De flexmakelaar is er voor al uw hr-diensten én aansprakelijkheid

In het moeras van flexregelgeving floreren flexmakelaars, uitzendbureaus 2.0 die niet alleen handelen in tijdelijke werknemers, maar ook fungeren als papieren opdrachtgever voor zzp’ers. ‘Ontzorgen’ heet het: de flexmakelaars nemen personeelszaken én aansprakelijkheid over. De marges zijn klein, de aantallen groot. De risico’s ook.

2019 moest een heuglijk jaar worden voor TCP Solutions, de intermediair vierde zijn 25-jarig jubileum. In een kwart eeuw groeide het Britse bedrijf uit van kleine ‘backoffice’-ondersteuner van Engelse mkb’ers tot een in twaalf landen opererende flexspecialist met een jaaromzet van meer dan 100 miljoen euro. Het feest werd een nachtmerrie toen deze zomer een financier weigerde nog langer krediet te verstrekken. Een kleine duizend ING-medewerkers die een contract hebben bij TCP Direct (de Nederlandse dochter van TCP Solutions) krijgen sinds juni niet betaald.

Het Financieele Dagblad berichtte vorige week over de problemen bij TCP. Een dag later meldde het bedrijf dat TCP Direct uitstel van betaling heeft gekregen. De zzp’ers verkeren voorlopig in onzekerheid. ING laat weten al te hebben betaald aan TCP en lijkt niet van plan te zijn de portemonnee opnieuw te trekken.

De problemen bij TCP richten de schijnwerper op een groeiende bedrijfstak die vruchtbare bodem heeft gevonden in de ruime Nederlandse wetgeving rond flexibele arbeid. De flexkracht is de ideale medewerker: hij is (vaak) goedkoper, draagt zelf (deels) de ondernemersrisico’s en vertrekt zonder morren wanneer hij niet meer nodig is. Maar met honderden zzp’ers en tijdelijke krachten op de loonlijst wordt personeelsbeleid hogere wiskunde en een juridisch mijnenveld.

Hier komt de flexmakelaar in beeld, de grootgrutter in personeel en – zeer uiteenlopende – personeelsdiensten. De term uitzendbureau volstaat niet meer, maar andere termen die de ronde doen maken het er niet eenvoudiger op: ‘broker’, ‘managed service provider’ of MSP, contractbeheerder, intermediair, payroller. De flexdealer is zo flexibel als het deel van de arbeidsmarkt waarin hij opereert.

Een greep uit de diensten van TCP Solutions: payroll (overnemen van het werkgeverschap), personeelsdiensten (‘juridische, contractuele, operationele en financiële ondersteuning’), regelen van arbeidsmigrantenvisa. Volgens de website is ‘compliance’ de hoeksteen van het werk van TCP: oftewel‘bescherming tegen aansprakelijkheid’. Een andere flexbemiddelaar, Brainnet, naar eigen zeggen de ‘grootste inhuurspecialist van Nederland’ adverteert met het uit handen nemen van ‘iedere stap in het inhuurproces’. Harvey Nash, eveneens een grote speler, onderscheidt zich met een ‘disculpatiebeschikking’ van de Belastingdienst: bedrijven die er hun personeel stallen zijn gevrijwaard van achterstallige loonheffingen en omzetbelasting.

Deze diensten zijn geliefd bij grote bedrijven en overheden, zegt Hugo-Jan Ruts, hoofdredacteur van website over de freelance-economie ZiPconomy. ‘Bedrijven en overheden die met zzp’ers werken doen dit bijna allemaal via een vorm van contractbeheer.’ Het contractbeheer voor zzp’ers heeft een vlucht genomen met de introductie van de Wet-DBA in 2016, vertelt Ruts. De opdrachtgever kreeg een grotere verantwoordelijkheid bij het vaststellen van de contractvorm. Bedrijven die met zelfstandigen werkten namen hun verantwoordelijkheid niet, maar brachten deze onder bij contractbeheerders. ‘Ze dachten: die Wet-DBA is ingewikkelde materie, laat ik er een partij tussenzetten.’

