De democratie gaat op de schop, maar voor het referendum is geen plek

Goedemiddag,

‘Democratie vergt onderhoud’, weet Kajsa Ollongren. Reden voor de D66-minister om het Binnenhof de moderne tijd in te loodsen met een reeks veranderingen in het politieke bestel. De olifant in de Kamer is uiteraard het referendum, maar daar wil Ollongren voorlopig niet aan; dat middel heeft ze nota bene net afgeschaft.

In en rond de Kamer maakte de SP zich intussen opnieuw hard voor de vrijlating van partijlid Murat Memis, die vastzit in Turkije.

Hier zijn uw Dagkoersen. Deze politieke nieuwsbrief elke werkdag per e-mail ontvangen? Vink dan hier ‘Volkskrant politiek’ aan.

NIEUWS VAN DE DAG
Zo moet de democratie veranderen

Over staatsrechtelijke vernieuwing wordt op het Binnenhof vooral veel gesproken. Ja, misschien is de Eerste Kamer in haar huidige vorm te politiek, en ja, misschien moet er wat veranderen aan het kiesstelsel, zodat de kiezer meer voeling krijgt met wie hem of haar vertegenwoordigt. Maar er belandt zand in de motor zodra het tot uitvoering moet komen: dan is het vinden van de benodigde (tweederde) meerderheden ineens erg lastig.

Kajsa Ollongren doet nu een nieuwe poging. De minister van Binnenlandse Zaken presenteert vandaag een reeks maatregelen om de Nederlandse democratie de eenentwintigste eeuw in te loodsen. ‘Wij delen de analyse dat een deel van het electoraat zich niet in de politiek vertegenwoordigd voelt', licht Ollongren in een interview met de Volkskrant haar plannen toe.

Het pakket is een reactie op het advies dat de staatscommissie onder leiding van Johan Remkes eind vorig jaar uitbracht. Dat betekent niet dat Ollongren alle aanbevelingen zomaar overneemt. Het voorstel om een bindend correctief referendum in te voeren verdwijnt voorlopig in een la; daar is nu geen meerderheid voor te vinden, verdedigt de D66'er zich. ‘Niemand wil een herhaling van het raadgevend referendum. Dat was geen goede wet.’

Wat wel in de plannen staat: voorkeursstemmen moeten een grotere rol spelen bij het kiezen van de Tweede Kamer, de verkiezing van de senaat wordt uitgesmeerd over twee periodes en het veranderen van de Grondwet wordt iets makkelijker. Zodat ook toekomstige kabinetten de democratie van een update kunnen voorzien.

HET KLIMAATAKKOORD
Plannen lekken uit

Vrijdag is de presentatie van het héle klimaatakkoord, melden coalitiebronnen, maar nu al vinden onderdelen van het akkoord hun weg naar de pers. Parlementair verslaggever Frank Hendrickx ving de hoofdlijnen op: Bedrijven krijgen een CO2-heffing, elektrische auto’s worden minder gestimuleerd en het kabinet onderzoekt drie vormen van rekeningrijden. Daarmee lijkt na het pensioenakkoord de tweede politieke doorbraak een feit.

Dat betekent overigens niet dat de discussie over het klimaatbeleid vrijdag stopt. Over bijvoorbeeld de CO2-heffing is het laatste woord nog niet gezegd. De industrie is fel tegen de heffing en ook bij milieuorganisaties is nu al grote scepsis te bespeuren over het akkoord dat het kabinet vrijdag wil presenteren.

Toch zal premier Rutte zich meer zorgen maken over de reacties bij het grote publiek, analyseert Hendrickx. ‘De onderhandelingen tussen de regeringspartijen werden lange tijd overheerst door angst voor ‘een klimaatrevolte’ onder burgers.’ Daarom heeft het kabinet geprobeerd om de rekening voor huishoudens te beperken.

De Telegraaf richt zich intussen op haar eeuwige doelwit: het rekeningrijden. De plannen daarvoor in het Klimaatakkoord zijn zeer voorzichtig - en een volgend kabinet moet uiteindelijk beslissen - maar dat weerhoudt de krant er niet van om ‘vroempartij VVD’ op de voorpagina te kapittelen: ‘Automobilist weer de klos.’

DEBAT VAN DE DAG
Blok: niet mengen in Turkse rechtsstaat

Opnieuw demonstreerde de SP vandaag voor de vrijlating van Murat Memis, die sinds eind april Turkije niet uit mag. De fractievoorzitter van de SP in Eindhoven wordt ervan verdacht banden te hebben met de Koerdische terroristische organisatie PKK, waarvoor hij voor de rechter moet verschijnen. Volgens de SP doet minister Blok (Buitenlandse Zaken) te weinig om Memis vrij te krijgen, een boodschap die de partij in de Kamer herhaalde.

Blok reageerde door te zeggen dat er achter de schermen ‘volle inzet’ is om Memis weer in Nederland te krijgen. Hij weigerde echter uit te spreken dat Turkije de SP’er moet laten gaan. Volgens Blok is dat ‘een punt van rechtstatelijkheid’: als Nederlandse minister hoort hij zich niet te mengen in de rechtsgang in een ander land. Waardoor Memis vooralsnog niets anders kan dan afwachten wat de Turkse autoriteiten voor hem in petto hebben.

EN DAN DIT NOG
Rutte hanteerde zelf de kaasschaaf

Bedrijven, verhoog de lonen, en snel! Dat was de opmerkelijke oproep van premier Rutte op het VVD-festival midden juni. Maar dezelfde Rutte haalt met zijn belastingbeleid al jaren de kaasschaaf over die lonen, om de staatsschuld snel mogelijk af te betalen, laat een vandaag in economenblad ESB gepubliceerd onderzoek zien.

‘We halen in Nederland nu zo’n 21 miljard euro per jaar meer op via de inkomstenbelasting dan tien jaar eerder’, zegt Wimar Bolhuis, de auteur van het onderzoek. Waarom moest er zoveel extra belasting worden geheven als andere Europese lidstaten dat niet deden? ‘Het is het klassieke verhaal: we zijn het braafste jongetje van de klas.’

Dagkoersen is de politieke nieuwsbrief van de Volkskrant. Vragen of opmerkingen? Mail naar haag@volkskrant.nl. Wilt u Dagkoersen elke werkdag per e-mail ontvangen? Klik dan hier ‘Volkskrant politiek’ aan.