De favoriete 16 van de Volkskrant

1. De oerkracht spat ervan af, bij de kolossale sculpturen van Elmar Trenkwalder

De Oostenrijkse kunstenaar Elmar Trenkwalder (63) maakt gigantische sculpturen van keramiek, die zwoel en barok zijn, spiritueel en sensueel. Zijn werken hebben geen namen, maar nummers, om de kijkers uit te dagen hun eigen verbeelding aan het werk te zetten. In museum Beelden aan Zee zijn tot eind maart Trenkwalders installaties te zien. (Bart Dirks)

2. Thuiskomen voor het kerstdiner: hoe ziet dat eruit als je queer bent?

Theatermaker Rikkert van Huisstede houdt ervan zijn publiek los te laten breken uit het hokjesdenken. Dat doet hij met zijn project Boys won’t be boys en ook in zijn nieuwe voorstelling The Chosen Family Show-ho-ho, die draait om het jaarlijkse familiediner tijdens de kerstdagen. Acht theatertalenten doen met kleinkunst, mime, drag, muziek en ballet hun verhaal in Theater Bellevue in Amsterdam, van 20 t/m 24 december. (Ela Çolak)

3. Drie podcasts over het slavernijverleden

Nu de excuses voor het slavernijverleden er echt aan lijken te komen drie podscasts over de geschiedenis van de slavernij: het bekroonde De plantage van onze voorouders van Maartje Duin en Peggy Bouva, 1619 van The New York Times over de eerste twintig Afrikaanse gevangenen die in de VS belandden en de aflevering Bonus!: Slavernij van de podcast In het Rijksmuseum waarin presentator Jörgen Raymann terugblikt op de tentoonstelling Slavernij. (Anna van Leeuwen)

4. In ‘Wolfgang, het wonderjong’ zijn Mozart en Salieri ineens concurrerende pubers

De concurrentiestrijd tussen componisten Mozart en Salieri staat centraal in Wolfgang, het wonderjong, de nieuwe bonte familievoorstelling van regisseur Pieter Kramer en schrijver Don Duyns. Joris Henquet ging kijken bij de repetities in Dronten, zag acteurs in 18de-eeuwse kledij, een rode koets op het podium en vele knipogen naar het heden. De voorstelling gaat tot in april op tournee.

5. In Langelille is geldwolf Scrooge deze Kerst een vrouw

De koudbloedige geldwolf Ebenezer Scrooge, uit Charles Dickens’ kerstklassieker A Christmas Carol, duikt dit jaar in de Friese gemeente Weststellingerwerf op als een vrouw, een private bankier die zich verliest in haar rijkdom. De in het Nederlands gezongen kameropera Madam Scrooge, van Opera Spanga, wordt tot en met 8 januari opgevoerd in een voormalige melkfabriek in het Friese gehucht Langelille, niet ver van het al even kleine Spanga, het centrum van dit eigenzinnige operahuisje. (Nell Westerlaken)

6. Nieuwe verfilming van ‘Lady Chatterley’s Lover’: smaakvol, empathisch én erotisch

Een hedendaagse verfilming van Lady Chatterley’s Lover kan nooit zoveel beroering veroorzaken als in 1928, toen de roman verscheen van D.H. Lawrence over een aristocrate die valt voor haar jachtopziener. Maar regisseur Laure de Clermont-Tonnerre begrijpt goed dat het boek vooral om een gezonde relatie tussen lichaam en geest draait: in haar voor Netflix gemaakte bewerking zijn Connie Chatterley (Emma Corrin) en Oliver Mellors (Jack O’Connell) twee individuen die vrije seksuele expressie bij elkaar vinden en dat wordt smaakvol in beeld gebracht. (Kevin Toma)

7. In alles wat hij doet volgt kunstenaar Basim Magdy vooral zijn eigen nieuwsgierigheid

De Egyptische kunstenaar Basim Magdy zegt aandacht te willen schenken aan dingen die in het dagelijks leven onopgemerkt blijven. En dus zien we in zijn kunstwerken precies wat hem opvalt, aan van alles eigenlijk: ruïnes, doodskoppen en planten bijvoorbeeld in felle kleuren. IN KM21 in Den Haag is t/m 23 april zijn werk te zien. (Anna van Leeuwen)

8. Liefhebbers van Kerst in Engelse sferen kunnen terecht bij het uitstekende Tenebrae

Het is bijna Kerst, dus het barst weer van uitvoeringen van Händels Messiah, het Weihnachts-Oratorium van Bach en het ‘kerstballet’ De notenkraker van Tsjaikovski (volgende week dirigeert topdirigent Yannick Nézet-Séguin het bij het Rotterdams Philharmonisch Orkest). Wie een kerstconcert in Engelse sferen zoekt, kan terecht bij het uitstekende koor Tenebrae, dat vanaf dit weekend toert in Utrecht, Nijmegen, Amsterdam en Eindhoven. Wij rekenen op stralende stemmen en Engelse strakheid, traditionele carols afgewisseld met 20ste-eeuwse kerstmuziek en oude polyfonie. (Merlijn Kerkhof)

