De koers die Gerrit Hiemstra nu inslaat, onderstreept zijn vastberadenheid: er moet iets veranderen

Gerrit Hiemstra (61) stopt als weerman bij het NOS Journaal en gaat zich volledig richten op het terugdringen van CO2-uitstoot. ‘Tot nu toe heb ik vooral veel gesproken over klimaatverandering, nu wil ik er ook echt iets aan gaan doen.’

Toen in juli 2006 de temperaturen voor het eerst hoger opliepen dan driehonderd jaar lang gebruikelijk was geweest, en later ook de herfst zachter uitpakte dan in de drie eeuwen ervoor, zag weerman Gerrit Hiemstra geen reden tot paniek. ‘Het klimaat verandert continu’, zei hij in het Dagblad van het Noorden. ‘Als je daar iets over wilt zeggen, moet je het over een veel langere periode bekijken. Bij klimaatverandering heb je het over duizenden jaren.’ Voor stringent beleid om de CO2-uitstoot aan banden te leggen, leek het hem nog te vroeg. ‘Met de kennis die er nu is, blijft er veel onzekerheid. Dat roept de vraag op of het wel verstandig is nu maatregelen te nemen die het broeikaseffect terugdringen.’

Diezelfde Gerrit Hiemstra nam deze week een rigoureus besluit: hij stopt in september als weerman en gaat zich volledig richten op ‘het terugdringen van de uitstoot van broeikasgassen’. Na bijna 25 jaar voor de NOS te hebben gewerkt, begint hij een bedrijf dat zich specialiseert in klimaatneutraal bouwen en bouwen met natuurlijke materialen. ‘Tot nu toe heb ik vooral veel verteld en gesproken over klimaatverandering,’ verklaarde de nu 61-jarige Fries op de website van de NOS, ‘maar nu wil ik er ook echt iets aan gaan doen.’

De aankondiging van zijn carrièreswitch zei veel over hoe de wereld is veranderd, en die van Hiemstra in het bijzonder. Toen hij in 1998 bij het NOS Journaal begon – eerst als invaller, later als vaste kracht op freelance basis – was een weerbericht nog gewoon een weerbericht. Vaak viel er ‘hier en daar een bui’, soms liet ‘het zonnetje zich even zien’ en voor de winters gold: het kon vriezen of het kon dooien, maar meestal dooide het.

Zonder opsmuk

Weermannen- en vrouwen werden standaard gekenmerkt door een welhaast geruststellend gebrek aan opsmuk. Je kon ze uittekenen, met hun kreukloze kostuums en zachtmoedige armgebaren. Stuk voor stuk mensen van wie je blind een tweedehands konijnenhok zou durven kopen. Veel gekker dan de rijmpjes van Jan Pelleboer (‘Plonst en duikelt eend en gans/ Ja, dan is er regenkans!’), het ‘Oant moarn!’ van Piet Paulusma of de snor van Peter Timofeeff werd het nooit.

Gerrit Hiemstra, een boerenzoon uit het Friese gehucht Suameer wiens leven zich tot aan zijn studie in Wageningen vooral op en rond het erf afspeelde, viel goed op zijn plek in het gilde der weersverwachters. Afgezien van zijn rode haardos en allengs strakker gesneden jasjes, weken zijn vooruitzichten weinig af van wat de televisiekijkers tot dan toe gewend waren: hogedrukgebied hier, lagedrukgebied daar en ‘morgen kan de korte broek weer in de kast’.

Net als vakgenoten als Erwin Kroll, John Bernard en Helga van Leur bouwde hij in de loop der jaren een trouwe schare fans op. ‘Hé, dat is de fint fan it waar’, riepen ze hem na als hij in Friesland over straat liep. Soms, als de zon scheen, bedankten de mensen hem voor het mooie weer. ‘Graag gedaan’, antwoordde hij dan. Ook Gerard Reve behoorde tot zijn bewonderaars. ‘Als Gerrit Hiemstra op de buis is, gaan wij op onze knieën’, vertelde de volksschrijver in de Varagids. ‘Gebruik maar gerust het woord opwinding.’

Naast zijn televisiebestaan timmerde Hiemstra stevig aan de weg als ondernemer. Samen met zijn zakenpartner Arnold Lobbrecht runde hij sinds 2000 het meteorologiebedrijf Weeronline, dat het duo in 2009 voor veel geld verkocht aan vakantiesite Zoover. De opbrengst stak Hiemstra voor een deel in zijn grote hobby: oude Italiaanse auto’s.

Klimaatverandering

Over klimaatverandering maakte de weerman zich in die jaren nog geen zorgen. ‘Het zal zo’n vaart niet lopen’, was zijn stellige overtuiging. Maar naarmate er in Nederland meer warmterecords sneuvelden, het alsmaar harder ging regenen en waaien, en er ook in de wetenschap steeds steviger aan de bel werd getrokken, groeide bij hem het besef: ‘Potverdorie, er is toch wel wat aan de hand.’

Terwijl hij in het NOS Journaal geroutineerd over het weer van morgen bleef vertellen, ontpopte hij zich op andere plekken in rap tempo tot boodschapper van bar slecht nieuws over de nabije toekomst. In lezingen en interviews begon hij te waarschuwen voor bosbranden, overstromingen en smeltende poolkappen. Op Twitter diende hij klimaatontkenners onvermoeibaar van repliek. Vaak rustig en feitelijk, soms met onverholen ergernis. ‘Een tweet met vier keer onzin. Wie kan hier overheen?’, reageerde hij op een uitspraak van Thierry Baudet, die onder meer had ontkend dat er sprake was van toenemende weersextremen.

Ondertussen voegde Hiemstra in zijn privéleven de daad bij het woord: hij stopte met vliegen, liet een huis van circulaire materialen voor zichzelf en zijn gezin bouwen, en verruilde zijn Lancia voor een Tesla.
Zijn ‘zendingsdrang’, zoals hij het zelf noemt, leverde hem in 2021 de Machiavelli-prijs op. Toch is lang niet iedereen gecharmeerd van zijn missie. Op Twitter wordt hij regelmatig voor ‘klimaatgekkie’ en erger uitgemaakt. Thierry Baudet riep zelfs op tot zijn ontslag.

Hiemstra laat zich er niet door afremmen. De koers die hij nu inslaat, onderstreept zijn vastberadenheid. Eén ding staat inmiddels voor hem vast: willen we het klimaat redden, dan moet er vandaag nog iets veranderen. Of zoals hij na het nieuws over zijn vertrek bij het NOS Journaal twitterde: ‘It moat oars!’