Dandy tegen wil en dank

Robert van Raffe: Zonder filter

****

Uitgeverij Oog & Blik/ De Bezige Bij; 210 pagina's; euro 24,90.

Wie een reus wil zijn, moet op de schouders van zijn voorgangers gaan staan. James Joyce nam Homerus en Shakespeare als steunpilaren, Geerten Meijsing beklom Plato en Joyce (via zijn schrijvers- pseudoniem Joyce & Co) en het wachten is op een moedige jongeling die op zijn beurt de Erwin-trilogie van Joyce/Meijsing als springplank voor zijn oeuvre neemt.

Intussen worden de schouders van Joyce bezet door een kunstenaar uit onvermoede hoek: Robert van Raffe (1982), stripmaker, student filosofie en zelfverklaarde dandy. Nu ja: dandy tegen wil en dank. In zijn grafische roman Zonder filter tekent hij de volgende scène: Raffe loopt op straat, gekleed in een jasje met das. Hij komt studievrienden tegen: 'Hey Raffe! Wat zie jij er netjes uit! Verjaardag? Bruiloft? Begrafenis?' 'Nee', zegt Raffe beschroomd, 'ik wil een beetje dandy worden. Bij wijze van image.' Het blijft even stil, daarna barsten de vrienden in hoongelach uit.

Dat 'beetje dandy' is in werkelijkheid heel veel dandy, want aan de Willem de Kooning Academie studeerde Raffe in 2005 op dit thema af met een vuistdikke scriptie en in hetzelfde jaar publiceerde hij het geschilderde beeldverhaal A Conversation Piece, dat een gesprek weergeeft tussen de dandy-schrijver Oscar Wilde en de schilder James Whistler. Zijn flirts met literatuur & pose verzamelt hij op de blog Dandyraffe.nl.

In Zonder filter doet de tekenaar uit de doeken hoe het zo gekomen is. Als student, onder invloed van alcohol (de Chianti stroomt rijkelijk) en liefdesverdriet (hij doopt haar Penelope), besluit de met een identiteitscrisis kampende kunstenaar voortaan als dandy door het leven te gaan. Hij moet nog wel even in zijn Prisma-woordenboek opzoeken wat het ook alweer betekent: modegek! Daar heeft hij niets mee, maar met associaties richting Baudelaire, Camus en Homerus des te meer. Vrij naar Ulysses dragen de hoofdstukken in Zonder filter namen als 'Scylla & Charybdis', 'Narkissos' en 'Laistrygonen', en als een Leopold Bloom - de hoofdpersoon van Ulysses - schuimt Raffe de straten af op zoek naar zingeving en afleiding.

Dat het hem naast alle studentikoze arrogantie wel degelijk ernst is met de kunst, moge blijken uit de laatste bladzijde, waar hij terugkeert naar de tekentafel en via het oog van God - dat hem eerder aanstaarde door het fameuze gat in het dak van het Romeinse Pantheon - tot zelfinzicht komt: het geklets vervliegt, het werk beklijft.

Van Raffe eindigt in stijl: met een uitvoerige, op knalgeel papier gedrukte index, waarin hij een duizelingwekkend aantal in de tekeningen verwerkte toespelingen, citaten en parodieën nauwgezet per pagina toelicht. Het motto waarmee de index begint is van Joyce, natuurlijk: 'I've put in so many enigma's and puzzles that it will keep the professors busy for centuries arguing over what I meant.'

Wat zijn tekenstijl betreft staat Raffe overigens op nog iemands schouders, namelijk die van de Vlaamse tekenaar Olivier Schrauwen, bekend van onder meer De man die zijn baard liet groeien. Net als Schrauwen is Raffe nogal excentriek in zijn lijnvoering en inkleuringen, wat Zonder filter veel vrijheid geeft. Een sfeer van ruimdenkendheid. Hoe kan het ook anders: wie flirt met de romantische decadentie, kan niet benepen tekenen.

Van 14 maart t/m 9 juni exposeert Robert van Raffe in de Hallen te Haarlem.

MATENA'S ULYSSES

Niet alleen Robert van Raffe liet zich inspireren door James Joyce, ook Dick Matena had zijn oog op Ulysses laten vallen. De grote verstripper van Reve, Wolkers, Elsschot en Theo Thijssen tekende in 2007 vijf proefpagina's met de integrale tekst in ballons naast de tekeningen. Om de 933 pagina's van Joyce betaalbaar te kunnen bewerken, was een extra geldschieter nodig. Matena's uitgever De Bezige Bij polste een Engelse uitgever, maar die beschouwde een verstripping met integrale tekst als 'een anomalie'.

undefined