9. De misdaadserie ‘Karen Pirie’ is een buitengewoon vernuftig gemaakte ‘tartan noir’ ★★★★☆

Een onopgeloste moord op een jonge vrouw, 25 jaar geleden, is het beginpunt van de driedelige serie Karen Pirie, nu te zien op NPO Plus. De gelijknamige hoofdpersoon, een jonge, nog niet erg ervaren rechercheur (een opmerkelijke acteerprestatie van de Schotse actrice Lauren Lyle) wordt op de zaak gezet, niet omdat haar superieuren die opgelost willen zien, maar omdat ze last hebben van een podcastmaker die zich in de zaak verdiept. Dat is buiten de vasthoudendheid van Pirie gerekend. (Mark Moorman)

10. Toneelschrijver Jibbe Willems: ‘De ene keer zat Bomans op mijn schouders, de andere keer moest ik hem wegsturen’

Godfried Bomans Erik of het klein insectenboek verscheen al in 1941. Het verhaal van het 9-jarige jongetje dat in zijn favoriete schilderij stapt en terechtkomt in een insectenwereld werd immens populair en bewerkt tot een film, tot een televisieserie en verschillende theaterproducties. De laatste in die reeks in nu de bewerking die Het Nationale Theater Jong brengt. ‘Sinds het boek is verschenen is de wereld ontzettend veranderd, zeker als het gaat over insecten en de manier waarop we omgaan met biodiversiteit’, zegt toneelschrijver Jibbe Willems, die naar manieren heeft gezocht om Bomans boek ook voor een hedendaags publiek tot leven te brengen. (Ela Çolak)

11. De mooiste kerststal van Nederland is te zien in Museum Catharijneconvent

De mooiste kerststal van Nederland, volgens het Catherijneconvent in Utrecht, staat dit jaar in de Sint-Catharinakathedraal, naast het museum. Wie zelf wil beoordelen of dat klopt, kan t/m 8 januari gratis komen kijken. Groot is de 18de-eeuwse Napolitaanse kerststal, die het Catherijneconvent eind vorig jaar kocht, ook: er horen zevenhonderd figuren bij, en de totale oppervlakte is 32 vierkante meter. (Michiel Kruijt)

12. Ingrediënten voor een geslaagde kerstfilm volgens de schrijver van ‘Oogappels’ en ‘Kerstappels’

Hoge verwachtingen, overmatig alcoholgebruik, een happy end. Wat zijn nog meer ingrediënten voor een geslaagde kerstfilm? Roos Ouwehand, scenarist van Kerstappels, de ‘extra lange aflevering van Oogappels’ die donderdag om 20.35 uur op NPO 1 te zien is, legt het uit. (Gijs Beukers)

13. GoGo Penguin is een van die Britse bands die de jazz bijdetijds hebben gemaakt

Een van de opwindendste bands in de Britse jazz is GoGo Penguin uit Manchester. Een pianotrio dat vanaf hun eerste album tien jaar geleden het genre een flinke impuls gaf. Met een nieuwe drummer (Jon Scott) en een nieuwe platendeal op zak (het trio verliet Blue Note om begin dit jaar een EP op het aan Sony gelieerde XXIM Records uit te brengen) is GoGo Penguin eindelijk weer in Nederland te zien. In concertzalen die recht doen aan hun status: vanavond in Utrecht (TivoliVredenburg), 18/12 in het Muziekgebouw in Eindhoven en 19/12 in Paradiso, Amsterdam. (Gijsbert Kamer)

14. De vele gezichten van fotograaf Samuel Fosso

Wie Fotomuseum Huis Marseille in Amsterdam bezoekt, ziet overal dezelfde man – na twee keer kijken, want de Frans-Kameroense fotograaf Samuel Fosso wordt niet voor niets de ‘man van duizend gezichten’ genoemd. Hij is een van de grote kunstenaars die de laatste decennia zijn voortgekomen uit de Afrikaanse fotostudio-traditie. In een interview in de Volkskrant sprak Fosso over zijn missie: ‘Dankzij de artistieke wereld en mijn rol als kunstenaar kan ik jonge Afrikanen vertellen over de mensen die hun land, hun continent, hoop hebben gebracht.’ Te zien t/m 12 maart. (Mark Moorman)

15. Streamingtips om het jaar de mooie glans van goed te geven

En dan breken nu ook de weken aan om het kijkjaar 2022 nog een nieuwe glans te geven. Wat kan u in een kerstsfeer brengen, als u schoon genoeg heeft van de invulkerstfilms die de Amerikaanse wenskaarten- en kerstfilmproducent Hallmark elk jaar over de kijker uitstort (veertig nieuwe titels dit jaar)? En weet u de grote publiekstrekkers uit de jaren vijftig en zestig van de Europese cinema te vinden op Netflix? (Mark Moorman)

16. Drie voetbaldocu’s om voetballoze tijd te overbruggen

Na de WK-finale, zondag 18 december, is het drie weken wachten tot in Nederland de winterstop voorbij is. We geven drie voetbaldocumentairetips om die periode te verlichten: Diego Maradona (2019, Pathé Thuis), Voetbal is oorlog (2018, NPO Plus) en Welcome to Wrexham (2022, Disney Plus). (Mark Moorman)