D66 wil van Rutte weten: wie is eigenlijk onze 'designated survivor' op Prinsjesdag?
De populariteit van de Netflix-serie Designated Survivor brengt in Nederland 'een democratisch gat' aan het licht: want wie heeft hier de macht als na een aanslag op de Ridderzaal op Prinsjesdag heel bestuurlijk Nederland is uitgeschakeld? D66-Kamerlid Joost Sneller wil vandaag in het debat over de begroting van Algemene Zaken van premier Mark Rutte (VVD) weten of hij voelt voor een 'aangewezen overlever'.
Ja, zegt Sneller, hij kijkt Netflix. 'Maar ik ben ook student geweest in de Verenigde Staten. In Amerika is dit een heel bekend begrip. Na 9/11 is de vicepresident 'designated survivor' geweest. Maar ook anderen kunnen in aanmerking komen, want de onvoorspelbaarheid maakt de regeling effectief. Bij ons is alleen geregeld dat het zogenoemde staatsnoodrecht van kracht wordt.'
Sneller (35) stond nummer 22 op de kandidatenlijst van D66 bij de verkiezingen van maart, waar zijn partij 19 zetels haalde. Doordat enkele fractieleden doorschoven naar het kabinet, is hij sinds ruim een maand Kamerlid. Het is hem opgevallen dat eerder dit jaar de Rijksvoorlichtingsdienst, die onder Rutte ressorteert, in antwoord op vragen zei dat bij een aanslag in Nederland ambtenaren van Defensie, de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid (NCTV) en andere ministeries bijeenkomen voor crisisberaad. Zij bepalen dan wat er moet gebeuren.
'Ik vind dat vanuit een democratische legitimatie een onvoldoende antwoord', zegt Sneller. 'Het betekent dat ongekozen ambtenaren in een crisissituatie gaan vergaderen, maar wie heeft dan de doorslaggevende, besluitvormende macht?' Sneller wil dat een minister en Kamerlid van tevoren worden aangewezen, die zich vervolgens tijdens Prinsjesdag op een geheime locatie bevinden. 'Ik laat Rutte de ruimte om precies in te vullen hoe de regeling eruit komt te zien, maar het is belangrijk dat de continuïteit van het landsbestuur in een ernstig scenario goed is geregeld.'
In Amerika is tijdens de inhuldiging van een nieuwe president het hele landsbestuur bij elkaar. Een aanslag op het Capitool, zoals in de eerste aflevering van de Netflix-serie het geval is, noopt tot een designated survivor. In Nederland zijn op Prinsjesdag beide Kamers der Staten-Generaal in Verenigde Vergadering bijeen. Het complete parlement ontvangt de koning en koningin, het kabinet, leden van de Raad van State, ministers van Staat en andere hoogwaardigheidsbekleders. 'De kans dat er iets gebeurt, is gelukkig klein', zegt Sneller. 'Maar het dreigingsniveau is bij ons nog altijd substantieel, dus ik vind dit een serieus punt. Niet om bizar groot te maken, maar om het democratische gat te dichten. Ik hoop dat dit voor de volgende Prinsjesdag is geregeld.'
In de Netflix-serie is acteur Kiefer Sutherland (vooral bekend van de serie 24) de designated survivor. Is Sneller zelf beschikbaar? 'Ja hoor. Het hoeft ook niet geheim te blijven wie wordt aangewezen, want het valt toch op als een minister afwezig is in de Ridderzaal. Je maakt het kort tevoren bekend en brengt ze onder op een locatie die niet bekend wordt. En per jaar wissel je af.'
Sneller komt eind van de middag aan het woord in het begrotingsdebat. Rutte antwoordt vanavond.
