DBC's worden breekijzer voor vastgelopen zorg

Medisch specialisten in het Atrium-ziekenhuis in Heerlen verdienen sinds dit jaar een uurloon van 162 euro voor speciale behandelingen. Zo worden ze gestimuleerd om meer operaties uit te voeren waarvoor de wachtlijsten lang zijn, zoals aan heupen en liesbreuken. Het personeel in Heerlen komt eerder en gaat later naar huis, zodat meer patiënten behandeld kunnen worden.

Bestuursvoorzitter Eke Zijlstra van Atrium heeft met zorgverzekeraar CZ afspraken gemaakt over de all in-prijs voor een aantal medische diagnoses en de bijbehorende behandelingen. Van zo'n pakket - een diagnosebehandelcombinatie, DBC - is het hogere uurloon een onderdeel. 'We doen 20 procent meer operaties dan vorig jaar', constateert Zijlstra. 'Er wordt sneller gewerkt. De DBC's stimuleren de dokters om na te denken over hun werk.'

Zijlstra is nog een uitzondering. Maar vanaf volgend jaar moeten alle ziekenhuizen voor alle mogelijke DBC's prijsafspraken maken met de zorgverzekeraars. Dat het in 2004 zover komt, is grotendeels te danken aan de econoom Eduard Bomhoff, die vorig najaar als minister van Volksgezondheid de 'perestrojka in de zorg' uitriep. Het al jaren voortsudderend DBC-proces kwam in een stroomversnelling toen Bomhoff de ziekenhuizen opriep om in 2003 alvast te gaan experimenteren met zeventien DBC's, waarvoor lange wachtlijsten bestaan. Bomhoffs opvolger De Geus besloot kortgeleden om het DBC-systeem integraal in te voeren.

'Het was een lumineus idee van Bomhoff. Zijn DBC's werken als een vliegwiel', constateert Gijs de Vries van Cap Gemini Ernst & Young, de leider van het DBC-project. 'Als dit gaat werken, is dat een revolutie in de gezondheidszorg .

'De concurrentie en het transparante DBC-systeem dwingen je om een scherpe prijs vast te stellen', zegt Wim de Bie, bestuursvoorzitter van de Maartenskliniek in Nijmegen, centrum voor orthopedie en revalidatie. De Bie sloot als eerste ziekenhuisdirecteur een contract met de verzekeraars VGZ en CZ voor heup-, knie- en kruisbandoperaties. 'Je kijkt of je productieproces niet efficiënter kan. Bedrijfseconomisch gezien heel normaal. Het blijkt ook te lukken, met vallen en opstaan.'

'Veel ziekenhuizen en artsen zijn bang dat de verzekeraars vooral naar de prijs zullen kijken, maar je wordt heel snel gedwongen om ook over de kwaliteit te praten', is De Bie's ervaring. 'Als een nieuwe heup duurder is, maar veel langer meegaat, speelt niet alleen de prijs een rol in het overleg met de verzekeraar.'

Het nieuwe systeem is gunstiger voor de patiënt, voorspelt De Bie. 'In het oude systeem belandden complexe patiënten nogal eens op de wachtlijst, omdat ze het ziekenhuis te weinig opleverden. Maar dankzij de DBC's krijgt het ziekenhuis de kosten voor die complexe patiënten volledig vergoed. Wachten hoeft dan niet meer.'

Het DBC-systeem betekent een radicale breuk met de oude ziekenhuisbudgettering. Straks is niet langer het van hogerhand vastgestelde budget bepalend voor de hoeveelheid zorg die het ziekenhuis kan leveren, maar het aantal DBC-contracten dat het weet binnen te halen bij de financiers van de gezondheidszorg, de zorgverzekeraars.

Ziekenhuizen die te duur zijn, zullen marktaandeel verliezen aan de goedkopere concurrent. Tot het jaar 2006 krijgen ze een verlies aan inkomsten nog gecompenseerd, daarna valt de bescherming weg en moeten ze op eigen kracht zien te overleven. Topman Mike Leers van zorgverzekeraar CZ juicht die ontwikkeling toe. 'Ook al vinden ziekenhuizen hun budget te krap, ze liggen liever aan het budgetinfuus, dan dat ze de concurrentie aangaan.' Door de ziekenhuizen voor te houden dat hij zijn verzekerden zal laten behandelen in het goedkopere België of in privéklinieken, probeert Leers scherpe DBC-contracten af te sluiten.

Zijn collega Guus van Montfort van de zorgverzekeraars van Achmea (onder meer Zilveren Kruis en Groene Land en PWZ) ziet de DBC's als een breekijzer in het huidige systeem van ziekenhuiszorg. 'Misschien zijn er straks geen honderd ziekenhuizen, zoals nu, maar tweehonderd. Privé-ondernemers zoals Jaap Maljers met zijn Alant-keten en de privéklinieken van MediNova (waarvan Achmea mede-eigenaar is) kunnen goedkopere DBC-contracten sluiten. Andere ziekenhuizen kunnen daardoor in financiële problemen raken. Hoe gaan we met die situatie om?'

Van Montfort speelt al in op de toekomst. Hij is in overleg met een aantal ziekenhuizen in Rijnmond over een herverkaveling van taken: het ene ziekenhuis krijgt bijvoorbeeld een grote traumatologie-afdeling, en ander specialiseert zich in heupoperaties bij ouderen. Hoe uitgekiender de specialisatie, des te efficiënter er kan worden gewerkt. En dat leidt weer tot scherpgeprijsde DBC's, hoopt Van Montfort. 'Voor ons is het spel op de wagen.'