CPB: aanleg snelwegen is zeer rendabel

Dit blijkt uit een doorrekening van de Nota Mobiliteit door het Centraal Planbureau (CPB). De uitkomst is een steun in de rug van Verkeersminister Peijs, die donderdag haar langetermijnplannen presenteerde. Tussen 2010 en 2020 wordt ruim 80 miljard euro uitgetrokken. Het meeste geld (35,9 miljard) gaat naar de wegen, het spoor krijgt 15,5 miljard en de vaarwegen 10,4 miljard. Regionale overheden krijgen nog eens 20 miljard euro om eigen beleid te kunnen voeren, bijvoorbeeld door light-railverbindingen aan te leggen.

De geplande miljardeninvesteringen verdienen zichzelf ruimschoots terug, stelt het CPB. De meeste investeringen behalen een maatschappelijk rendement van 10 procent, ongeveer twee keer zo hoog als normaal.

Peijs' belangrijkste doelstelling is de files terugdringen. De belangrijkste wegen in de Randstad, de A2, A4 en A12, krijgen daarom voorrang. 'Ik kan die wegen niet laten verslonzen', aldus de CDA-bewindsvrouw. Ze wil dat in 2020 op alle knelpunten sneller wordt gereden dan nu. De automobilist mag op snelwegen in de spits anderhalf keer langer dan normaal onderweg zijn. Op stedelijke ringwegen mag de reis maximaal twee keer zo lang duren. Onverwachte langdurige files moeten tot het verleden behoren, zodat bedrijven en personen hun ritten beter kunnen plannen.

De kilometerheffing komt steeds dichterbij. Een maatschappelijk platform, onder leiding van oud-ANWB-directeur Nouwen, komt komend voorjaar al met een voorstel. Peijs laat de invoering van een heffing over aan haar opvolger. Maar die ontkomt daar eigenlijk niet aan, blijkt uit de berekeningen. Prijsbeleid lost namelijk veel files op en voorkomt tussen de drie en zeven miljard aan investeringen.

Het CPB oordeelt gematigd positief over het spoorbeleid in de Nota Mobiliteit. Peijs geeft terecht voorrang aan de drukke spoorlijnen in de Randstad, stellen de rekenmeester. 'De nota heeft duidelijk oog voor de baten voor de gebruikers van het spoor.' Daarentegen verbaast het CPB zich over de geplande investeringen in de Hanzelijn (tussen Lelystad en Zwolle) en de Zuiderzeelijn (tussen Groningen en Schiphol). Die zijn maatschappelijk verliesgevend en staan daardoor haaks op het kabinetsbeleid. Ook relativeert het CPB de ruime aandacht voor punctualiteit op het spoor, die vanaf 2010 90 procent moet bedragen. De gemiddelde vertraging op rijkswegen is twee tot driemaal zo hoog. Wel gaat bij minder vertragingen de capaciteit van het spoor omhoog.

Peijs trekt slechts één miljard uit voor milieumaatregelen, vooral bedoeld voor de ontwikkeling van schonere technieken. Als die niet helpen, moeten strenge Europese regels milieuvervuiling beteugelen. Niet langer wil de overheid het openbaar vervoer bevoordelen of mensen overreden om hun auto te laten staan. 'De bus is niet per definitie beter dan de auto', aldus de nota. De milieubeweging vindt dat Peijs hiermee kansen laat liggen. Techniek zou het klimaatprobleem, veroorzaakt door de uitstoot van CO2, onvoldoende oplossen. 'Nederland moet echt minder auto-afhankelijk worden', aldus Milieudefensie.