De duivelse dilemma's van een probleemwijk

Een eenvoudige stoeptegel met het opschrift 'Poepie' heeft geleid tot ernstige onlustgevoelens in de Indische buurt, een probleemwijk in Amsterdam-Oost. Vrienden en nabestaanden van een 18-jarige Surinamer, die in maart dit jaar op straat werd doodgeschoten, weigeren de tegel te verwijderen. Andere buurtbewoners overwegen de gedenksteen eigenhandig uit te graven.

'Poepie' was de troetelnaam van Virgil Schot, volgens zijn familie slachtoffer van zinloos geweld en razend populair bij de lokale hangjeugd. Als 'een Michael Jackson', aldus zijn nichtje, werd hij bedolven onder bloemen door de wijk richting begraafplaats gereden. Toen de stoet voor zijn huis halt hield, werd er vuurwerk afgestoken.

De politie spreekt daarentegen van een ordinaire afrekening in het criminele milieu. Schot had een lang strafblad en in zijn broekzak werd een pistool gevonden. Hij stond op het punt opnieuw te worden aangehouden en de lokale horeca zou opgelucht zijn dat Schot was 'opgeruimd'. Een beloning van twintigduizend euro moet leiden naar een verklaring van de liquidatie.

De Indische buurt maakt deel uit van het stadsdeel Zeeburg, waarvan het dagelijks bestuur onder leiding van PvdA-wethouder Tjeerd Herrema zich het hoofd breekt hoe dit volgens D66 'duivelse dilemma' moet worden doorbroken: tegel weg en ruzie met de aanhang van 'Poepie', of tegel tot volgend jaar laten liggen en ruzie met de meeste bewoners, die vinden dat 'de straat hierniet langer de dienst mag uitmaken'.

Vlak voor Hemelvaart kwam het in de raadsvergadering van het stadsdeel rond middernacht tot een showdown. De oppositie (CDA, VVD en SP) eist dat de tegel binnen twee weken verdwijnt. CDA-woordvoerder Van Schaik: 'Die steen moet naar het café, het kerkhof of naar de familie thuis.' PvdA, D66, GroenLinks en Amsterdam Anders/de Groenen stemden tegen de motie.

De omstreden stoeptegel blijft liggen, tot begin volgend jaar, als de plaats van het misdrijf, de Molukkenstraat, toch wordt 'geherprofileerd'. De vertegenwoordigers van CDA, SP en VVD verlieten hoofdschuddend het stadsdeelkantoor. Een van hen: 'De boze buurtbewoners sturen we vanaf nu naar de PvdA. Laten zij maar uitleggen waarom misdaad in Zeeburg wordt beloond.'

Het tegeldebat kwam pas zo laat aan de orde, omdat deelraad en wethouders vele uren nodighadden voor een modern vraagstuk: de inzet van preventief fouilleren, het nieuwe wonderwapen tegen het onveilige gevoel waar zovelen onder gebukt gaan. Wethouder Herrema en met hem de, in Zeeburg nog steeds oppermachtige, PvdA vinden het de hoogste tijd.

Berovingen, openlijke drugshandel, tippelen, vernielingen, vervuiling en steek- en schietpartijen bepalen sinds een halfjaar het beeld van de Indische buurt. Met als dieptepunten de vondst eerder dit jaar van een opengesneden bolletjesslikker uit Suriname en de aanwezigheid van heroïne in een peuterdagverblijf.

Waar die plotselinge opleving van het geweld vandaan komt, is onduidelijk. Feit is dat de criminaliteit in de traditioneel lastige buurt de afgelopen jaren juist was afgenomen. Preventief fouilleren, inclusief cameratoezicht en het controleren van de te dure auto's uit alle delen van het land die door de wijk cruisen, zou volgens de PvdA uitkomst bieden.

Het voorstel haalde het niet, omdat de woordvoerder van GroenLinks zijn twijfels heeft. Hij heet Mellouki Cadat, afkomstig uit het Algerijnse deel van de Sahara. Op zijn website steekt hij de loftrompet over het huwelijk, vorige week vrijdag, van wethouder Herrema en diens vriend Robert Licht, onderwijzer op de katholieke basisschool. Het huwelijk werd voltrokken door de Marokkaanse Fatima Elatik, ook PvdA-wethouder van Zeeburg en landelijk bekend door haar pleidooi een toneelstuk te verbieden dat beledigend zou zijn voor moslims.

Cadat is op de hoogte van de Nederlandse gevoeligheden. Vorig jaar betichtte hij zijn CDA-collega van 'Hans Janmaat-sympathieën', toen Van Schaik pleitte voor meer repressie en minder tolerantie in de Indische buurt. Dit keer herkent hij feilloos de pikante bijzonderheden van het huwelijk van stadsdeelvoorzitter Herrema.

Cadat: 'Denkend aan de maatschappelijk-politieke betekenis voor velen van deze wereldprimeur, een homohuwelijk dat door een moslima wordt gesloten in het Henry Polakhuis, Burcht van den Arbeid, zie ik een krachtig symbool in Neêrlands landschap anno 2003.' Preventief fouilleren, zowel door Herrema als Elatik bepleit, gaat hem echter te ver. Hij gaat pas akkoord als de politie onomstotelijk kan bewijzen dat het in Zeeburg extreem onveilig is geworden.

De Algerijn stuitte op fel verzet van Yasar Arik, een VVD'er van Turkse afkomst. Arik was enkele jaren geleden woordvoerder van jonge boze Turken, die zich verzetten tegen een politie-actie in de lokale Turkse moskee. Thans is hij overtuigd voorstander van cameratoezicht en preventief fouilleren. En die 'Poepietegel' moet volgens hem onmiddellijk weg. Zoniet, dan ook tegels voor gesneuvelde Turkse criminelen.

Voor discriminatie is Arik niet bang. 'Hier wordt nog steedste veel over allochtonen gesproken zonder ze zelf te spreken.' Arik weet dat in zijn moskee iedereen al is voorgelicht over de gevolgen van het wonderwapen. 'Wij Turken zeggen unaniem dat we beter tien keer kunnen worden gefouilleerd dan te worden neergeschoten op weg naar de avondwinkel.'

Een enkele PvdA'er is nog niet helemaal overtuigd door de partijgenoten Herrema en Elatik. Woordvoerder Willemijn Smal (veiligheid) zou graag zien dat er uitsluitend in de avonduren wordt gefouilleerd, opdat 'een 60-jarige Marokkaanse vrouw die overdag boodschappen doet niet ineens wordt opgepakt'.

Volgende maand debatteert het stadsdeel opnieuw over vereiste maatregelen. Herrema: 'Laten we hopen dat de politiecijfers meevallen en dat die acties hier niet nodig zijn.' Burgemeester Cohen bepaalt uiteindelijk waar en wanneer de politie preventief mag optreden.