De gezondheid staat voorop

`Ik heb lange tijd een gespannen relatie met Ernst Happel gehad. Hij was in de jaren zeventig coach van Club Brugge, waar ik de jonge teamdokter was. We waren in 1973 op trainingskamp in Vejle, Denemarken, toen hij mijn hotelkamer binnenkwam. Dottore, zei hij, je moet me helpen de ploeg goed te doen presteren.

'Welja, dat leek me nogal logisch, maar hij had andere bedoelingen. Ernst bleek eerder bij clubs te hebben gewerkt waar men niet zo nauw omging met de farmacologische begeleiding der spelers, en hij zag dan ook geen graten in het artificieel opfokken der fysieke prestaties.

'Ik meldde Happel dat hij deze steun bij mij niet kon krijgen, omdat dit totaal indruiste tegen mijn medische deontologie (plichtenleer - red.). Hij werd boos, meerdere weken nadien hebben we geen woord met elkaar gewisseld. Ik ging tijdens de wedstrijden bij de kinesist op de bank zitten, Happel nam ostentatief plaats op een stoel naast de bank.

'Hij gaf zich over aan kleine pesterijtjes, waarna ik bij ere-voorzitter De Clerck, die ook mijn oom was, mijn ontslag ging aanbieden. Ik wilde op geen enkele wijze meewerken aan dopingpraktijken. Mijn oom zei dat ik moest blijven, dat Club veel langer met mij zou leven dan met de trainer.

'Ik bleef, later zijn Ernst Happel en ik progressief nog hele goede vrienden geworden. In 1978, na de verloren EC I-finale op Wembley tegen Liverpool, zaten we op de terugweg in Zeebrugge nog wat te drinken: Dottore, zei hij toen, fünf jaar geleden, jij had gelijk. Waarop ik zei: Ja Ernst, maar jíj hebt bewezen dat ík gelijk had. Je hebt de ploeg optimaal begeleid, zonder extra spul. 's Anderendaags vertrok hij naar Buenos Aires, waar hij met het Nederlands elftal de finale haalde.

'Ik was toen tegen doping, ik ben nú tegen. Het druist in tegen de ethiek in de sport, het beïnvloedt de competities, maar de voornaamste reden om het gebruik af te wijzen is dat het bijzonder schadelijk is voor de gezondheid van de atleet, de voetballer.

'Ik heb als sportarts hier in Brugge wel eens een vader en een zoon in de praktijk gehad. Wielrenners. De zoon van vijftien was een paar keer tweede geworden, de vader vroeg me of ik de jongen wilde zetten. Dat soort cliëntèle ben ik altijd snel kwijtgeraakt.

'Binnen de voetbalsport zal dopegebruik niet wijdverbreid zijn, daar ben ik van overtuigd. In het verleden zal er ongetwijfeld gerommeld zijn met amfetamines, er zal anabolica worden gebruikt, wellicht is nu ook Epo geïntroduceerd.

'Er bestaat rond de voetbalsport natuurlijk geen cordon-sanitaire, waarbinnen doping uitgesloten is. Zo naïef mag je niet zijn. Toch ben ik ervan overtuigd dat 95 procent van onze voetballers niet pakt. Dat kan ook niet, want de voetballerij is medisch goed georganiseerd. Als er al gebruikers zijn, dan zullen het eenlingen zijn. Ik heb als voorzitter van de Belgische bond vijfmaal een WK meegemaakt, ik steek mijn hand in het vuur voor die teams.

'U zegt dat de voetballerij laat begonnen is met de jacht op doping. Ik zou het willen omdraaien: wij zijn bezig sinds 1960. Bij de FIFA hebben we een goed werkend, geharmoniseerd anti-dopingsysteem. Als u mij zegt dat ik morgen een dopingcontrole moet uitvoeren bij een wedstrijd in Bolivia of Maleisië dan staan daar gekwalificeerde mensen voor klaar. We hebben een boek vol geneesheren, die door ons op dat gebied opgeleid zijn. Op internationaal vlak zijn wij heel ver, nationaal schort er soms nog wel eens wat aan, maar ik spreek hier namens de FIFA.

'Ja, we zijn wat later begonnen met de strijd tegen bloeddoping, omdat wij vier, vijf jaar geleden beslist hebben dat op dat ogenblik bloed ons niet meer informatie kon leveren dan urine. Nadien heeft op dat gebied een ware revolutie plaatsgevonden, en kan er met bloed veel meer. Zie wat in Salt Lake City is gebeurd. Daarom gaan wij nu in Azië ook bloed controleren.

'Wat hebben voetballers aan Epo? Voetbal is complex, een opeenstapeling van aerobe en anaerobe inspanningen. Het is ook een schaakspel, je moet een scherp beoordelingsvermogen houden. Kan Epo daar verbetering in aanbrengen? In sommige gevallen wel.

'Toch zal het nauwelijks gebruikt worden. Weet u hoe ik het kan verkrijgen in België? Je moet gehospitaliseerd zijn wegens nierproblemen en aan bloedarmoede lijden. Pas dan kun je het krijgen. Hier bij de apotheker kun je het niet krijgen, zelfs ik als arts niet.

'Als je dan ziet dat binnen bepaalde sporttakken Epo breed op de markt ligt, ja, dan is er maar één aanwijzing: de parallelle markten, artsen die het niet zo nauw nemen met de eed van Hippocrates, leveren het. Collega's, ja, maar ik heb geen enkel respect voor hun.

