudig worden ontdaan van kanonnen en overig toebehoren.

‘Voor mensen die zo’n jacht willen, is tijd de belangrijkste premie’, zegt Van Zanten. ‘Ze willen het nu. Wij werken aan dit schip met 400 mensen en 45 onderaannemers. De opbouw van composiet fiberglas komt uit Amerika. Een van de dekken wordt ingericht door Struik & Hamerslag, een Nederlandse jachtinterieurbouwer.

Of je een omgebouwd fregat nog wel een jacht kunt noemen, ‘is geen discussie hier’, zegt Van Zanten. ‘Wij gaan gewoon door. Zolang er mensen zijn die een langer schip willen hebben dan hun buurman, bouwen wij verder. Dit blijft voorlopig wel de top. Tot 100 meter lengte worden 10 tot 12 jachten per jaar gebouwd; van langere schepen maar een paar.’

Luxueus
In het topsegment neemt de Nederlandse jachtindustrie eenderde van de productie voor zijn rekening, na Italië en de Verenigde Staten. De Nederlanders blinken bovendien uit in juist de meest luxueuze vaartuigen.

‘Wij gaan al vijftien jaar omhoog’, zegt Albert Hakvoort van de gelijknamige werf in Monnickendam. ‘Tot 2013 zitten we vol. Tien jaar geleden vonden we het al heel wat als we een schip bouwden van 20 miljoen gulden. Nu gaat het tot 60 miljoen euro. We hebben nog geen enkel bericht ontvangen dat de markt minder zou worden.’

Ook bij Hakvoort komen de Russen binnen, de belangrijkste groep onder de nieuwe klanten voor superjachten. Hakvoort: ‘Wij hebben net een contract gesloten met een Rus. En hier hebben we al een paar Russen langs gehad die zeker willen kopen.’ Rusland is een enorme groeimarkt, zegt financier Adam Russell. ‘Al zijn banken niet dol op Russen die hun jacht willen financieren. Die worden nog steeds beschouwd als high risk.’

Banken hebben daar wel oplossingen voor, zegt fiscaal adviseur Janet Xanthopoulos, advocaat in Monaco. ‘Natuurlijk willen ook de Russische ondernemers die zich een jacht kunnen veroorloven hun schip zo gunstig mogelijk beheren, zowel fiscaal als in financiering. Voor hen gelden soms aanvullende eisen. Financiers willen bijvoorbeeld dat het schip de Middellandse Zee niet verlaat, zodat beslag mogelijk is.’

Risico
Bij Nahkimov, een Russische scheepsmakelaar en manager, zeggen ze dat het met de risico’s rond de Russische rijken enorm meevalt. Directeur Piers Flood: ‘Ik ken geen betalingsproblemen. Russen hebben wel een andere manier van zakendoen, die nogal direct overkomt. Een handdruk vinden ze belangrijker dan een contract. En ze drinken graag wodka met je, om te zien of je na een uur nog steeds hetzelfde zegt. Voorlopig zie ik geen tekenen dat de crisis ze weg jaagt bij de superjachten.’

De Russen is het niet snel gek genoeg, zegt Flood. Zij zijn dol op de laatste snufjes die in Monaco worden gepresenteerd, zoals een sonar die duiker kan detecteren, ‘zodat de bemanning tijdig tegenmaatregelen kan nemen’. Dat hoeft geen overbodige luxe te zijn, want kunstroof is een groeiend problemen voor de superjachten.

De Nederlander Michael Breman, verkoopdirecteur van de Duitse werf Lürssen Bremen (langste jacht: 155 meter), zegt er vaak over na te denken of de ultraluxe in de jachtenwereld hem nog wel aanstaat. ‘Eigenlijk is het schandelijk. Maar je moet het zo zien: een jacht is het laatste, uiteindelijke luxeproduct. Als een jacht de eigenaar helpt om zijn steentje bij te dragen aan de maatschappij, om zijn onderneming te laten bloeien, heb ik daar geen problemen mee.’