Consument staat in de rij voor nep-Nikes

Mijn vrouw had het diertje gekocht bij een kattenspecialist, die haar vertelde dat het een poes was van het zuiverste ras, welk ben ik vergeten. Raspoes of niet, mijn vrouw slaagde erin de vraagprijs van 400 yuan, ruim honderd gulden, terug te brengen tot de helft. Wij blij met ons koopje, en onze dochter in de zevende hemel met haar Punkie.

Na twee weken begon zich aan Punkie een merkwaardige verandering te voltrekken. Vanaf zijn huid begonnen zijn haren grijs te worden. Was hij plots aan het muteren geslagen? Mijn vrouw begon bepaalde vermoedens te krijgen, maar ik, naïef als altijd, wilde het nog niet geloven.

Pas toen ik bij terugkeer van een reis een lelijke kat met een volledig grijs lijfje aantrof, begreep ik dat we weer eens belazerd waren. Ze hadden Punkie geverfd om hem als raskat te kunnen verkopen. Het was mijn eerste Chinese ervaring met een levende kat in de zak.

Met levenloze imitatieproducten was ik al eerder vertrouwd geraakt. Broeken van Levi's of Versace zijn in China spotgoedkoop. Overhemden van Hugo Boss zijn permanent in de uitverkoop. Ondergoed van Calvin Klein is haast te geef. Sportschoenen van Nike of Adidas: alleen al de veters zijn in Amsterdam duurder. Haast perfecte nep, made in China. Zelfs kenners zien soms de verschillen niet.

De verkoop gaat allesbehalve geheimzinnig. In de luxe shoppingcenters zijn de boutiques van de echte Versaces en Adidassen akelig leeg, maar op de markt staan de klanten zich te verdringen voor de kraampjes vol net echte nep. Intussen worden ze belaagd door mensen die voor een rijksdaalder hun softwareprogramma's, cd's, DVD's en andere elektronische schijven proberen te slijten. Vaak is het inferieur spul, maar dat is een risico dat de klant graag neemt.

Weinig consumenten hebben bezwaar tegen deze praktijken, die immers hun portemonnee sparen en massa's Chinezen aan werk helpen. Dat laatste kan een reden zijn om niet tegen de piraten op te treden. Hoe inniger hun relatie met het gezag, des te minder hoeven ze te vrezen. Steekpenningen voor de toezichthoudende autoriteiten maken de protectie compleet.

Geen binnen- of buitenlands merkproduct is voor de piraten veilig. Dat geldt voor huishoudwaren als ingeblikte melk, sigaretten, tandpasta, toiletpapier, batterijen, geneesmiddelen, cosmetica, insectengif. Het geldt voor antiek - nep-oud is van echt oud vaak niet te onderscheiden - en voor intellectueel eigendom als boeken, muziek en films. Het geldt ook voor gecompliceerde producten zoals mobiele telefoons, auto's, allerhande machines, misschien zelfs raketten.

Een buitenlandse ondernemer klaagde eens dat een nieuwe machine nog maar nauwelijks in China is geïntroduceerd of even later komt ze opnieuw op de markt, maar dan als namaak. De kwaliteit van de nep is vaak beneden alle peil. Dat kan soms mensenlevens kosten.

Met de naderende entree van China in de Wereldhandelsorganisatie WTO lijkt er iets van een kentering te komen. De overheid beseft dat een land van namaak geen economische toekomst heeft. Daarom treedt ze tegen de na-apers harder op. In enkele gevallen heeft de rechter al het copyright van benadeelde bedrijven of het exclusieve gebruik van hun merknaam erkend.

Maar daardoor krijgt Punkie zijn mooie nepharen niet terug. Hij heeft niet op de WTO willen wachten. Hij heeft het heft in eigen klauw genomen en is weggelopen.