De fatale belangstelling voor IS van een 'gewone' Mancunian

De zwarte vlag van de terreurgroep wapperde enkele jaren terug zelfs op het dak van zijn sociale huurwoning.

Het gezin-Abedi behoorde tot de Libische gemeenschap die er zo groot is dat Manchester wel eens 'de tweede stad van Libië' wordt genoemd. Ongeveer vijfduizend Libiërs vestigden zich in de jaren tachtig en negentig in Manchester, meestal op de vlucht voor Muammar Kaddafi. Omdat de kolonel indertijd een van de grote vijanden van de Britse staat was - het Libische regime was verantwoordelijk geweest voor de moord op een agente in Londen en werd tevens verdacht van het neerhalen van het Pan Am-toestel boven Lockerbie - werden ze verwelkomd als asielzoekers. Dat veel van hen uit islamistische hoek kwamen, maakte toen niet zoveel uit.

Zo was de vader van Salman lid van de Libyan Islamic Fighting Group. Ramadan Abedi groeide uit tot een populair lid van Libische gemeenschap, met een diepe stem prekend in de moskee van Didsbury. Hij woonde net als veel van zijn landgenoten in het zuiden van Manchester, eerst op de beruchte Moss Side en later in het nabijgelegen Fallowfield. De gemeente had nette eengezinswoningen geregeld. Dankzij hun vader konden zijn zonen de Koranverzen dromen, al toonde de stille Salman aanvankelijk weinig interesse in de Islam. Een jointje roken met vrienden op een strand aan de Middellandse Zee vond hij aantrekkelijker.

Zijn vader keerde negen jaar geleden terug naar zijn vaderland, profiterend van een deal die Tony Blair met Kadaffi gesloten had. Bij de Arabische Lente, in 2011, viel de kolonel uit de gratie van het Westen. Zijn val, mede veroorzaakt door Nicolas Sarkozy en David Cameron, werd bejubeld op de straten van Manchester, met toeterende auto's en vuurpijlen. Leden van de Abedi-familie keerden terug om zich te vervoegen bij de pater familias. Het land verviel tot anarchie, wat een vruchtbare bodem bleek te zijn voor religieuze fanatici. De terreuraanval op een Tunesisch vakantieoord waarbij dertig Britten omkwamen, werd in Libië voorbereid.

Met een van zijn broers bleef Salman achter in Manchester, waar hij langzaam een gedaanteverandering onderging. Zonder diploma verliet hij de universiteit en hij begon de Jihad te beschouwen als zijn nieuwe levensdoel. Het was een bekend patroon. De Londense metroaanslagen van 7 juli 2005 waren goeddeels het werk van Brits-Pakistaanse immigrantenkinderen, tevens afkomstig uit het noorden van Engeland. In dit geval Yorkshire, aan de andere kant van de Pennines. Ook Mohammed Emwazi, alias Jihadi John, was een - goedopgeleide - zoon van immigranten. Vijf jaar geleden reeds kreeg de Britse geheime dienst de eerste waarschuwing over Salman's radicalisering.

Met vrienden zocht Salman naar informatie over terrorisme, onder meer op computers van de stadsbibliotheek. Een geschrokken medewerkster kreeg daar van haar meerderen te horen dat ze de jongeren hun gang moest laten gaan. Salman ging traditionele Islamitische kledij dragen, maakte reizen naar Libië en keek een imam van de Didsbury-moskee met een dodelijke blik aan nadat deze tijdens een preek tegen IS tekeer was gegaan. Lopend op straat reciteerde hij Koran-teksten. Het ouderlijk huis veranderde in een ontmoetingsplaats, een inloopcentrum voor gelijkgestemden. En daar waren er relatief veel van in het zuiden van de oude textielstad.

Volgens bekenden raakte hij bevriend met Abdal Raouf Abdallah, een andere telg van Libische dissidenten. Deze man, die deels verlamd was geraakt bij de anti-Kadaffi-opstand van 2011, is vorig jaar veroordeeld wegens het ronselen van IS-sympathisanten voor de burgeroorlog in Syrië. Een van geronselde mannen was Irak-veteraan Stephen Gray, een bekeerling. Uit dezelfde omgeving kwam de zogeheten 'terreurtweeling' Zahra en Salma Halane, twee meisjes van Somalische komaf die in 2015 als Jihad-bruiden naar Syrië waren vertrokken. Salman was een klasgenoot van hun broer Ahmed, eveneens een IS-volgeling.

Vijf Terror Hot Line waarschuwingen

De terreurtweeling was beïnvloed door een buurtgenoot van Salman, Raphael Hostey. Deze inmiddels gedode IS-terrorist stond bekend als Abu Qaqa al-Britani en heeft mogelijk tientallen Britse staatsburgers naar Irak en Syrië gelokt. The Daily Mail wist te melden dat Salmans moeder, een wetenschapster, bevriend is met de vrouw van voormalig Al-Qaeda commandant Abu Anas Al-Libi, die zich in 1995, na politiek asiel te hebben gekregen, had gevestigd in Manchester. De inmiddels overleden Al-Libi zou betrokken zijn geweest bij de terroristische aanslagen op de Amerikaanse ambassades in Kenia en Tanzania.

Op de Moss Side woonde ook Ronald Fiddler, een van de zestien Britse Guantánamo-gevangenen die in totaal tien miljoen pond aan smartengeld hadden gekregen van de Britse staat wegens vermeende betrokkenheid van MI6 bij martelingen. Hij blies zichzelf op bij een zelfmoordaanslag in het Irakese Mosul. Tegenover The Guardian zei een anoniem lid van de Libische gemeenschap dat Manchester al jaren een stad is waar jihadisten zich op richten. 'Naarmate de situatie in Libië verslechtert, komen er meer radicalen in Manchester.' Door de jaren zijn er bij de Terror Hot Line vijf waarschuwingen binnengekomen over Abedi's radicalisering.

Des te groter is nu de verbazing dat Salman ongehinderd op en neer naar Libië kon vliegen, om zijn ouders en een van broers te bezoeken. Zijn 52-jarige vader, die aanvankelijk niet kon geloven dat zijn zoon Salman de dader was, zou zijn paspoort in beslag hebben genomen, wegens het vermoeden dat hij terroristische plannen zou uitvoeren. Uiteindelijk gaf de vader, die woensdag samen met diens zoon Hashem (20) is opgepakt, zijn paspoort terug, in de veronderstelling dat Salman naar Mekka zou reizen. Via Düsseldorf vloog hij vorige week met gruwelijke voornemens naar zijn gastvrije geboortestad die hem alle kansen van de wereld geboden had.