DAMMEN: Een inhoudrijke puntendeling

Maar moeten remisepartijen werkelijk geheel worden uitgebannen? Of gaat het misschien veeleer om de kwaliteit van een dam-partij, ongeacht of die in winst of in remise eindigt? Ik neig - uiteraard - naar het laatste, maar vrees tegelijkertijd dat de toekomst anders zal uitwijzen.

Hoe dan ook - het aloude cliché dat de uitslag van een partij op zich nog niets hoeft te zeggen omtrent haar inhoudelijke rijkdom, bleek in Harderwijk nog niets van zijn geldigheid te hebben verloren. Natuurlijk - hier en daar kwamen er droge puntendelingen voor tussen (top)-

spelers die misschien nèt iets te veel respect voor elkaar hadden. Maar verreweg de meeste remisepartijen waren buitengewoon spannend of interessant.

Een mooi voorbeeld van zo'n inhoudrijke puntendeling was het duel dat Alexander Schwarzman en Macodou N'Diaye in de tweede ronde met elkaar uitvochten. Voor de combinatie die N'Diaye in opperste tijdnood op het bord toverde en waarmee hij zowel zijn tegenstander als de overige aanwezigen verraste, ontving de Senegalese grootmeester na afloop van het toernooi de schoonheidsprijs. Maar N'Diaye zou nog gelukkiger zijn geweest als hij die prijswinnende combinatie überhaupt niet gezien had . . .

Schwarzman - Mac. N'Diaye

(Harderwijk 1995)

1.32-28 19-23 2.28x19 14x23 3.37-32 10-14 4.41-37 5-10 5.46-41 14-19 6.35-30 20-25 7.40-35 17-21

In het laatste WK-toernooi (Den Haag 1994) deed N'Diaye tegen dezelfde tegenstander 7...15-20.

8.33-29 21-26 9.30-24 19x30 10.35x24 11-17 11.38-33 6-11 12.43-38 17-21 13.33-28 9-14

Ook het (schijn)offer 13...11-17 14.28x19 17-22 komt hier serieus in aanmerking.

14.28x19 14x23 15.38-33 21-27

Zeker na de verpletterende nederlaag die Schwarzman hem vlak tevoren op Vlieland had toegebracht (9-3!), laat het zich begrijpen dat N'Diaye de stand tenminste nog enigszins overzichtelijk wenst te houden. Toch geloof ik dat het ambitieuze 15...12-17!?, dat 16.33-28?? verhindert door 16...21-27! +, de voorkeur verdient. In elk geval zou die zet in de partij Ribakov-Clerc (EK 1992) al heel snel vruchten afwerpen: er volgde 16.44-40?! 3-9 17.50-44 7-12 18.33-28? 15-20!! 19.28x19 9-14! 20.24x15 13x33 21.39x28 14-20 22.15x24 21-27 23.31x13 8x50 en wit gaf het op.

16.32x21 26x17 17.49-43 1-6 18.31-27 17-22 19.45-40 22x31 20.36x27 3-9 21.42-38 15-20 22.24x15 25-30 23.34x25 23x45 24.41-36 11-17 25.48-42 17-21 26.38-32 6-11 27.42-38 11-17 28.37-31 17-22 29.31-26

Ik zou mij kunnen voorstellen dat Schwarzman het resultaat van 29.25-20 10-14 30.15-10 4x24 31.44-40 45x34 32.39x10 9-14 33.10x19 13x24 34.31-26 22x31 35.36x27 18-23 36.26x17 12x21 sowieso te mager vond. Maar er kleeft een nog veel ernstiger bezwaar aan 29.25-20?: zwart doet niet 29...10-14? maar 29...9-14!! gevolgd door 30...18-23!, 31...21-26, 32...12x34 en 33...26x48 met dam!

29...22x31 30.36x27 13-19 31.26x17 12x21 32.33-28 7-11 33.38-33 11-17 34.43-38 8-13 35.39-34 2-8 36.44-39 10-14 37.47-42 18-22 38.27x18 13x22 39.34-29 21-26 40.42-37 16-21 41.29-24?!

Natuurlijk was 41.29-23? niet goed wegens 41...19-24! Maar ik geloof dat het andere terugruiltje: 41.37-31 26x37 42.32x41, de voorkeur verdiende. Zwart moet dan namelijk vrij omzichtig te werk gaan, omdat hij nog steeds met handen en voeten aan het stuk op 19 gebonden is. Zo zou het schijnbaar aantrekkelijke 42...21-27? in werkelijkheid slechts als een boemerang werken na 43.41-37!; twee voorbeeldjes:

1) 43...8-12 (met de bedoeling 44.37-32? 9-13! enz.; maar:) 44.29-23! 19-24* 45.37-32! 27-31 46.32-27 +.

2) 43...8-13 (met de bedoeling 44.29-23? 19-24 45.37-32* 13-19!! gevolgd door 46...24-29!, 47...22x44! en 48...9x7; maar:) 44.37-32!! 27-31 45.29-23! (nu pas) en zwart verkeert opnieuw in ernstige moeilijkheden.

41...19x30 42.25x34 8-12 43.34-29 22-27 44.29-24 9-13 45.39-34 14-20!

