DAMMEN: Bassirou overtreft eigen doelstelling

Te beweren dat het spel van de toernooiwinnaar een overweldigende indruk heeft achtergelaten, zou schromelijk overdreven zijn. Daarvoor was Bassirou in de confrontaties met zijn concurrenten iets te nadrukkelijk op een puntendeling uit (zoals in de slotronde tegen Foerman, die al na 23 zetten tegen een uitgewoede 11x11 zat aan te kijken...), of had hij in sommige winstpartijen te veel de wind mee.

Toch dwong de Senegalees respect af met de wijze waarop hij zijn bescheiden doelstellingen wist te realiseren, of beter: te overtreffen. Nederlagen tegen de 'grote jongens' (Krajenbrink, Foerman) probeerde hij tot elke prijs te vermijden, en zodra 'Bass' in zijn overige partijen ook maar één kans rook, greep hij die met beide handen aan.

De volgende twee partijen lijken karakteristiek voor het spel van Bassirou Ba, die is uitgegroeid tot de meest pragmatische dammer die Afrika tot nu toe heeft voortgebracht. Fred de Koning, zijn tegenstander uit de eerste partij, scoorde in Nijmegen 13 uit 10. Ook Bassirou's tweede tegenstander Bedinovs, een vrijwel onbekende Let, eindigde met 13 punten op de gedeelde 9e t/m 23e plaats.

F. de Koning - Bass. Ba

(Nijmegen 1995)

1.34-29 19-23 2.40-34 14-19 3.45-40 10-14 4.50-45 5-10 5.32-28 23x32 6.37x28 18-23 7.29x18 12x32 8.38x27 17-21

Deze weinig ambitieuze voortzetting zou 'Bass' ook in de 8e partij van zijn match tegen Baljakin kiezen. Alleen stond 45 toen op 50 en 10 nog op 5, waardoor Baljakin (die gewoon 8.42-37 21x32 9.37x28 deed) nìet die extra mogelijkheid had die De Koning thans benut:

9.35-30 21x32 10.30-25 7-12 11.42-38 20-24 12.38x27 19-23 13.47-42 14-19 14.43-38 12-18 15.49-43 11-17 16.41-37 10-14 17.37-32 8-12

Ondanks het feit dat wit de randschijf op 35 heeft opgelost, voorkomt zwart moeiteloos dat hij in het defensief wordt gedrukt. Integendeel zelfs: Bassirou zal vrijwel de gehele partij op z'n minst een fractie gemakkelijker blijven staan!

18.34-29 23x34 19.40x20 15x24 20.46-41 18-23 21.41-37 2-8 22.33-28 6-11 23.45-40 12-18 24.28-22 17x28 25.27-21 16x27 26.31x33 8-12 27.32-27 11-17 28.37-31 14-20 29.25x14 9x20 30.42-37 20-25 31.37-32 24-29 32.33x24 19x30 33.39-33 3-8 34.43-39 30-34 35.40x29 23x43 36.48x39 4-9 37.33-28 18-23(!) 38.28x19 13x24 39.32-28

Zie diagram 1

Haast ongemerkt heeft De Koning met lichte moeilijkheden te kampen gekregen. De actieve tekstzet laat zich verklaren uit de omstandigheid dat wit ooit een bestemming voor het achtergebleven stuk op 36 zal moeten vinden. Maar 39.32-28 heeft wèl het bezwaar dat zwart nu een gevaarlijke (tegen)aanval inzet:

39...24-29! 40.27-22 17-21 41.31-26 25-30! 42.26x17 12x21 43.22-18

Voorlopig vindt de witspeler nog steeds de (enige!) juiste verdediging: de tekstzet is (behalve uiteraard op de 'plakkers' die 43...29-34? onschadelijk maken) vooral gebaseerd op de variant 43...8-12 44.18x7 1x12 45.28-22! 21-26 (offeren met 45...21-27 enz. wint evenmin) 46.39-33! 29-34 47.33-29! 34x23 48.22-18 12-17 49.18x29 =. Maar 'Bass' schotelt zijn in tijdnood verkerende tegenstander zo veel mogelijk problemen voor:

43...21-27! 44.28-23

Zonder de geringste vrees voor 44...27-32? 45.23x25 32x34 46.25-20 enz. (na 8-12x12 zou de oppositie in zwarts nadeel werken), noch voor 44...29-34? 45.18-12! enz. =. Maar het gevaar blijkt van een heel andere kant te komen:

44...30-34(!)

