De privacy van een publieksheld

Veel lezers waren tevreden over dat Volkskrantkatern: 'Mijn compliment voor deze overduidelijke verbondenheid met het maatschappelijk gebeuren en de tijdgeest', mailde Haro Oppenhuis de Jong. Peter Böckling uit Maarssen ziet het katern als bewijs dat de Volkskrant 'de beste krant van Nederland' is.

Voorts zag vrijwel elke partij háár koers bevestigd in dit katern - óók Pim Fortuyn. Waarom ook niet? De 'Elf wenken voor een beter Nederland' bevatten immers voor elk wat wils. Ze zijn niet bepaald uitdagend, en op de keper beschouwd nietszeggend.

Maar de beschouwingen en reportages in 'De stand van het land' waren in journalistiek opzicht goed werk. Zij gaven een boeiend inzicht in wat er leeft onder de Nederlanders. De verhalen waren prima voorbeelden van wat tegenwoordig public journalism heet: journalisten moeten niet vanuit ivoren torens of als gevestigde macht hun werk doen, maar de straat op gaan, onder de gewone mensen komen, horen wat zij zeggen.

Toch stoorde ook in de grote reportages mij iets opmerkelijks. Er kwamen bijna uitsluitend blanke Nederlanders aan het woord en nauwelijks allochtonen, hoewel zij volgens onze 'elf punten' toch volwassen staatsburgers in de Nederlandse samenleving zijn. Bovendien is het vraagstuk van de allochtonen een topthema in de huidige verkiezingscampagne. Lezer Albert van der Vliet klaagde in zekere zin terecht: 'ik wil voorbeelden uit de praktijk - een interview met een migrant, een WAO'er, een leraar, een specialist, een patiënt. . .'

Intussen is de wereld op z'n kop gezet met de moord op Pim Fortuyn. De Volkskrant is de afgelopen dagen overladen met felle kritiek over de voorpaginafoto van de dode Pim Fortuyn. Tientallen lezers zegden hun abonnement op. Slechts een paar lezers betuigden hun instemming. Eén lezer had troost gevonden in de foto, omdat hij gevreesd had dat Fortuyn nog erg geleden had. Uit de foto leidde hij af dat Fortuyn vreedzaam was heengegaan.

De meeste anderen vinden dat de Volkskrant de privacy van de stervende of dode Fortuyn heeft geschonden, dat de foto 'respectloos' is tegenover het slachtoffer van deze laffe moord.

Ik heb afgelopen woensdag al geschreven waarom die schokkende foto door de redactie is geplaatst en dat hij, wat mij betreft, wat afstandelijker had mogen zijn - door een kleiner formaat te kiezen. Maar we moeten daarnaast ook bedenken dat Pim Fortuyn een man was die bij leven de openbaarheid zocht en op weg was naar een belangrijke positie in de Nederlandse politiek. Zijn leven eindigde op zo'n dramatische wijze als in Nederland al eeuwen niet meer was voorgekomen.

Dát drama van een publieke figuur is door de media, waaronder de Volkskrant, in woord én beeld geregistreerd - niet uit sensatie, maar vanuit journalistieke uitgangspunten: beschrijven en tonen van feiten. Woensdag heb ik al gezegd: de media beschrijven en tonen vrijwel dagelijks gruwelen elders in de wereld. Gelden voor schokkende gebeurtenissen in Nederland dan andere journalistieke criteria? Ik vind van niet.

Veel lezers verweten de Volkskrant de privacy van Pim Fortuyn geschonden te hebben. Maar hoezeer Fortuyn een publiek figuur was, blijkt wel uit het indrukwekkende, massale eerbetoon van tienduizenden die langs zijn opgebaarde lichaam zijn getrokken.

Dit betekent niet dat de redactie de kritiek van de lezers schouderophalend naast zich neer moet leggen. De redactie van deze krant doet er goed aan bij zichzelf te rade gaan óf er fouten zijn gemaakt bij de besluitvorming. We kunnen immers moeilijk beweren dat alles perfect is op de redactie van de Volkskrant.

Lezeres Sieneke de Rooij uit Amsterdam is terecht geschrokken van het hoofdredactioneel commentaar op woensdag 8 mei, waarin de Volkskrant de verdachte van de moord op Pim Fortuyn al als 'dader' beschrijft. De man blijft verdachte tot vaststaat dat hij de dader is. Dat is les één van de journalistiek.