'De grondwet moet niet hip, kek of tof zijn'
Het tweede evenement in de herdenking van 200 jaar koninkrijk is de viering, vandaag en morgen, van de grondwet van 1814. Over de historische juistheid van de eerste festiviteit, de landing op Scheveningen van de latere koning Willem I als geboortemoment van het Koninkrijk der Nederlanden, was enig debat. Een vergelijkbare discussie valt te voeren over de grondwet van 1814 als feestmoment.
PvdA-minister Ronald Plasterk van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties is de verre opvolger van Gijsbert Karel van Hogendorp, verantwoordelijk voor de eerste grondwet, en hij verdedigt de keuze. 'Het is de een na oudste grondwet ter wereld, alleen de Amerikaanse is ouder. Goed dat we dat vieren.'
We hebben toch de Bataafse Staatsregeling van 1798 gehad?
'Ja, maar die is van voor de monarchie. Natuurlijk bouwde Van Hogendorp voort op de Staatsregeling. Maar behalve de monarchie bevatte zijn grondwet meer nieuwe elementen: het definiëren van de verhoudingen tussen de verschillende bestuurslagen, de Staten-Generaal als vertegenwoordiger van het hele volk, vrijheid van drukpers en godsdienst, noem maar op.'
In 1914 werd het honderdjarig bestaan van de grondwet niet gevierd. Er was zelfs een sterke stroming voor afschaffen. Het andere uiterste is de grondwet voortdurend actualiseren, de middenweg is een sobere grondwet met af en toe een wijziging. Waar staat u?
'De grondwet is, net als de tafelen van Mozes met de tien geboden, ooit van een berg gedragen, met juist niet de bedoeling er elk jaar nieuwe geboden bij te beitelen. Hij moet onveranderbaar zijn, tenzij er een verduveld goede reden voor is. Van Hogendorp zei het zo: 'Geen metafysica van afgetrokken ideeën'. Met die sobere lijn ben ik het eens. De grondwet moet niet hip, kek of tof zijn. Wat dat betreft was de wijziging van 1983, toen in een nieuw hoofdstuk 1 de grondrechten zijn opgenomen, een uitzonderlijke wending, zij het wel één die toen als noodzakelijk werd ervaren.'
De Gids wijdt deze maand een speciaal nummer aan de grondwet. De redactie stelt: er is zo weinig interesse voor, dat dat alleen al een reden is om hem te moderniseren. Eens?
'Nee, dat vind ik te lichtvaardig. Op twee punten moeten we nu de tekst veranderen, omdat de grondwetgever in het verleden te hip is geweest. In artikel 13 wordt nog gesproken over het telegraafgeheim, toen heel modern. En artikel 131 schrijft benoeming van de burgemeester voor, terwijl we nu met z'n allen zover zijn dat we de burgemeester willen kunnen kiezen. De grondwet moet een basistekst zijn, met de spelregels voor de democratie.'
In deze krant pleitte historicus Coos Huijsen woensdag voor een preambule bij de grondwet, waarin de volkssoevereiniteit wordt vastgelegd. Wat vindt u van dat idee?
'Daar ben ik niet voor. Zoiets naderhand toevoegen zou een Disneyland-effect zijn. Het doet geen recht aan de geschiedenis van de grondwet. Wat je wel kunt overwegen, is om in de tekst zelf aan het begin een korte algemene bepaling op te nemen waarin je zegt: Nederland is een democratische rechtsstaat, met een eerlijke rechtsgang voor iedereen. Daar kijken we als kabinet nu naar. Maar als je te creatief met de constitutie omgaat, is hij zo weer verouderd.'
GRONDWET FESTIVAL: GEHEIMSTE KAMERS GAAN OPEN
Nadat de stad twee dagen een vesting was door de nucleaire top, opent Den Haag zaterdag alle deuren voor publiek tijdens het Grondwet Festival. Locaties die normaal niet toegankelijk zijn voor publiek, zoals de Ridderzaal, het Catshuis en de Trêveszaal, gaan één dag open.
De viering begint vanavond met de Nacht van de Grondwet. Zaterdagochtend ontvangt minister Plasterk de winnaar van de GrondwetStrijd, een wedstrijd die volgens hem bedoeld is om de tekst van de grondwet 'meer te laten leven'.
Voor sommige instellingen is reserveren noodzakelijk, en vaak wordt een geldig legitimatiebewijs gevraagd, zie www.grondwetfestival.nl.
undefined
