Dansen bij dageraad

De zon zal vrijdagavond tijdens de opening van het Festival Oude Muziek niet opgaan in de rode doos van Vredenburg Leidsche Rijn. Maar lichtkunstenares Ann Veronica Janssen zal met choreografe Anne Teresa de Keersmaeker zorgen dat ook in het theater het krieken van de dag waarneembaar wordt, dat dansers opkomen als schimmen uit de nacht, alsof het ontwaken van licht hen losweekt uit het niets. Medio juli ging Cesena om half vijf 's ochtends in wereldpremière op de beroemde Cour d'honneur van het pauselijk paleis in Avignon.

'Op dat moment is er nog veel stilte in de stad', zegt De Keersmaeker aan de telefoon. Geen kunstlicht, geen kostuums, geen decor, alleen dertien dansers, zes zangers en de ruige keien van het paleis. 'Ik wil met weinig zo veel mogelijk proberen te maximaliseren. Ik zoek naar het drastisch terugschroeven van de economie van middelen, ook in het theater', zegt de choreografe, die al jaren probeert taoïstisch in het leven te staan. 'Ik heb geleerd dingen los te laten. Kies bewust voor traagheid en stilte. Kijk naar buiten, hoe de bomen groeien van dag tot dag. Ik wil daar niet moralistisch over doen maar het is toch een feit dat we met onze versnelling ons steeds meer verwijderen van de natuur.'

Cesena, verwijzend naar de Italiaanse stad waar de antipaus een bloedbad onder de bevolking aanrichtte, vormt een diptiek met En Atendant, dat De Keersmaeker vorig jaar maakte voor Festival Avignon, in een Celestijns klooster. Die voorstelling vond plaats bij ondergaande zon. De dansers verdwenen in de schemering. 'De perceptie voltrok zich van licht naar donker. Dit jaar zocht ik de tegenovergestelde beweging: van donker naar licht. Vandaar het dansen bij dageraad.' Ook En Atendant is gezet op klanken uit de ars subtilior, complexe, meerstemmige muziek uit de 14de eeuw, met schrille dissonanten en contrasten.

Ook van deze voorstelling maakte De Keersmaker een theaterversie, voor op tournee. 'De openluchtversies hebben meer poëzie; de theaterversies meer dramatische spankracht. In een besloten ruimte is de energie meer gebald', zegt De Keersmaeker. Maar ook in het theater gaat De Keersmaeker spaarzaam om met beschikbare middelen. 'Ik wil alle inpakpapier rond dans weghalen en inzoomen op de essentie, de relatie tussen beweging en muziek. Dat geeft een grote fragiliteit, merk ik. Ik wil een voorstelling laten dragen door zo natuurlijk mogelijke omstandigheden. Muziek gedragen door de stem is eigenlijk de intiemste en meest innerlijke beweging van het lichaam. Die komt echt van binnenuit.'

Sobere creaties dus, zonder scenografische overtolligheden. 'Het is mijn uitnodiging aan het publiek om anders naar dans, naar het lichaam en naar onze omgeving te kijken. Onze relatie tot de natuur is het thema van de eeuw. Er is een limiet. We kunnen niet steeds meer en meer willen.'

undefined