DAMMEN: Een damkampioen die er zijn mag

Maar dat zijn dan ook werkelijk de enige kanttekeningen die men - indien gewenst - zou kunnen maken. Want met Scholma's overige winstpartijen was niets mis - integendeel zelfs. Bovendien was hij in sommige remise-partijen dicht bij de winst, of had hij bij voortduring het betere spel. En ook in het onderlinge duel met Gérard Jansen was het Scholma die de toon zette. Als Scholma in tijdnood niet de winst had gemist die door commentator Iser Koeperman werd aangegeven, dan was de strijd om de eerste plaats zelfs allang voortijdig beslist...

Hieronder twee van de liefst zes(!) partijen die Scholma in Stadskanaal op zijn naam schreef. Dat hij desondanks op een score van 18 uit 13 finishte, had te maken met de nederlaag die Scholma op de vierde speeldag, nadat hij met 6 uit 3(!) was gestart, tegen Thijssen opliep. Ook vanuit dìe optiek bezien lijkt Scholma's toernooizege dus dik verdiend...

In de derde ronde bracht hij clubgenoot Rein van der Pal (Rinsumageest) met subtiele positionele middelen in onoverkomelijke moeilijkheden.

Van der Pal-Scholma

(NK 1995)

1.32-28 17-22 2.28x17 12x21 3.31-26 7-12 4.26x17 12x21 5.37-31 8-12 6.31-27 21x32 7.38x27 11-17 8.41-37 17-21 9.37-32 6-11 10.46-41 11-17 11.41-37 21-26 12.33-28 2-8 13.37-31 26x37 14.42x31

Met kleine variaties volgen de spelers praktijkvoorbeelden als Clerc-Schwarzman, EK 1992, en Baljakin-Schwarzman, Palanga 1993.

14...19-23 15.28x19 14x23 16.39-33 10-14 17.43-38 5-10 18.49-43 14-19

Onder iets gewijzigde omstandigheden (1 op 2, 44 op 39 en 36 nog op 46 of 41) koos Schwarzman in de zojuist genoemde partijen steeds voor 18...20-24. Maar Scholma heeft, wellicht vanwege de aanwezigheid van een witte schijf op 36, kennelijk géén bezwaar tegen gesloten klassiek.

19.44-39 10-14 20.33-28 20-24 21.47-42 14-20 22.39-33?!

Zie diagram volgende kolom

Een twijfelachtige beslissing, daar zwart nu de gelegenheid krijgt de witte stand als het ware in tweeën te splijten. Na 22.27-22 enz. of (beter) 22.34-30 was er in elk geval een heel ander soort partij ontstaan. (...)

22...24-29(!) 23.33x24 19x39 24.28x19 13x24 25.43x34 9-13 26.50-44 17-21!

Vanaf dit moment richt zwart zijn pijlen op de vijandelijke linker vleugel.

27.44-39 18-23!

Dwingt een zware positionele concessie af. Wit kan de dreiging 28...23-28 + namelijk niet met 28.39-33? pareren wegens (toch!)

28...23-28!! met schijfwinst voor zwart, ook na 29.33x22 24-29 30.34x23 12-18 31.23x12 8x26 +.

28.48-43 21-26 29.42-37 4-9 30.39-33 13-19 31.33-28

Ook 31.34-29 23x34 32.40x29 was geen bevredigende oplossing voor het witte stellingsprobleem geweest: zelfs na het simpele 32...20-25 33.29x20 15x24 zou wit onvoldoende tijd hebben om èn schijf 45 naar 34 te dirigeren èn zijn topzware linker vleugel te ontlasten met behulp van de manoeuvre 32-28, 37-32 en 32x41.

31...8-13 32.34-30 1-7 33.30-25 12-18 34.25x14 9x20 35.43-39

Hierna komt wit er niet meer uit. Maar met de bevrijdingsactie 35.27-22 18x27 36.31x22 7-12 37.37-31 (37.36-31? 12-18 +) 26x37 38.32x41 23x32 39.38x27 had hij het vermoedelijk evenmin gered: breekt zwart na 39...24-30! 40.35x24 19x30! 41.43-39 30-35 42.40-34 20-25 enz. niet linea recta (43.36-31 15-20 44.31-26 20-24 45.26-21 35-40!! +) door wits rechter vleugel heen?

