De buitenlandse student slaapt, terwijl het academisch jaar begint, op een luchtbedje in de werkkamer van een ander

Bij het begin van het academisch jaar hadden vele buitenlandse studenten nog geen onderdak. In Groningen probeert Shelter Our Students hen te helpen. ‘Buitenlandse studenten krijgen nu de rekening gepresenteerd van jarenlang falend woonbeleid.’

Eigenlijk heeft zijn vriendin het liever niet. Binnenkort wil ze intrekken bij Dennis Molema (26), die net een sociale huurwoning in het centrum van Groningen heeft gekregen waarvoor hij vijf jaar op een wachtlijst stond. En nu is daar alvast een derde huisgenoot. Op een luchtbed in de werkkamer, tussen het gereedschap, de kabels en dozen, slaapt Mehedi Hasan Juel (24) uit Sylhet, Bangladesh.

Volgende week begint hij aan de studie marketing aan de Hanzehogeschool, maar een dak boven zijn hoofd had hij nog niet. Gelukkig was daar Dennis, volgens Mehedi ‘de aardigste persoon die ik ooit heb ontmoet’. Mollema, docent technische kunst: ‘Ik doe dit niet uit liefdadigheid, maar omdat Mehedi anders op straat terechtkomt.’

Waarschuwingen waren er te over. Groningen heeft nog vers in het geheugen dat in 2018 een tentenkamp de hoogste nood voor buitenlandse studenten moest ledigen. En afgelopen februari zei rector Cisca Wijmenga van de Rijksuniversiteit Groningen (RUG) dat er maar liefst 25 procent meer vooraanmeldingen waren dan het jaar daarvoor. (Het uiteindelijke aantal ligt wat lager, de exacte cijfers ontbreken nog.)

Niets aan de hand, berichtte de gemeente twee maanden geleden fier: ze waren klaar voor de komst van een nieuw cohort internationale studenten. Toch ligt Mehedi nu op een luchtbed. Volgens de initiatiefnemers van Shelter Our Students (S.O.S.), die dakloze studenten koppelen aan Groningers, hebben honderden andere buitenlandse studenten nog altijd geen plek om te overnachten.

Twente

Overal in het land speelt het probleem. De Universiteit Twente, voorheen onbekend met woningnood onder studenten, moest noodgedwongen laten weten: als je nu nog geen kamer hebt, heroverweeg dan je studie. Vierhonderd buitenlandse (EU-)studenten zijn nog zoekende, zegt een woordvoerder: ‘Volgens de voorlopige cijfers hebben we 30 procent meer aanmeldingen van buitenlandse studenten uit EU-gebied.’ De oververhitte Nederlandse woningmarkt blijkt op geen enkele manier opgewassen tegen de groei van universiteiten en hogescholen.

Die komt boven op een tekort van minstens 22 duizend studentenwoningen dat er afgelopen najaar al was, berekende kenniscentrum Kences, dat elk jaar een Landelijke Monitor Studentenhuisvesting uitbrengt. ‘Dat tekort loopt op tot minimaal 50 duizend in het collegejaar 2024-25’, zegt directeur Jolan de Bie. ‘Kommer en kwel’, vat Tweede Kamerlid Henk Nijboer (PvdA) de situatie samen. ‘Buitenlandse studenten krijgen nu de rekening gepresenteerd van jarenlang falend woonbeleid.’

In een krap kantoortje van Shelter Our Students in de Groningse Grote Rozenstraat is de stress voelbaar. Daar zit Marinus Jongman (23) met vier medestudenten de hele dag te bellen. Marinus laat een binnenkomend sms’je zien: ‘I am totally homeless and I am so much afraid about that.’ 536 studenten hebben bij S.O.S. aangeklopt voor hulp. Er zijn honderd matches gevonden.

