De balans van drie dagen amateuristisch terrorisme

Nu al patrouilleren 780 zwaar gewapende militairen in winkelcentra, stations en andere drukke plaatsen. De regering wil nog eens twee- tot driehonderd militairen extra inzetten. 'De Fransen moeten zonder angst kerstboodschappen kunnen doen', zei president Hollande.

Hij zei echter ook: 'We moeten niet toegeven aan de paniek en alles op één hoop gooien.' De Franse justitie verklaarde dat de automobilisten die in Dijon en Nantes op voetgangers inreden geen terroristen, maar verwarde personen waren.

De snelheid waarmee dat gebeurde werd op internet door velen verdacht gevonden. De rechtse krant Le Figaro beschouwde de aanslagen primair als een islamistische terreurgolf. 'De Fransen zijn verbijsterd', aldus Le Figaro in een hoofdredactioneel commentaar. 'Ze ontdekken een waarheid die zij voorvoelden, maar niet durfden toe te geven. Ja, de 'gekken van Allah' kunnen op elk moment toeslaan.

De terreurdaden raakten een gevoelige snaar. Met vijf miljoen mensen heeft Frankrijk de grootste moslimgemeenschap van Europa. Zo'n duizend Fransen zijn betrokken bij de jihad in Syrië en Irak. Al vier keer heeft een jihadi zijn geloofsbroeders per internetvideo opgeroepen een aanslag in Frankrijk te plegen, desnoods met stenen of messen.

Zijn de aanslagen van de afgelopen tijd de voorbode van een nieuwe terreurgolf, niet gepleegd door organisaties als Al Qaida, zelfs niet door zwaar bewapende eenlingen als Mohammed Merah, maar door amateurs die in hun directe omgeving slachtoffers maken met primitieve middelen?

Het is echter moeilijk in de incidenten van de afgelopen dagen een islamistische terreurgolf te ontwaren. Alleen in het geval van Bertrand Nzohaboyano, die in Joué-lès-Tours drie politieagenten met een mes verwondde, is een duidelijk verband met de radicale islam gevonden. De Fransman van Burundese afkomst werd katholiek opgevoed, maar bekeerde zich vier jaar geleden tot de islam. Volgens sommige getuigen radicaliseerde hij, zijn Facebookpagina was opgesierd met de vlag van de Islamitische Staat en zijn broer werd door de politie in de gaten gehouden omdat hij naar Syrië zou willen afreizen.

De dader van Dijon was een 40-jarige Fransman van Marokkaans-Algerijnse afkomst die net als Nzohaboyana 'Allah Akbar' heeft geroepen. Volgens justitie was zijn dollemansrit 'absoluut geen terroristische daad', maar het werk van een 'onevenwichtige' persoon. 'En die Fransen die in Syrië onthoofden in naam van Allah? Zijn dat terroristen of onevenwichtige geesten?'

Natuurlijk kunnen een psychische stoornis en een radicale overtuiging heel goed samen gaan. De dader van Dijon sprak bij zijn arrestatie over het lot van Tsjetsjeense en Palestijnse kinderen. Toch lijkt hier geen sprake van een religieuze terreurdaad. De man was verslaafd, leed aan psychosen en bezocht tussen 2001 en 2014 157 keer de unit psychiatrie. Op zijn telefoon en computer werden geen sporen gevonden van belangstelling voor de Islamitische Staat of de radicale islam. Volgens de man zelf had hij slechts 'Allah Akbar' geroepen om zichzelf moed in te spreken.

Waarschijnlijk heeft de chauffeur van Nantes zich laten inspireren door de gebeurtenissen in Dijon. Volgens sommige getuigen heeft de 37-jarige Sébastien S. 'Allah Akbar' geroepen, maar dat wordt door justitie tegengesproken. Verder heeft justitie geen enkele link met de radicale islam gevonden. In zijn bestelbusje lag slechts een schrift met verwarde aantekeningen over psychologische problemen. Tegen de krant Ouest-France omschreven getuigen S. als een eenzame man, een alcoholist die onlangs zijn baan als boomkweker had verloren. Hij zou depressief zijn en bang dat hij door de geheime dienst werd gevolgd. Na zijn daad op de kerstmarkt van Nantes probeerde hij zelfmoord te plegen door zichzelf negen keer met een mes te steken.

De balans van drie dagen amateuristisch terrorisme, op basis van wat er nu bekend is: een islamist, een psychisch gestoorde moslim en een depressieve dader die niets met de islam te maken lijkt te hebben.