En vanzelfsprekend niet 45...12-18? wegens 46.24-20! 14x25 47.34-30 25x34 48.33-29 34x23 49.28x8, waarna wit het eindspel altijd gaat winnen. Ik geef slechts één enkele spelgang:

49...18-22 (de wanhoopsactie 49...4-10 en 50...26-31 faalt op 51.4x6 31x33 52.6x39! 27x38 53.8-3! +) 50.8-3 27-31 51.3-20 31x33 52.20x42! 22-28* (52...22-27? 53.42-47! enz. +) 53.32x23 21-27 54.42-37 27-31 55.37-46 31-36 56.23-19! 26-31 57.46-23! 17-22 58.19-14 22-28 59.23x26 36-41 60.26-37!! 41x32 61.14-9! 4x13 62.15-10 13-18* 63.10-4 18-23 64.4-15! en nu òf 64...32-37 65.15-10 + òf 64...23-28 65.15-42 +. (Merk op dat ditzelfde middenlijn-motief straks opnieuw de kop zal opsteken, dan echter met verwisselde kleuren en zonder schijven op 45 en 50...)

Na de tekstzet is het juist wit die iets heel bijzonders moet ondernemen (15-10-5 misschien?) om aan het dreigende verlies te ontkomen. In elk geval blijkt het door Schwarzman gespeelde 46.34-29, hoe logisch die zet er ook uitziet, nìet de oplossing voor de problemen waarmee wit plotseling geconfronteerd wordt:

46.34-29? 12-18!

(...) 47.28-23 17-22?!!

Het hoogtepunt van de strijd. De tekstzet vormt de inleiding tot een verborgen en - zeker in tijdnood - buitengewoon knap gevonden combinatie. Er kleeft alleen één bezwaar aan die combinatie: zwart wint er nèt niet mee. Daarentegen zou het positionele vervolg 47...27-31! 48.23x12 17x8! 49.32-28 31x42 50.38x47 21-27! naar alle waarschijnlijkheid wèl hebben gewonnen.

Ziehier namelijk welke prachtige mogelijkheden aan het licht kwamen tijdens een gezamenlijke analyse waarbij vooral de inbreng van Vadim Virni enorm was:

1) 51.28-22 27x18 52.33-28.

Het was dit offer dat Macodou er in tijdnood van weerhield 47...27-31 enz. te spelen. Daarbij overzag hij echter dat zwart eveneens mag (terug)offeren: 52...8-12! 53.28-23?! (meer verdediging biedt 53.47-41) 12-17!! 54.23x21 26x17 en zwart wint dank zij een soort vijfvoudige oppositie!

2) 51.28-23 27-32! en nu:

2.1) 52.23-19(??) 26-31 en wit is volmaakt kansloos. 2.2) 52.33-28 32-38 53.28-22 38-43 en zwart gaat opnieuw winnen; één voorbeeldje: 54.15-10 4x15 55.23-18 43-49! 56.18x9 8-13! 57.9x18 49-40! enz. +.

2.3) 52.23-18 (de inleiding tot wat men wat mij betreft als de 'hoofd-variant' mag beschouwen) 13x22 53.24-19 26-31 54.15x24 31-36 55.29-23 (wits enige tegenkans, want na 55.19-14 32-37 56.24-20 37-41 57.20-15 41-46 58.15-10 4x15 59.14-9 15-20! is hij uitgepraat) 32-37 56.33-28 22x33 57.23-18 33-39!! (veel overtuigender dan 57...37-41 58.18-13 41-46 enz.) 58.18-13 8-12 59.13-9 4x13 60.19x17 39-44! 61.50x39 45-50 62.24-19(!) 50x11/6! en nu een laatste splitsing:

2.3.1) 63.19-13 11/6-22! 64.13-8 22-13! 65.8x19 37-42! 66.47x38 36-41 67.38-33* 41-47 68.33-28 47-36! enz. + (zie boven).

2.3.2) 63.19-14 11/6-22! 64.14-10 37-41! 65.10-4* 22-27 66.4x31 36x27 67.47x36 27-32 enz., waarna zwart op tempo wint!

Zo had het dus kunnen gaan (en wàs het mogelijk ook gegaan) wanneer zwart de meest voor de hand liggende zet(ten) zou hebben gedaan. Maar helaas: Macodou stond op scherp en toverde een combinatie tevoorschijn die slechts één in plaats van drie punten zou blijken op te leveren...

48.23x12 13-19! 49.24x13 27-31 50.15x24 31x42 51.38x47 21-27 52.32x21 26x30 53.29-23 30-34 54.33-28(!!)

Na lang nadenken vindt Schwarzman de enige weg naar remise. In plaats van de tekstzet had 54.23-19? verloren door 54...4-9! 55.47-42 34-40 56.33-29 40-44 57.50x39 45-50: wit heeft geen werkzame 'plakkers'. En eerst 54.47-42? 34-40 en dan pas 55.33-28 22x33 56.23-18 was evenmin toereikend geweest na 56...40-44! 57.50x28 45-50 58.28-23 50-45 en altijd 59...4-9 +.

54...22x33 55.23-18

Zwart komt nu welgeteld één tempo te kort om zowel 34 als 33 te laten promoveren...

55...34-39 56.18-12 39-43 57.12-8 43-49 58.8-3 33-38 59.3-26 49-40

En zonder 60.50-44! (60.26-42?? 40-34! +) 40x49 61.26-42 enz. = af te wachten, berustte N'Diaye in een puntendeling.