'Bij het WK zullen steeds vier man gecontroleerd worden, twee per ploeg, aangewezen door het lot. Iedereen staat urine en bloed af. Een FIFA-arts is bij elke controle aanwezig, daarnaast ziet een geneesheer uit Japan of Korea toe.

'De stalen worden in Seoel en Tokio, waar IOC-labs zijn, bekeken. Wanneer uit bepaalde parameters blijkt dat er een verdacht geval tussen zit, bijvoorbeeld bij een hematocriet boven de 50, dan gaat er bij ons een oranje lichtje branden. Dan wordt de urine bekeken. In Tokio, en, omdat in Japan nog niet zoveel ervaring is met Epo-testen, in Lausanne, voor een second-opinion.

'Wat er gebeurt als twee spelers positief testen van een team dat doorgaat naar de finale en als een van hen ook nog de winnende treffer heeft gemaakt? Die twee worden geschorst, de rest gaat door. Het is vervelend, lijkt oneerlijk, ik weet het, maar het is niet anders. In die situaties kunnen we wel out-of-competition gaan testen, dan kunnen we een spelershotel binnenvallen. Het elftal controleren en we gaan in de koffers van de artsen kijken.

'Maar een elftal uitsluiten? Het zal niet snel gebeuren, nee. Maar we moeten het ook niet te ver gaan theoretiseren. Doping in het voetbal is incidenteel , daar ben ik van overtuigd. Ik zou niet graag in uw krant lezen: d'Hooghe wil dopingploegen uit de wereldbeker zetten.

'Hoe onafhankelijk is het systeem? In het verleden, beweert u, zijn er binnen het IOC grote dopingzaken onder het tapijt geveegd? Nou, dan kent u Michel d'Hooghe niet, mijnheer. Ik heb Maradona in 1994 naar huis gestuurd, tegen alles en iedereen in. Tegen Zuid-Amerikaanse invloeden, jawel, ik heb er hard voor moeten vechten.

'Het voetbal is veranderd. Ik heb onlangs twee WK-finales naast elkaar gezien op video, de schitterende wedstrijd Zweden-Brazilië uit 1958 en Argentinië-Duitsland uit 1990. Wel, het is hetzelfde voetbal niet meer. Wanneer in '58 Garrincha de bal kreeg, dan kon hij nog een sigaret opsteken, wat rondkijken, een plasje doen, en dan pas ging hij ballen.

'Als je in 1990 niet vooraf wist wat je met de bal zou gaan doen, dan was je 'm al kwijt. Qua ritme is het spelletje verschrikkelijk versneld. De fysieke belasting is veel zwaarder. Twintig jaar geleden speelde een speler veertig wedstrijden, wat hebben we nu niet allemaal? Tachting tot negentig wedstrijden per jaar?

'Ja natuurlijk, daar is de FIFA medeverantwoordelijk voor. Ik ben de man die in het bestuur altijd roept dat het nu maar eens moet gedaan zijn, maar mercantiele, economische argumenten wegen zwaarder dan medische. Ik zit vaak eenzaam bij die vergaderingen. Ik mag als dokter mijn zegje doen, veel helpt het niet.

'Al is er een verandering gaande. Wat zich niet meer zal herhalen: een wedstrijd als Nederland-België in 1994 in Orlando rond het middaguur in die striemende hitte, waar mensen zwaar gedehydreerd werden. Dat was vanwege de tv. Dat zal niet meer voorkomen.

'Het moet nog meer achteruit. Men begint er wat meer rekening mee te houden. Het WK voor clubs is afgeschaft. Toegegeven, dat was wel wegens economische redenen, maar het is een begin. Ik verwacht dat men meer en meer de medische argumentatie gaat volgen. De gezondheid van de sporter hoort voorop te staan.

'Gelukkig wordt het IOC nu geleid door een medicus, Jacques Rogge. We hebben aan hetzelfde college gestudeerd, hij twee jaar hoger, en in hetzelfde elftal gevoetbald als back. Nee, we waren geen hoogvliegers. Maar Jacques is als medicus en bestuurder een topman. Wij hebben goed overleg met hem, en met Patrick Schamasch, de chef-arts van het IOC. 'Wij zijn, in tegenstelling tot andere bonden, niet voor een uniforme strafmaat. Twee jaar terug, tijdens het dopingcongres in Lausanne kregen wij daarom de zwarte hoed uitgereikt. Maar ik vind dat je een biljarter die een carrière heeft van veertig jaren niet kan vergelijken met een voetballer die tien jaar meekan. Bovendien: moet je iemand die een paar druppeltjes efedrine heeft gebruikt net zo hard straffen als iemand die wekelijks anabolica spuit?

'Ik zeg: Laat de rechter recht spreken. Dat is het beleid van de FIFA. Ik spreek me niet uit over sancties. Ik ben arts en laat het aan de rechter om straffen op te leggen. Ik kan bepaalde bedenkingen hebben bij sommige uitspraken, maar het is verder mijn bevoegdheid niet. Een jurist bepaalt de strafmaat. Zo is het juist.

'Uw Harm Kuipers zit in een IOC-commissie die de huidige dopinglijst tegen het licht houdt. Cafeïne, cannabis en heroïne zouden er volgend jaar af gaan. Wel, als het IOC de lijst op deze manier aanpast, dan gaat de FIFA niet mee. Zolang ik de medische commissie leid, zal het niet gebeuren.

'Waarom? Als ik onder invloed van cannabis ben, dan mag ik als voetballer niet tegenover u in het strijdperk treden. Dan ben ik mijn nuchterheid kwijt. Ik zet mijn sliding te laat in, voilà, dat is toch gevaarlijk? Nee, ook op dat gebied ben ik weinig tolerant.'