Combinaties afpellen tot er een college is

ROTTERDAM - Leefbaar Rotterdam en D66 willen liefst een stadsbestuur met vier partijen, maar vijf partijen gaan in de havenstad verder onderhandelen: mogelijk valt eentje later af. In Amsterdam willen D66 en GroenLinks samen een pact sluiten met een nog onbekende derde.

De PvdA staat in Rotterdam buitenspel, net als in Amsterdam. D66 wil in de hoofdstad toch niet per se verder met de VVD, GroenLinks laat vooralsnog de PvdA vallen als beoogde partner. 'We niet bang voor verandering', zei de Amsterdamse D66-leider Bas Paternotte donderdag. 'De stad staat voor grote uitdagingen en wij denken dat een links-liberaal programma daar nieuwe oplossingen voor kan bieden.'

In 383 gemeenten zijn verkiezingen gehouden en wordt een puzzel gelegd; inmiddels zijn 18 puzzels al klaar. Elders ligt het spel van geven en nemen gecompliceerder: versplinterde gemeenteraden tellen vaak tien of meer fracties. Daardoor zijn in de meeste colleges vier tot zes partijen nodig voor een meerderheid. In onder meer Papendrecht, Roermond en Breda zijn zelfs de winnaars buitenspel gezet.

De PvdA moet een tweede kater verwerken na de vekiezingsnederlaag. In slechts 13 gemeenten hebben de sociaal-democraten de leiding bij de onderhandelingen, aldus NRC Handelsblad, evenveel als de SGP.

Oud-minister Jan Kees de Jager deed in Rotterdam wat verkenners elders ook deden: de opties afpellen. 'In tien gesprekken zijn in de eerste ronde 24 combinaties van partijen genoemd. Coalities van drie tot zes partijen, van 23 tot 33 zetels en variërend over de gehele breedte van het politieke spectrum.' Geen van de genoemde combinaties kon evenwel direct op instemming rekenen van alle benodigde partijen, aldus De Jager die na tien dagen verkennen wordt opgevolgd door een nog te benoemen informateur. Combinaties met Leefbaar en PvdA vielen af, net zoals met Leefbaar en SP.

De onderhandelingen beginnen nu tussen Leefbaar Rotterdam (grootste partij, 14 van de 45 zetels) en D66 (grootste winnaar, 6 zetels). Verder schuiven aan CDA, VVD (beide 3) en GroenLinks (2). Een van de drie laatste valt mogelijk nog af. D66 eiste deelname van GroenLinks. 'We willen ze er niet bij uit angst voor een rechts blok, maar omdat de Rotterdammers zich dan breed vertegenwoordigd zullen voelen', zegt D66-leider Salima Belhai. 'Wat ons betreft valt in een later stadium CDA of VVD af.'

Joost Eerdmans (Leefbaar Rotterdam) hecht juist aan de liberalen en de christen-democraten. 'Voor mij is GroenLinks niet nodig, maar we gaan serieus met elkaar praten. We hebben raakvlakken als luchtkwaliteit, meer bomen en dierenwelzijn. Ik laat me graag verrassen.'

CDA-leider Hugo de Jonge denkt niet dat hij als mogelijk ' vijfde wiel aan de wagen' meedoet. 'Het wordt geen eilandberaad waarbij we elkaar wegstemmen: ik geloof dat er een ander proces gaat volgen. Ik ben de politiek in gegaan om te besturen, niet om aan de kant te zitten.' Eerdmans verwacht dat in mei een college kan aantreden. Ook Belhaj van D66 is optimistisch: 'Er zijn grote inhoudelijke verschillen, maar er hebben nog geen messen op tafel gelegen. Eerdmans en ik hebben dezelfde humor, beetje grof af en toe. Maar het gaat om de inhoud, niet om vrienden maken.'