Populair

‘Het onderwijs in Nederland stond altijd al hoog aangeschreven’, zegt Michiel Dijkman van Nuffic, een kennisorganisatie voor internationalisering in het onderwijs. Maar door de Brexit en dus hogere collegekosten in het Verenigd Koninkrijk kiezen studenten als Mehedi nu nog vaker voor een opleiding aan de overkant van het Kanaal, legt hij uit. De toegenomen populariteit van Groningen zou volgens Dijkman verklaard kunnen worden door de hoge plaats van de RUG op de Shanghai Ranking (nummer 15). En Twente heeft goede technische opleidingen, waarvoor veel interesse is op de arbeidsmarkt.

Door de krapte op de woningmarkt is ook uitstroom nodig. Maar jongeren studeren gemiddeld langer door vanwege corona, blijkt uit onderzoek van SEO Economisch Onderzoek en het Verwey-Jonker Instituut. Zij berekenden dat zich vorig jaar 21 duizend minder jongeren op de arbeidsmarkt meldden dan het jaar ervoor. Studentenwoningen blijven zo langer bezet. Ook zoeken dit jaar vermoedelijk meer tweedejaars een kamer, zegt Dijkman. Door de pandemie volgden velen het eerste jaar nog online bij hun ouders.

‘Onderwijsinstellingen voelen zichzelf onvoldoende verantwoordelijk voor de huisvesting van hun studenten, en bij de gemeenten heeft het blijkbaar niet genoeg prioriteit’, zegt Peter Boelhouwer, hoogleraar huisvestingssystemen (TU Delft). ‘Er moeten simpelweg meer tijdelijke woningen komen.’

De gemeenten lopen achter de feiten aan, vindt Boelhouwer. In Groningen wordt tot 2025 weliswaar voor tweeduizend extra jongeren en studenten woonruimte gebouwd, maar dat is niet genoeg om het tekort op te lossen. En daar komt dan nog de aanwas van nieuwe studenten bij. ‘Universiteiten werven internationale studenten terwijl ze dat eigenlijk niet meer kunnen maken’, concludeert Boelhouwer.

Waarom gaan ze daar dan toch mee door? Boelhouwer: ‘Omdat het geld in het laatje brengt.’ Aan buitenlandse studenten wordt door onderwijsinstellingen inderdaad goed verdiend: het aantal studenten bepaalt hoeveel geld zij krijgen van de overheid. Wie wil groeien en een groter stuk van de taart wil ontvangen, moet dus ook buitenlandse studenten aantrekken.

Flauwekul

Een woordvoerder van de Vereniging van Universiteiten (VSNU) noemt het ‘flauwekul’ dat universiteiten een verdienmodel in buitenlandse studenten zien. Wel zouden ze graag meer instrumenten hebben om de instroom van internationale studenten te kunnen sturen. ‘Maar alleen de minister (van Onderwijs, red.) kan een numerus fixus opleggen.’

Wat universiteiten wel zouden kunnen doen, is het aantal Engelstalige opleidingen terugdringen om zo de aanzuigende werking van buitenlandse studenten te verminderen. Dat ziet de VSNU niet zitten. ‘Engels is de internationale voertaal. Ook Nederlandse studenten profiteren ervan.’ Wel werden in 2018 afspraken gemaakt om de snelle groei van het aantal Engelstalige opleidingen te beheersen.

Mehedi en ruim tien andere stadsgenoten die uit Bangladesh naar Groningen zijn gekomen, hadden zich Nederland anders voorgesteld: ‘Hier worden dingen toch goed geregeld?’ In de woonkamer van Molema, met op de achtergrond posters met de teksten ‘1 mei’ en ‘always antifascist’, onthult Mehedi zijn budget voor een kamer: 300 euro. Het valt stil, Molema slikt even. Dan zegt hij, terwijl hij de kamer in tuurt: ‘Een goede vriend van Mehedi is ook nog dringend op zoek naar een slaapplek.’ In zijn ogen is te zien: daar, in het hoekje, past misschien nog wel een luchtbedje...