De Deen G. K. Zan het Reve in Edinburgh
Dat Gerard Reve het homoemancipatiedebat in Nederland heeft bevorderd met zijn optredens en publicaties, is bekend. Net als dat hij zich voor het eerst als katholiek homoseksueel uitsprak in de Brief uit Edinburgh, waarmee Op weg naar het einde (1963) inzet....
Reve verklaarde openlijk: 'Ik zou me bijzonder vreemd voelen als ik, zelf een homoseksueel, niet over homoseksualiteit zou mogen schrijven. Ik denk dat uitsluiting van onderwerpen die ongezond worden bevonden, zeer ernstig zou zijn. Ik daag iedereen hier uit een vorm van internationale literatuur van welk formaat ook naar voren te brengen die niet van onder tot boven ongezond en pessimistisch is.' En na Singh: 'Zoals u zojuist hebt gehoord van een van de vorige sprekers kan ik geen werkelijke liefde ervaren. Ik denk dat ik daaraan het hoofd zal moeten bieden – ik kan alleen maar zeggen: God vergeef de mensen die zulke stompzinnige dingen durven zeggen.'
Reve doorbrak een taboe, hoewel het met 'grote bijval' voor ' de held van de dag' (volgens Reve zelf) nogal meeviel. In de nieuwe Parelduiker reconstrueert Marco Daane de historische feiten over het congres. In het programmaboek werd de schrijver vermeld als 'G. K. Zan het Reve', notulisten maakten er Von Hot Reve van, niet één krant vermeldde de interventie gericht tegen MacDiarmid, en de reactie op Singh werd afgedaan als een terloopse opmerking van een aansteller. Het optreden werd in terugblikken op de conferentie wel een paar keer genoemd. Een plaatselijke tabloid schreef: 'De auteur die verklaarde dat hij homoseksueel was, een Deen, werd toegejuicht door twee anderen op het podium.' De geringe respons moet er de oorzaak van zijn geweest, aldus Daane, dat Reves optreden toentertijd in Nederland niet is opgemerkt: 'Bij ons zou de ophef pas later volgen, met dank aan Hendrik Algra': het gereformeerde Eerste-Kamerlid dat zich zou opwinden over de 'brutaliteit' waarmee Reve homoseksualiteit gelijkstelde aan 'het wonderlijke liefdesspel tussen man en vrouw'. En toen werd Reve pas écht beroemd.
Verderop in deze aflevering de toespraak die H. J. A. Hofland hield in de Amsterdamse kerk De Duif op 25 juni, voorafgaand aan de begrafenis van de schilderschrijver Jean-Paul Franssens. Een joyeuze en veeleisende man, die je in het café kon entertainen met gezang en verzen van Elsschot en Du Perron. Dat is waar, maar het wekt bevreemding dat Hofland niets zegt over Franssens' literaire werk, behalve dan dat ze samen een brievenboek schreven om met de opbrengsten daarvan hun achterstallige rekeningen in café Welling te kunnen voldoen. Franssens was, voor de donder, wel wat meer dan een uitbundige innemer.
