De Japanse vlo is wél dol op de exoot duizendknoop, plaaggeest in veel steden

In Amsterdam raken door de Japanse duizendknoop kademuren ontwricht, in Amersfoort zijn fietspaden en wegen beschadigd en de gemeente Zwolle heeft al 232 risicoplekken in kaart gebracht. Want de Japanse plant is door zijn enorme groeikracht van soms 10 centimeter per dag schadelijk voor gebouwen, wegen en rioolleidingen. Maar er gloort hoop voor de gemeentelijke bestrijders van de Japanse duizendknoop, want een andere exoot – de Japanse vlo – zou deze plant te lijf kunnen gaan, bleek deze week uit onderzoek. Hoe ver is de Japanse duizendknoop al opgerukt in Nederland en hoeveel kost het om deze plant te bestrijden?

Nederland telt inmiddels vele dieren en planten die hun recente oorsprong niet in dit land hebben. Biologen spreken van exoten als de organismen door menselijk handelen in een nieuw leefgebied komen. De muskusrat, de reuzenbereklauw en oeverplant de grote waternavel horen allemaal tot de deze exoten en kunnen door hun opmars overlast geven, vaak omdat een natuurlijke vijand ontbreekt.

De Japanse duizendknoop behoort volgens biologen tot de meest invasieve exoten. Als de plant er eenmaal is, is deze nauwelijks meer weg te krijgen. Met wortel en tak uitroeien is zeer lastig, zo is de afgelopen jaren gebleken. Vandaar ook dat deze plant in de tellingen steeds vaker voorkomt.

Flinke opmars

In 2006 werd de duizendknoop slechts in enkele tientallen gemeenten gezien, inmiddels duikt de plant bijna overal in Nederland op. Ook het aantal waarnemingen van de plant door de tellers neemt snel toe. De methode om de opmars te meten is niet helemaal zuiver. Want als meer biologen gaan kijken of er een Japanse duizendknoop is te zien, zal het aantal tellingen ook oplopen. Maar ook als je daarvoor corrigeert en een indexcijfer gebruikt, is duidelijk sprake van een flinke opmars van deze plant.

Om nog een beter beeld te krijgen van de gevolgen van de Japanse duizendknoop heeft de Volkskrant bij de vijftig grootste gemeenten nagevraagd of en zo ja welke kosten ze maken om de plant te bestrijden. De grote gemeenten geven samen ruim 5 miljoen euro uit om de Japanse duizendknoop aan te pakken. In 43 van de 50 gemeenten zet de lokale overheid al geld opzij voor het verwijderen van wortels en plantenresten.

Kosten bestrijding

Amsterdam kent vanwege de afbrokkelende kades de grootste problemen en steekt jaarlijks ruim 2 miljoen euro in de bestrijding van de Japanse plant. De bedragen in Rotterdam en Den Haag zijn aanzienlijk lager, maar staan wel op de tweede en derde plek met de uitgaven. De kleinere gemeenten Amersfoort en Zwolle geven ook redelijk veel geld uit aan de onkruidbestrijding. Als je het inwonertal in aanmerking neemt, geven ook Helmond, Ede en Deventer veel uit. Gezien het geringe grondoppervlak zijn ook de kosten in de gemeente Haarlem redelijk hoog. Alle bedragen zijn nog een onderschatting van het probleem, omdat gemeentelijke diensten ook los van het extra geld aan bestrijding doen.

De speciale aandacht is vooral nodig omdat verspreiding van zaden en wortels op de loer ligt en de plant dan weer elders opduikt. Vandaar dat gemeenten bijvoorbeeld hun maaibeleid moeten aanpassen als de exoot is aangetroffen. De verwijderde wortels en takken mogen ook niet mee met het groenafval, maar moeten in grijze containers worden afgevoerd. Met deze aanpak weten de gemeenten de opmars alleen te temperen, echt verdrijven van de plant lukt nog niet.

De Japanse vlo moet nu redding gaan brengen. Volgens biologen lust deze vlo alleen de duizendknoop dus dreigt er niet direct een nieuwe plaag. Amsterdam heeft het eerste succesje binnen, want met duizenden vlooien wist de hoofdstad een fietspad redelijk te vrijwaren van de verwoestende wortels van de duizendknoop.