De generatie van de vrijheidsstrijd moet plaatsmaken, wil Zimbabwe kunnen opkrabbelen

Na 37 jaar is het dan zover: president Mugabes partij laat hem als leider vallen, al weigert Mugabe vooralsnog op te stappen. De Zimbabwanen eisten zijn vertrek dit weekeinde op straat, na dagen van eigenaardige stilte sinds het leger de macht had overgenomen. Het zijn vreemde beelden uit Harare: uitbundige betogers die opeens niet door soldaten worden neergeknuppeld, maar beschermd.

Mugabe (93) is nu het mikpunt van iedereen. Zelfs zijn eigen partij riep op tot protesten, de bond van oorlogsveteranen, zijn trouwste bondgenoot, plus alle delen van de versplinterde oppositie met voorop Morgan Tsvangirai en oud-vicepresident Joice Mujuru. Voeg daarbij Zimbabwes bonte gezelschap van burgerorganisaties en mensenrechtengroepen en daar is het recept voor een succesvolle omwenteling.

Buurlanden

Velen in Zimbabwe vrezen voor herstel van het oude regime zonder Mugabe en zijn vrouw Grace, die hem wilde opvolgen. Met de terugkeer van de door Mugabe afgezette vicepresident Mnangagwa onder de vleugels van zijn oude kameraad, legerleider Chiwenga, schiet Zimbabwe niets op. De drie hoofdrolspelers in dit koningsdrama zijn allen oud-strijders uit de jaren zeventig: de vrijheidsoorlog tegen het blanke, Rhodesische minderheidsregime. Pas in 1980 werd het land onafhankelijk als Zimbabwe. Mugabe won de verkiezingen en leidde sindsdien de regering.

Het leek even een vastgelopen paleiscoup. Tot schrik van de oppositie begonnen buurlanden zich ermee te bemoeien, onder wie Mugabe-vriend president Zuma van Zuid-Afrika. Bij eerdere bemiddelingen trok de oppositie van Tsvangirai altijd aan het kortste eind na intimidatie en politieke intriges. Daarom is nu de boodschap aan de buurlanden: blijf alstublieft weg.

Plaatsmaken

De straatprotesten leiden nu hopelijk tot een snelle doorbraak, waarbij het leger en de regeringspartij niet meer om de oppositie heen kunnen. Mnangagwa, Chiwenga en Mugabe zijn nog altijd besmet met de vloek van de vrijheidsstrijd: onderling wantrouwen, afrekeningen en gewelddadige machtsspelletjes. Die generatie van 'comrades' moet plaatsmaken, wil Zimbabwe kunnen opkrabbelen uit de economische en sociale wantoestand. De roep van de oppositie om een interimregering met alle partijen en snel nieuwe verkiezingen, zonder intimidatie van kiezers dit keer, verdient alle internationale steun.