Cynisme brengt ons geen stap verder

In Trouw en in de Volkskrant stonden gisteren twee verhalen die met elkaar hadden te maken. Trouw publiceerde een interview met minister Lodewijk Asscher. Lidy Nicolasen van de Volkskrant was naar de Haagse Schilderswijk gegaan en sprak daar met vier inwoners van de wijk waar ex-Trouwverslaggever Ramesar als een echte ontdekkingsreiziger vorig jaar in vijf straatjes een kalifaat had aangetroffen.

'We moeten het cynisme verslaan', luidde de kop boven het stuk met Asscher. Het is gemakkelijk Trouw er cynisch mee om te oren te slaan, gezien de recente onthulling dat Ramesar zijn hele stuk uit zijn duim had gezogen - veel cynischer krijg je het niet. Maar het cynisme moeten we juist verslaan van Asscher, en dan schiet jijbakken niet op.

Hoe ze bij Trouw hun eigen cynisme gaan verslaan moeten ze daar bovendien zelf maar uitmaken - voorlopig gaat de krant er kennelijk van uit dat ze met het ontslag van de boosdoener ook het cynisme de deur hebben gewezen.

Asscher op de vraag of de indruk juist is dat zijn integratiebeleid harder is geworden: 'De vraag of het beleid hard of zacht is, voert terug op onze behoefte, ook die van jullie in de journalistiek, om in te delen in theedrinkers en harde rammers.' De cursivering is van mij.

Dat die behoefte bestaat, is juist. Dat ze ook in de journalistiek bestaat eveneens. De tijd waarin je met de slogan 'Voor wie de nuance zoekt' nieuwe abonnees naar je krant trok, is voorbij - dat is althans de heersende opvatting. De nuance is saai, het gaat erom de zaken scherp aan te zetten en met 'enerzijds, anderzijds' sukkelt de moderne mediaconsument in slaap - na de derde keer dat hem dat is overkomen zegt hij de krant op. De simpele tegenstelling maakt de werkelijkheid hanteerbaar, ook als de werkelijkheid daarmee geweld wordt aangedaan, het zicht ernstig wordt vertroebeld en een oplossing bemoeilijkt.

Met de komst van de social media zijn de oude media hun nieuwsmonopolie kwijtgeraakt - alleen heeft dat de nuance ook al geen goed gedaan. Wie op Twitter een beetje genuanceerd gaat zitten doen, twittert alleen voor zichzelf en zijn oude moedertje. Het gaat erom jezelf in 140 tekens messcherp neer te zetten en de zijlijnen van het opinieveld op te zoeken; hoe meer afkeuring of bijval, hoe beter voor je profiel en je volgersschare. Niet iedereen op de social media behoort tot wat Asscher 'het leger anonieme scheldmuizen' noemt, maar schreeuwers trekken wel de meeste aandacht.

Uit het Volkskrant-stuk blijkt hoe machtig de oude media niettemin nog altijd zijn in de beeldvorming. Pas met de ontmaskering van de leugenaar is in de Schilderswijk de vloek van Ramesars framing doorbroken. 'Iedereen denkt toch dat het waar is wat er werd geschreven', zegt Schilderswijker Mammar El Jabli tegen Nicolasen.

Zijn medewijkbewoner Peter Duivesteijn: 'We hebben een brief gestuurd naar Nieuwspoort om de journalisten te vragen hun eigen rol eens nader te bezien.' Die brief was wellicht niet helemaal goed geadresseerd, aangezien ze zich in Nieuwspoort voornamelijk concentreren op hun eigen driehoekje rond Het Plein, maar het verzoek op zich is daarom niet minder terecht. Het is essentieel. Wij van de media moeten, ook uit eigenbelang, onze rol inderdaad nader bezien.

Ik ben het met Asscher eens dat het cynisme verslagen moet worden - wat iets anders is dan de kop maar weer in het zand steken. Cynisme brengt ons geen stap verder.

Hopelijk leren we in 2015 weer positiever naar onszelf te kijken, daarbij geholpen door media die weer durven nuanceren - tegen de duistere vorsten van de absolute waarheden en simpele werkelijkheden in.