Den Haag

Prestigeproject als breekpunt

Sommige Haagse raadsleden verzuchten dat ze al blij zijn als de stad voor het zomerreces een coalitie heeft. Want het vormen van een gemeentebestuur belooft ingewikkeld te worden. Er zitten 14 fracties in de gemeenteraad (45 zetels), waarvan slechts drie meer dan 5 zetels hebben (D66 8, PVV 6, PvdA 6). De huidige coalitie (PvdA, VVD, D66, CDA) wil door, maar komt 2 zetels te kort. Daar moet een vijfde partij bij, maar daar doemt het probleem 'Spuiforum' op. De oppositie heeft zich uitgesproken tegen dit prestigieuze cultuurproject, waaronder de Haagse Stadspartij, een van de winnaars met 5 zetels. Opmerkelijk is dat de Groep De Mos (van ex-PVV'er Richard de Mos, 3 zetels) ook fel tegenstander is, maar al liet doorschemeren dit niet als 'breekpunt' te zien.

Breda

Winnaar D66 vist achter het net

'Surrealistisch', noemt fractievoorzitter Paul de Beer van D66 de ontwikkelingen in Breda. D66 was de grote winnaar (van 5 naar 8 zetels), maar de VVD bleef nog net iets groter. Beide partijen schreven een programma op hoofdlijnen, maar werden maandag volledig verrast door het akkoord dat vijf andere partijen intussen hadden gesloten. SP, CDA, PvdA, GroenLinks en Breda'97 (21 van de 39 zetels) bleken elkaar, achter de rug van VVD en D66 om, de liefde te hebben verklaard. Zij proberen nu een gemeentebestuur te formeren. 'Dat betekent dat de partijen 3 tot en met 7 de coalitie gaan vormen, terwijl de nummer 1 en 2 in de oppositie terechtkomen', verzucht De Beer. 'Dat kan blijkbaar, maar ik ben verbaasd en teleurgesteld dat dit als een normale stap wordt gezien.'

Roermond

Cordon sanitaire tegen Van Rey

De Liberale Volkspartij Roermond van oud-wethouder Jos van Rey, de grote winnaar in de Limburgse bisschopsstad met 10 van de 31 zetels, voelt zich slachtoffer van een 'cordon sanitaire'. Zeven andere partijen - CDA, GroenLinks, PvdA, Demokraten Swalmen, D66, Stadspartij Roermond en VVD - gaan de coalitie vormen. De komende dagen wordt de formatie afgerond. Diverse partijen hadden al voor de verkiezingen laten weten niet met de LVR in zee te willen vanwege de achtergrond van Van Rey. Tegen hem loopt een corruptieonderzoek, waardoor hij in oktober 2012 moest aftreden als VVD-wethouder. Omdat hij van de VVD niet aan de verkiezingen mocht meedoen, richtte hij zijn eigen partij op. Lijstduwer Van Rey werd gekozen met ruim 3.000 voorkeursstemmen.

Valkenburg a/d Geul

Lokale partij passeert CDA

Zuur voor het CDA: de grootste partij in Valkenburg aan de Geul, Algemeen Belang, heeft de voorkeur gegeven aan een coalitie met VVD en de linksgroene combinatiepartij PGP. 'Maar we hebben het CDA er echt niet zomaar uit willen knikkeren', verzekert AB-voorzitter Carlo Vankan. 'Na ampel beraad hielden we gewoon een beter gevoel over bij VVD en PGP.' In Valkenburg, thuisbasis van CDA-familie Eurlings, werd AB voor de derde keer op rij de grootste (7 zetels). CDA, VVD en PGP behaalden elk 3. Volgens het CDA is het uit de coalitie gehouden wegens zijn 'te kritische houding'. Vankan erkent dat het een rol speelt. 'Je mag best een luis in de pels zijn, maar het moet geen luizenmantel worden', zegt hij. 'Het CDA voerde oppositie binnen de coalitie. Dat noem ik verspilde energie.'

undefined