35...7-12! 36.39-34 3-9!

(...) Fraai gespeeld. Op 36...20-25(?) had wit eindelijk 37.27-22(!) 18x27 38.31x22 kunnen doen, bij voorbeeld 38...24-29 (bij 38...12-18? 39.22-17 is zwart helemaal niet gebaat, temeer daar 39...24-30?? enz. zelfs zou verliezen) 39.38-33 29x18 40.28-22 18x27 41.34-30 25x34 42.40x7 27-32 43.37x28 19-23 44.28x8 3x1 45.35-30 enz. met een remise-achtig eindspel. En na het verleidelijke 36...3-8 zou wit in bepaalde varianten serieuze compensatie voor het onvermijdelijke materiaalverlies hebben gekregen.

Maar met de tekstzet lost Scholma zijn laatste technische problemen feilloos op. Zo zou zwart op 37.27-22 18x27 38.31x22 eerst de zet(ten) 38...9-14! 39.34-30* inlassen, om daarna pas met 39...16-21! en (bij voorkeur) 40...12-17! enz. de witte voorpost op 22 op te peuzelen.

En 37.38-33 zou hij beantwoorden met 37...9-14! Na 38.34-29 23x34 39.40x29 24-30! 40.35x24 19x30 is wit dan ten dode opgeschreven, bij voorbeeld 41.28-22 (op 41.45-40 is 41...14-19! het nauwkeurigst) 30-35 42.32-28 20-25! 43.37-32 (43.28-23?? 12-17!) 26x37 44.32x41 25-30! enz. +. Vervangt wit in deze variant de manoeuvre 34-29x29 door 38.34-30, dan is een denkbaar partijslot 38...12-17 39.30-25 17-21 40.28-22* 23-29 41.33-28 18-23 42.40-34 29x40 43.35x44 en nu de zogeheten Coup Pérot: 43...24-30! en 44...13-18 +.

37.28-22

Wanhoop. Maar 37.34-30 20-25! 38.27-22 25x34 39.40x20 15x24(!) 40.45-40 18x27 41.31x22 16-21! enz. was niet wezenlijk beter geweest.

37...20-25!

Nu wèl.

38.27-21

Omdat wit er na 38.34-30 enz. in het geheel niet meer aan te pas zou komen, neemt Van der Pal zijn toevlucht tot een dammeneindspel waarin hij liefst drie schijven minder heeft.

38...26x28 39.35-30 24x44 40.34-29 23x34 41.32x3 44-49 42.3x26 49x46 43.31-27 46-28 44.26-31 28-17 45.31-26 17-3 46.26-31 3-26

Wit geeft het op.

De partij die Scholma op de zevende speeldag van oud-kampioen Wieger Wesselink (1993) won, geef ik zonder commentaar.

Scholma-Wesselink

(NK 1995)

1.31-27 18-23 2.33-28 20-24 3.38-33 12-18 4.37-31 7-12 5.42-38 14-20 6.47-42 10-14 7.41-37 5-10 8.34-29 23x34 9.40x29 17-21 10.39-34 21-26 11.43-39 2-7 12.49-43 20-25 13.29x20 15x24 14.44-40 10-15 15.50-44 4-10 16.27-22 18x27 17.31x22 12-18 18.32-27 8-12 19.46-41 18-23 20.37-32 12-18 21.34-29 23x34 22.40x20 15x24 23.45-40 10-15 24.40-34 7-12 25.41-37 14-20 26.34-30 25x34 27.39x30 18-23 28.44-39 11-17?! 29.22x11 16x7? 30.27-22! (...)

30...24-29 31.33x24 20x29 32.37-31! 26x37 33.42x31 9-14 34.39-33 14-20 35.33x24 20x29 36.43-39 7-11 37.39-33

En met een volle schijf méér won wit probleemloos.