Crisis bij Amsterdams afvalbedrijf is nu een nationaal probleem

Dit schrijft de Vereniging Afvalbedrijven in een brandbrief aan de gemeente Amsterdam, de eigenaar van AEB. Twee weken geleden legde AEB vier van de zes verbrandingsovens stil. Nu veel afval niet meer naar AEB kan, dreigt het op vuilstortplaatsen te belanden, wat faliekant tegen het overheidsbeleid ingaat. Ook zouden opgeslagen partijen afval in brand kunnen vliegen. Andere afvalbedrijven kunnen de problemen wel oplossen, maar dan moet AEB de extra kosten betalen. En omdat AEB zelf geen geld heeft, moet de gemeente, als eigenaar, de portemonnee trekken.

Het stilleggen van de ovens volgde op ingrepen van de toezichthouder op milieugebied, de Omgevingsdienst Noordzeekanaalgebied. Die vond dat de installaties van AEB een groot risico opleverden voor medewerkers en omgeving. Het kan negen maanden duren voor alle ovens weer werken, zegt AEB.

Met twee in plaats van zes ovens kan AEB veel afval niet meer verwerken. Het bedrijf verbrandt alleen nog huisvuil uit Amsterdam en omliggende gemeenten. Andere klanten die hun vuil in het Westelijk Havengebied laten verbranden, kunnen er voorlopig niet terecht. Zij moeten uitwijken naar elders.

Zo zit het Waterschap Amstel, Gooi en Vecht in zijn maag met tonnen rioolslib. Dagelijks levert het waterschap zo’n 250 ton af bij AEB. ‘Er is geen andere verbrandingsinstallatie waar we heen kunnen, want er is toch al een groot tekort aan capaciteit’, zegt de woordvoerder van het schap. Tot voor kort ging veel Nederlands rioolslib naar Duitsland, waar het in bruinkoolcentrales werd meegestookt. Volgens Europese regels mag dat niet meer.

Het waterschap kan het slib nog een paar weken opslaan, maar als alle ruimte vol zit, resteert een noodmaatregel: ‘Dan kan het alleen in het oppervlaktewater.’ Het schap denkt aan dumpen in de Amerikahaven, die aan het Noordzeekanaal ligt.

Bedrijfsafval

Een andere afvalstroom waarvoor geen oplossing is, is bedrijfsafval. Dat kan naar vuilverbranders elders in het land, maar dat kost geld – voor het transport en omdat er nieuwe contracten moeten worden gesloten. AEB heeft op zich genomen de financiële gevolgen te dragen. Alleen heeft op dit moment niemand daar wat aan: AEB heeft geen cent meer. Bovendien kunnen afvalophalers het vuilnis niet meer kwijt: ‘De buffers zitten nu al praktisch overal in het land vol’, zegt de woordvoerder van de Vereniging Afvalbedrijven. Als het opgehaalde afval nergens meer heen kan, zal dus ook het ophalen in andere plaatsen in Nederland gaan stagneren.

En dan voerde AEB ook nog afval in uit Groot-Brittannië. Het lijkt logisch die stroom te beëindigen, maar ook dat kost geld. En, schrijft de Vereniging Afvalbedrijven, dat moet de gemeente Amsterdam op tafel leggen.

AEB is eigendom van de gemeente Amsterdam. Vijf jaar geleden kreeg het bedrijf een onafhankelijker positie, en sindsdien heeft het een krediet van 300 miljoen euro bij een viertal banken: ABN Amro, ING, Deutsche Bank en de Bank Nederlandse Gemeenten. Van de gemeente kreeg het bedrijf nog een achtergestelde lening van 109 miljoen.

Door de problemen met de afvalverbranding, en daarnaast nog problemen bij een grote nieuwe, nog altijd slecht functionerende vuilscheidingsinstallatie die 30 miljoen euro heeft gekost, is AEB door zijn financiële reserves heen. Met de banken wordt al twee weken driftig onderhandeld en de situatie van het bedrijf (waar vierhonderd mensen werken) is nijpend, bevestigen insiders. Veel betrokkenen speculeren vrijelijk over een faillissement.

Voor de korte termijn heeft de gemeente Amsterdam al een bedrag van 35 miljoen euro toegezegd. Daarmee kunnen salarissen worden betaald en reparaties aan de stilliggende ovens. Structurele oplossingen vergen veel meer geld.

Met een mogelijke ondergang van AEB kunnen niet alleen de problemen met afvalverwerking en -inzameling uit de hand lopen, maar komt ook de verwarming van zo’n 25 duizend Amsterdamse woningen in gevaar. Die zijn aangesloten op stadsverwarmingsnet Westpoort Warmte, een onderneming waarvan AEB en energiebedrijf Vattenfall (voorheen Nuon) samen eigenaar zijn. De woordvoerder van Vattenfall stelt wel gerust: ‘Als het onverhoopt nodig is, zullen we hulpcentrales op gas of olie in zetten om de verwarming zeker te stellen.’ Voor de kosten daarvan zal niet AEB moeten opdraaien, maar de gemeente Amsterdam zelf. De gemeente heeft zich in 1999 garant gesteld voor de levering van warmte.

De gemeente Amsterdam wil nog niet reageren op de brief van de afvalbedrijven. ‘Samen met AEB en de banken bestuderen wij op dit moment verschillende scenario’s voor AEB, waarbij we zeker ook een faillissement niet uitsluiten’, zegt de woordvoerder van verantwoordelijk wethouders Udo Kock en Marieke van Doorninck. ‘Voorop bij al die scenario’s staat dat we willen garanderen dat Amsterdamse huishoudens hun warmte blijven krijgen en dat het huisvuil in de stad wordt opgehaald.’