De nalatenschap van Mies Bouwman: het wordt nooit meer zo naturel, zo vertrouwd

Jeroen Krabbé wilde eigenlijk niet naar de studio van De Wereld Draait Door komen, waar Mies Bouwman de hele uitzending werd geëerd dinsdag. Krabbé was te aangeslagen. Bovendien, zei de man die niet voor het eerst een bekende vriend verloor: 'Ik heb geen zin om te beklemtonen wat iedereen al zegt.'

DWDD stond inderdaad voor de niet geringe opgave wat toe te voegen aan de reeks postuums, journaalitems en herinneringen in talkshows en kranten. Alsof het afgesproken was keerden telkens dezelfde bewoordingen terug: de koningin van de televisie, de oermoeder, de presentatrice die voor het eerst de afstand tot de kijker beslechtte, de vrouw voor wie een voornaam genoeg was.

Mies dus.

Van Nieuwkerk opende een dag eerder de aflevering door even stil te staan bij haar heengaan. Een uur eerder was hij door Joost Timp, de zoon van, gebeld met de vraag: 'Zou jij, Matthijs, namens de familie willen zeggen in De Wereld Draait Door dat Mies Bouwman vanochtend is overleden?'

Freek de Jonge was snel naar de studio gereden om tafelheer te zijn, maar op een paar lieve woorden na ging het over de Olympische Spelen. Van Nieuwkerk verontschuldigde zich nog voor de 'feestuitzending', maar haar zoon had gezegd dat Mies 'niets liever gewild' had.

Het nieuws kwam net te laat voor tv-redacties - al schakelde NPO 1 tamelijk snel, met om half tien, zo'n drie uur na de bekendmaking, een simpel maar inzichtelijk in memoriam, samengesteld uit oude interviews van Ivo Niehe. En in de late talkshows schoven enkele vrienden van aan.

Opvallend was een generatieverschil de volgende dag op tv. In Tijd voor MAX werden vooral herinneringen opgehaald, bijvoorbeeld met de zoon van de man die ooit een kleurentelevisie had gewonnen bij Eén van de acht ('Dat ding heeft het meer dan 30 jaar uitgehouden'). Geen oudere die uitgelegd hoeft te worden wie Mies was natuurlijk.

DWDD - als vanouds sterk als er een ode gebracht mag worden - probeerde haar nalatenschap te duiden voor de generatie die haar hoogtepunten niet heeft meegemaakt. Als je door het gekakel heen luisterde, dat krijg je met Paul de Leeuw én Marc-Marie Huijbregts aan één tafel, hoorde je interessante dingen. 'Het waren háár programma's', zei oud-presentator Berend Boudewijn. Mies bedacht het liefst alles zelf.

Ook een mooie van Boudewijn: 'Ze leek misschien gewoon, maar ze was buitengewoon.' Mies was messcherp en kon hard en eerlijk oordelen, zeiden meerdere gasten. Er ontstond een discussie over autocue, de techniek waar Mies een hekel aan had. Claudia de Breij legde uit dat het niet echt om die autocue ging. 'Dat was maar een symptoom van een gebrek aan authenticiteit.'

Misschien is dát wel de nalatenschap van Mies: dat we het nog steeds hebben over tv-makers die niet authentiek zijn, omdat het na haar nooit meer zo naturel, zo vertrouwd, zo volstrekt vanzelfsprekend werd.

_{V's televisierecensententeam bestaat uit Julien Althuisius, Hanna Bervoets, Gidi Heesakkers, Frank Heinen en, deze week, Haro Kraak.}