De bizarre routes die Snowden naar Venezuela moeten leiden

Venezuela, dat beschikt over een presidentiële Airbus 319-CJ, is volgens Greenwald 'beter in staat hem veilig van Moskou naar Latijns-Amerika te vervoeren en hem te beveiligen'. Greenwald zei dit na een chatsessie met Snowden die nog in Moskou zit.

Maar hoe vliegt Snowden naar Caracas? 'Het is nu een schaakspel welk luchtruim open is en welke niet', zegt Frank Nauta, secretaris van de Vereniging Nederlandse Verkeersvliegers (VNV) en KLM-piloot. Een reguliere Aeroflot-vlucht naar Havana pakken en daarna door naar Caracas, is onmogelijk omdat Snowden door Canadees en Amerikaans luchtruim moet.

Dwars door Europa en vervolgens over de Atlantische Oceaan, is ook uit den boze omdat Snowden door het luchtruim van veel trouwe Amerikaanse bondgenoten moet vliegen.

De NSA-klokkenluider heeft slechts een paar vliegopties met Venezuela's Air Force One. Maar die staan of vallen met de bereidheid van Caracas om honderdduizenden euro's te spenderen en om tal van risico's te nemen.

Optie 1: de Noord-Zuidroute
Na om Noorwegen heen te hebben gevlogen en tussen IJsland en Schotland door, kan de Venezolaanse Airbus in een rechte lijn door naar Caracas. 'Je moet dan wel over een flink stuk zee', zegt Nauta. 'Bij de KLM hanteren we de regel dat je boven zee binnen drie uur ergens moet kunnen landen, mocht er iets gebeuren. Maar deze piloten kunnen, net als militaire vliegers, ervoor kiezen om meer risico's te nemen.'

Een struikelblok kan de afstand zijn. Met acht man aan boord, haalt de Airbus-zakenjet de bijna 11 duizend kilometer net. Nauta: 'Een alternatief is om eerst naar Cuba te vliegen en daarna verder'.

'Bovendien moeten ze het luchtruim van de Antillen zien te vermijden', zegt de Leidse hoogleraar lucht- en ruimterecht Pablo Mendes de Leon. Pikant is wel dat de Amerikaanse luchtverkeersleiding, die vliegtuigen in een deel van deze Atlantische zeeroute begeleidt, in beeld komt. 'Knarsetandend zullen ze, volgens internationale afspraken, het vliegtuig begeleiden.'

Optie 2: de Oostelijke route
'Politiek de makkelijkste route', meent prof. Mendes de Leon. 'Maar het is ook een flink eindje vliegen', zegt Nauta die vliegt op de Boeing 777.

Snowden moet eerst van Moskou naar de luchthaven Petropavlovsk-Kamtsjatski worden gevlogen, in het Verre Oosten. Daarna moet de Airbus de Stille Oceaan over, om Hawaii heen. Bestemming: Nicaragua, dat net als Bolivia zich bereid heeft getoond Snowden asiel te verlenen. Dit laatste stukje zou de Airbus ook nog maar net kunnen halen, desnoods met extra brandstoftanks. Mendes de Leon: 'Hij moet in totaal bijna een kwart van de aardbol over. De vraag is ook of Moskou zijn vingers hieraan wil branden.'

Optie 3: de Zuidelijke route
Het is de minst aantrekkelijke vlucht-route, omdat de bereidheid van veel Afrikaanse landen onzeker is. Nauta: 'Van Moskou naar Zuid-Iran en dan via de Indische Oceaan naar Afrika.'

De eerste logische stop in Afrika is Soedan. Hugo Chávez steunde president Omar Hassan al-Bashir toen deze werd aangeklaagd door het Strafhof. Daarna moet Venezuela nóg een paar Afrikaanse landen bereid vinden om de Atlantische Oceaan te bereiken. De VS hebben slechts eentje nodig om Snowden te pakken.

'Ik vermoed dat de VS al afspraken hebben gemaakt met landen en dat de draaiboeken al klaar liggen', zegt Mendes de Leon.

Nauta: 'De veiligste manier van reizen voor Snowden is, gezien het gesloten luchtruim in veel landen, de boot. In internationale wateren heb je niemands toestemming nodig.'

Mendes de Leon: 'Onder welke vlag vaart hij dan? En met welk paspoort? Hij zit behoorlijk in de penarie.'