De paradox van Verdun

Toch lag aan de Duitse aanval op Verdun, codenaam Operatie Gericht, een plan ten grondslag dat verderging dan een klassieke militaire campagne. Of, zoals de Duitse opperbevelhebber generaal Erich von Falkenhayn in december 1915 als toelichting op zijn plan aan keizer Wilhelm II schreef: 'Bij Verdun zal het Franse leger moeten doodbloeden.'

In het kort was zijn idee de Fransen daar aan te vallen waar zij nooit zouden willen of kunnen opgeven. Dat gevoegd bij de vooronderstelling dat het Franse opperbevel steeds nieuwe troepen zou aanvoeren, bracht Von Falkenhayn tot de conclusie dat de vijand uiteindelijk aan zijn eigen verbetenheid ten onder zou gaan.

De paradox van zijn plan was dat de verovering van Verdun, en niet te vergeten de nabijgelegen forten, geen prioriteit had. Het primaire doel was het doden van zo veel mogelijk Fransen, om zodoende het Duitse numerieke overwicht te vergroten, aan de loopgravenoorlog een einde te maken en de oorlog alsnog te winnen. Maar de Duitsers liepen in hun eigen val. Er sneuvelden uiteindelijk bij Verdun niet alleen 350 duizend Fransen, maar ook 300 duizend Duitsers.

In Verdun 1916, Verdwijnende getuigen - De slag in woord en beeld (De Bataafsche Leeuw; fl 69,50) wordt de slag die van februari tot december 1916 woedde, in 82 pagina's uit de doeken gedaan. De ondertitel verwijst naar nog eens 85 pagina's met foto's van de gehavende resten van de forten Vaux, Douaumont, Tavannes en Souville, het vestingwerk Froideterre en andere plaatsen die een rol speelden.

Ondanks het leed dat mensen elkaar daar 85 jaar geleden aandeden, is het verhaal van de 'toevallige' verovering van het nauwelijks verdedigde fort Douaumont door een handvol Duitsers op 26 februari bijna hilarisch. De herovering door de Fransen op 24 oktober, nadat duizenden Duitse soldaten in de strijd om het fort het leven hadden gelaten, doet daar nauwelijks voor onder.

De strijd om de forten Vaux en Douaumont, die door het Franse opperbevel al voor de oorlog als verouderd waren aangemerkt en grotendeels ontmanteld, maar door de Duitse aanval een symbolische waarde kregen, was een bloedig hoogtepunt in de Eerste Wereldoorlog. Gegeven de groeiende belangstelling in Nederland voor WO I is Verdun 1916 een nuttige gids voor wie belang stelt in de militaire finesses van dit drama.