De betrokkenheid van een jubilaris

Ter ere van de zeventigste verjaardag van Pieter van Vollenhoven (op 30 april) vindt vanavond een groot feest plaats in het Utrechtse Beatrix Theater. Onder het motto ‘Veerkracht!’ zijn gasten uitgenodigd die iets met Van Vollenhoven hebben. Het motto slaat op de ‘passie, betrokkenheid en veerkracht van de jarige’, zo vermeldt de uitnodiging.

Woensdagavond worden in een kleine tweeënhalf uur televisie twee programma’s gewijd aan de echtgenoot van prinses Margriet: Pieter 70 van de NOS en Pieter van Vollenhoven: 70 jaar gewoon anders van de TROS. Het leek de zendercoördinator beter de programma’s achter elkaar te zetten dan de kijker twee avonden te trakteren op Van Vollenhoven.

Ivo Niehe maakte een In de hoofdrol-achtig programma. Van Vollenhoven zit op een bank en Niehe kijkt op hem neer vanachter een bureau. Hij stelt snel en veel vragen. Stiltes zijn geen kansen op een mooi gesprek, maar lijken bij Niehe dreigende zapmomenten. Zijn strakke vragenlijst maakt dat hij momenten niet benut. Opmerkelijk detail: Niehe zei in een toelichting op de voorvertoning dat hij voor het eerst niets hoefde te schrappen van de Rijksvoorlichtingsdienst.

Veel historische fragmenten komen voorbij, zoals de beelden meteen na de geboorte van zijn tweede zoon. Daarop zei Van Vollenhoven: ‘We gaan net zolang door tot er een meisje is!’ Ook lange fragmenten uit eerdere televisie-interviews worden vertoond.

Videoboodschappen zijn er van Hans Wiegel en Dries van Agt. De laatste is buitengewoon hilarisch door te vertellen dat de vaderlandse politieke geschiedenis er heel anders uit had kunnen zien, als Pieter niet een ‘koene’ ingreep had gedaan. Hij trok Joop den Uyl, die met Van Agt op Het Loo was, tijdig weg bij een roedel agressieve wilde zwijnen met jonkies.

Het thema dat Van Vollenhoven als eerste burger aan het hof nauwelijks aan een maatschappelijk leven toekwam, omdat het hem enorm in de weg zat dat hij was getrouwd met een prinses, wordt door Niehe langdurig uitgemolken. Van Vollenhoven oversteeg uiteindelijk de problemen waarin prins Bernhard en prins Claus verzeilden als ‘de man van’.

Van Vollenhoven overwon die identiteitscrisis. Waartoe dat leidde wordt verdienstelijk inzichtelijk gemaakt door NOS-journalist Arjan van Nieuwenhuijzen. In tegenstelling tot Niehe maakt Van Nieuwenhijzen zichzelf onzichtbaar. Die eigenschap maakt Pieter 70 tot een sterker portret.

Hij volgt met zijn cameraman Pieter van Vollenhoven als voorzitter van de Onderzoeksraad voor de Veiligheid nadat het Turkse vliegtuig neerstortte bij Schiphol. En hij filmt het gezin Van Vollenhoven tijdens een kampvuur in de Apeldoornse bossen: vier zonen praten vol trots over wat hun vader heeft bereikt.

Van Vollenhoven, die bij Niehe slechts een uur op de bank zit, is door Van Nieuwenhuijzen dagenlang gevolgd. ‘Het project heeft een aantal keren op springen gestaan door narrigheden van Van Vollenhoven’, zegt de NOS-verslaggever, die doorbeet als de hoofdpersoon er geen zin meer in had en louter agendaproblemen zag.

Toch mocht Van Nieuwenhuijzen hem volgen bij het neergestorte vliegtuig, maar ook bij hem thuis, rond het kampvuur en als vogelaar bij Nijkerk, waar Van Vollenhoven fraaie foto’s schiet.

Over zijn drijfveren komen we meer te weten bij de NOS. Niet alleen door het gesprek (mét stiltes) dat Van Nieuwenhuijzen met Van Vollenhoven voert, maar ook door de keuze van geïnterviewden als Yvo Buruma en Tjibbe Joustra.

Van Vollenhoven hoopt dat de mensen die hem opvolgen in de Onderzoeksraad voor de Veiligheid ‘niet de koers gaan zitten wijzigen’ omdat polderpolitici de raad onder druk zetten. Buruma maakt de jarige het mooiste compliment als hij zegt: ‘Ik zou niet te veel van dat soort mensen willen. Wel één: Van Vollenhoven.’