Soms werven ze hun freelancers nog wel zelf, maar sturen deze vervolgens door naar een contractbeheerder, vertelt hij. ‘ING werkt dagelijks met zo’n duizend tot tweeduizend zzp’ers, dat is een hoop gedoe om ze allemaal een aparte factuur te sturen. Ze geven het beheer aan een externe partij, die ook de verantwoordelijkheid overneemt.’

Wat ook helpt zijn de kleine marges waarmee de flexmakelaars elkaar beconcurreren: ‘Dat is dubbeltjeswerk.’ Ruts schat dat zo'n honderdduizend zelfstandigen een contract hebben bij een tussenpartij. ‘Cijfers zijn er niet, maar zo’n aantal zou me niet verbazen. Er is bijna geen groot bedrijf meer dat rechtstreeks zzp’ers inhuurt.’

David van Swol van branchevereniging NBBU bevestigt de snelle opkomst van de zzp-makelaars. Inmiddels houden driehonderd van de 1250 NBBU-leden zich bezig met het bemiddelen van zelfstandigen en beheren van hun contracten, vertelt hij: ‘Ze helpen bij het inrichten van de flexibele schil’. TCP is een van die leden. Bij gebrek aan een werkende zzp-wet, probeert de NBBU het kaf van het koren te scheiden met een eigen keurmerk voor zzp-bemiddeling.

Risico

Toch gaat het soms mis, laat TCP zien. Een risico schuilt in de snelle uitbetaling. TCP pronkt met het binnen vijf dagen overmaken van geld. De freelancer krijgt eerder betaald dan dat ING zijn rekeningen aan TCP heeft voldaan. ‘In de flexbranche worden mensen vaak per week betaald, terwijl leveranciers soms pas na 60 of 90 dagen betalen.’ Daar komt bij dat TCP het factureren aan weer een volgende partij heeft uitbesteed. Deze ‘factoring’-maatschappij is de financier die het laat afweten, legt Van Swol uit.

Tegelijkertijd wacht TCP nog op miljoenen euro’s van een van zijn klanten, een uitzender van technisch personeel. De rechter heeft TCP vorige maand in het gelijk gesteld, maar daarmee is de achterstallige rekening nog niet betaald. De problemen met de factuurbeheerder en de wanbetaler hebben alleen gevolgen voor TCP Direct en de ING-medewerkers, benadrukt TCP in een persbericht. De uitstel van betaling moet niet leiden tot afstel, er wordt gezocht naar een nieuwe geldverstrekker. ‘Voor zover ik weet dreigt er geen faillissement’, zegt Van Swol. ‘Ze hebben pech gehad met één grote klant die niet betaalde.’

Maar dan moet eerst een nieuwe financier worden gevonden. Lukt dat niet, dan zouden de zzp’ers weleens kunnen fluiten naar hun geld. Het is het risico dat je als freelancer loopt, zegt Ruts van ZiPconomy. De ‘zelfstandige professionals’ die bij banken werken verdienen al snel 70 tot 100 euro per uur, ‘daar hoort ondernemersrisico bij’.

Al denkt hij dat veel zzp’ers er niet bij stilstaan wat het kan betekenen om te werken voor de ene partij en te tekenen bij een andere. ‘Dat is een administratieve club waar je geen band mee hebt. Je gaat elke dag met je broodtrommeltje naar de bank.’ Pas als de contractbeheerder in de problemen komt, dringt het besef door.

Als TCP toch omvalt en de ING’ers hun geld mislopen, kunnen ze mogelijk alsnog hun recht halen, zegt hoogleraar arbeidsrecht Evert Verhulp, verbonden aan de Universiteit van Amsterdam. Het uitbesteden van verantwoordelijkheid gaat niet zomaar, stelt hij. Bij langdurige opdrachten kan sprake zijn van schijnzelfstandigheid. ‘Dat sluit ik niet uit. De kans bestaat dat ze werknemers zijn.’ Als de rechter tot dat oordeel komt, moet ING alsnog betalen.

Hij kijkt met enige argwaan naar de ‘ondoorzichtige branche’ van tussenpartijen die beloven zich als beschermwal op te werpen tussen bedrijf en fiscus. ‘Bedrijven willen hun verantwoordelijkheid niet nemen. Ik vind het licht neigen naar een poging om regels te ontduiken.’