Subtiele inlas.

45.39x30 27-31! 46.23x34 8-13 47.36x27 13x31 48.30-24 31-36 49.24-19?

Hierna is wit reddeloos verloren. Hij kon nog remise maken met 49.24-20! 36-41 en nu uitsluitend 50.34-30! (met als rechtvaardiging 50...41-47 51.20-14! =) 41-46 51.30-25! 46-19/5 52.44-39! en zwart heeft onvoldoende verweer tegen de dreiging 39-33-28! annex 20-14x14 =.

Overigens denke men over dit linie-eindspel vooral niet te licht. Want volgens mijn analyses zou zwart in de stand na 51.30-25 wel degelijk gewonnen staan wanneer hij (slechts) twee tempi meer zou hebben en 1 naar 12 zou mogen verplaatsen. In dat hypothetische geval volgt er namelijk 51...46-10!, waarna wit door de geraffineerde dreiging 52...10-15!! 53.20-14 15x42!! 54.14x3 42-26 + verplicht wordt 52.20-15 te spelen; de winst gaat voor zwart dan vrijwel vanzelf! Maar in de 'werkelijkheid' van de analyse zal zwart op enig moment 9-13 moeten spelen. En is schijf 9 eenmaal uit zijn sterke positie verdreven, dan steekt wit, onder opoffering van twee of desnoods drie schijven, altijd wel een keer de diagonaal 46/5 over.

49...36-41 50.38-32

De enige parade tegen het dreigende 50...41-46 +. Maar het mag niet meer baten:

50...41-47 51.34-30 47-15!

Met de dodelijke dreiging 52...15-10 +, bij voorbeeld 52.32-28 15-10 53.28-23 10-5 (of zelfs 1-7-12-18) gevolgd door 54...9-14 +. De Koning liet zich dit slot niet meer bewijzen en gaf het op.

Van de overwinning die Bassirou in de voorlaatste ronde op Bedinovs boekte, geef ik alleen de notatie. Let u overigens op het hyper-voorzichtige 10...18-23, de zet die 'Bass' ook in het WK 1994 tegen Wiersma speelde.

Bedinovs - Bass. Ba

(Nijmegen 1995)

1.34-29 19-23 2.40-34 14-19 3.45-40 10-14 4.50-45 5-10 5.31-26 20-25 6.37-31 15-20 7.41-37 10-15 8.46-41 4-10 9.32-28 23x32 10.37x28 18-23 11.29x18 12x32 12.38x27 7-12 13.42-38 19-24 14.34-30 25x34 15.39x19 13x24 16.40-34 1-7 17.44-39 14-19 18.34-30 20-25 19.47-42 25x34 20.39x30 10-14 21.49-44 14-20 22.44-40 9-14 23.42-37 17-22 24.27x18 12x23 25.37-32 8-13 26.31-27 7-12 27.33-28 2-8 28.48-42 13-18 29.41-37 8-13 30.30-25

Volgens Bassirou zelf had wit hier beter 30.37-31 kunnen spelen. Maar het is vooral met zijn volgende zet dat Bedinovs in de fout gaat:

30...24-29! 31.35-30?! 20-24! 32.40-35

Zie diagram 2

32...12-17! 33.27-22 18x27 34.32x12 23x41 35.36x47 11-17 36.12x21 16x27 37.43-39 6-11 38.38-33 29x38 39.42x33 13-18 40.39-34 11-17 41.34-29 15-20! 42.45-40 27-32 43.40-34 32-37

Wit is totaal overspeeld. Bedinovs probeerde nog even 44.33-28 24x22 45.34-29 19-23 46.30-24 23x34 47.24x15, maar ging na 47...3-9 enz. kansloos ten onder.

Zie diagram 3

Voor de witspeler uit de vorige partij had het lot nòg een onaangename verrassing in petto. Want nadat Bedinovs in zijn partij tegen Rein van der Pal nietsvermoedend 28...8-13? had gespeeld, toverde de Fries de volgende ongewone meerslagcombinatie tevoorschijn:

29.38-32!! 27x29 30.39-33! 29x38 31.49-43 38x49 32.31-27 49x24 33.27x16

Een heuse zevenklapper! Met een schijf minder vocht Bedinovs nog dóór tot de 57e zet, maar hij kon de partij niet meer redden. Binnen twee ronden was de onfortuinlijke Let van de eerste naar de negende plaats geduikeld...