Consumptie op krediet

Op de website van de Postbank heeft het Belastingplan van de 21ste eeuw nog geen vat gekregen: 'de rente op uw krediet is volledig aftrekbaar', laat de bank de digitale bezoeker weten. Maakt u zich vooral geen zorgen, is de teneur. 'De afgelopen tijd is er veel geschreven over de eventuele veranderingen in de fiscale aftrekbaarheid van uw leenrente' - maar 'wat betreft uw krediet bij de Postbank is het goed te weten dat de overheid nu en in de toekomst gewoon blijft meebetalen'.

De werkelijkheid volgens staatssecretaris van Financiën Vermeend is een andere. In de nieuwe belastingwetgeving (waarover het parlement nog zijn oordeel moet uitspreken) zal rente op leningen met een consumptief bestedingsdoel niet langer aftrekbaar zijn.

Au fond niets nieuws onder de zon, want de renteaftrek op consumptieve leningen - zoals de auto, de inbouwapparatuur, de boot - wordt al sinds 1997 langzaam afgebouwd. De maximale aftrek werd toen voor alleenstaanden vastgesteld op tienduizend gulden (voor gehuwden op twintigduizend gulden), een jaar later werd dat maximum teruggebracht tot 7500 gulden (respectievelijk vijftienduizend gulden) om dit jaar te belanden op een bescheiden vijfduizend gulden voor alleenstaanden en tienduizend gulden voor gehuwden.

Het begrip 'consumptief' heeft voor de fiscus een negatieve bijklank. Zoals de Postbank het formuleert, is 'consumptief' een lening voor de aanschaf van objecten die geen belaste inkomsten opleveren. Met andere woorden, het zijn leningen voor de duurdere hebbedingen. Leningen die worden afgesloten ten behoeve van het eigen huis gelden nadrukkelijk niet als consumptief: de rente op het leninkje voor de dakkapel blijft aldus aftrekbaar. Omgekeerd is een hypothecaire lening wél consumptief zodra u met dat geld een zeilboot koopt, waarschuwt de Postbank.

De Postbank wacht met het aanpassen van zijn site tot Vermeend half oktober zijn overgangsregeling heeft bekendgemaakt. 'We gaan ervan uit dat zo'n regeling gunstig uitvalt voor bestaande contracten', zegt de woordvoerster. 'Maar dat het consumptiefkredietbedrijf enigszins te lijden zal hebben onder de afschaffing van de renteaftrek, ligt voor de hand.'

De VSB Bank, ook niet de eerste de beste in consumptief krediet, ziet de introductie van het belastingplan met vertrouwen tegemoet. 'De afschaffing van de fiscale aftrekbaarheid zal op onze afdeling consumptief krediet geen schok teweegbrengen', zegt woordvoerder Jan-Willem ter Avest. 'Punt één: klanten die een krediet opnemen, doen dat niet uit overwegingen van fiscale aard. De looptijd is meestal vrij lang. Punt twee: schulden kunnen in het nieuwe stelsel worden opgevoerd in box drie.' Voor niet-ingewijden: in de derde box wordt inkomen uit sparen en beleggen belast tegen een vast tarief van 30 procent. Lenen is negatief sparen.

Voor de Nederlandse Vereniging van Banken (NVB), de belangenclub van bankiers, is de toekomstige fiscale behandeling van het consumptief krediet geen halszaak. 'We hebben het niet op onze shortlist met aanpassingswensen voor het belastingplan gezet', zegt Hein Blocks van de NVB. 'Wij hebben geen principiële bezwaren tegen de verdere beperking van de renteaftrek op consumptief krediet.'

De opstelling van de banken is simpel te verklaren: de omvang van het opgenomen consumptief krediet wordt niet bepaald door de fiscale aftrekbaarheid. De NVB wijst erop dat het uitstaande kredietbedrag sinds de beperking van de renteaftrek in 1997 niet is verminderd. De afzet van het bancaire product 'consumptief krediet' is eerder toegenomen.

Door de lage rentestand wordt de schuldenlast van de Nederlander ook zonder aftrek niet als maatschappelijk bezwaarlijk gezien. 'Zeker niet wanneer de bestedingsruimte van de consument toeneemt als gevolg van de belastingverlaging', zegt Blocks.

Uit een steekproef van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) blijkt dat in juli een totaal bedrag van ruim 29 miljard gulden aan consumentenkrediet uitstond. Niet alleen bij banken (48 procent), maar ook bij postorderbedrijven en financieringsmaatschappijen (46 procent). De gemiddelde Nederlander torst een schuld van 1859 gulden op consumptieve leningen.

En de gemakkelijk-geldschieters, de financieringsmaatschappijen die in de tv-gidsen met extreem lage rentes adverteren? ('Een prettig idee: de fiscus betaalt mee!') Geen nood, zegt Hans van Goor van de Dirk Scheringa Beheer Groep (DSB Groep), waaronder Frisia Financieringen en Postkrediet vallen. 'We hebben de laagste rente, en dus het minste nadeel van de afschaffing van de renteaftrek. Onze klanten lenen heus niet om een aftrekpost te creeren. Bovendien nemen de meeste van onze klanten krediet op ten behoeve van woningverbetering. Dat blijft aftrekbaar.'