Collignon ranselt de wereld met een ganzenveertje

Jos Collignon (Maartensdijk, 1950) tekent met een penseel, dat is van belang. Ook is het van belang te weten dat Collignon jurist is, gespecialiseerd in het internationaal recht, en dat hij afstudeerde met een scriptie over de dekolonisatie van de Spaanse Sahara. Verder speelt hij tafeltennis en is hij de jongste van de acht kinderen van een vakbondsbestuurder. Tevens is hij lid van het Republikeins Genootschap. Tot zijn meest geliefde bezigheden behoort het rijden op een soort minitrekkertje op zijn Geheime Landgoed in Normandië, bij voorkeur met een glas calvados binnen handbereik.

Beginnen we met het penseel. Echte politiek tekenaars tekenen met de pen. De pen levert strakke lijnen op, en daarmee de strengheid die de cartoonist zo gevreesd maakt. Het penseel is te zwierig om harde satire op te leveren, te los en te levenslustig. Het is net alsof de tekenaar zijn eigen tekeningen, en daarmee zichzelf, niet helemaal serieus neemt. Hij geeft de wereld er van langs met een ganzenveertje, in plaats van met de stok.

Internationaal juristen die er plezier in scheppen zich te verdiepen in de dekolonisatie van de Spaanse Sahara worden bijna nooit politiek tekenaar. Ze zijn er niet geschikt voor. Op de droogheid die hun vak eigen is, stapelen ze ook nog eens de droogte van de Sahara; zo er een laatste restje tekendrang resteert, is de inkt al opgedroogd en het penseel hard geworden.

Het is algemeen bekend dat het bewind in de Sovjet-Unie ooit het tafeltennis verbood. Dit omdat het neurotische gedoe met kunststof balletjes op een veel te kleine tafel de geestelijke volksgezondheid ernstige schade toebracht. Waar een en ander toe kan leiden, zien we in China. De pingpongende controlfreaks die het land leiden gooien elke cartoonist meteen achter de tralies. Tafeltennissers zijn niet gediend van vrij rondstuiterende balletjes, zij brengen deze onmiddellijk onder controle met wat topspin. Zelf cartoonist worden is elke rechtgeaarde tafeltennisser een gruwel.

De vakbondsvader van Jos Collignon wilde dat zijn zoon een fatsoenlijk vak zou gaan beoefenen - het beste advies dat een vader kan geven. Jos was zijn jongste, zijn laatste hoogstpersoonlijke bijdrage aan een betere wereld. Maar de recalcitrantie van de jaren zestig van de vorige eeuw had Collignon in zijn greep, met het bekende gevolg: cartoonist zonder waardevast pensioen.

Die recalcitrantie zien wij ook in Collignons republikeinse neigingen en in de wijze waarop hij de spot drijft met de Allerhoogste. Ook die had liever gezien dat Collignon na veertig dagen inkeer in die woestijn van hem tot een andere keuze was gekomen, desnoods tekenleraar.

Maar Jos Collignon ging politieke cartoons maken, en uit de som der delen die allemaal één kant op wezen - doe het toch niet, jongen - groeide de beste politieke tekenaar van Nederland.

Achter zwierigheid en lach kan grimmigheid schuilgaan, door zijn inkt mengt hij soms arsenicum. Collignon verstaat de kunst zijn woede met een glimlach te serveren, een zeer effectieve methode. Zijn spot is mild, tot je wat langer kijkt en ontdekt dat hij in zijn zachtmoedigheid nietsontziend kan zijn.

Hij is een van de aardigste mensen die ik ken, met een wijsheid die is gevormd door de ervaring dat er veel niet deugt in de wereld, maar dat we het ermee zullen moeten doen. Zonder dat we ons maar willoos bij de waanzin dienen neer te leggen overigens.

Hij rijdt op zijn minitrekkertje door de wereld, lichtelijk verbaasd, altijd geamuseerd en zorgvuldig de goedkope morele verontwaardiging vermijdend. Hij is de betrokken toeschouwer, die van een afstandje bekijkt welke bizarre taferelen zich nu in godsnaam weer voordoen in het struikgewas en zich afvraagt of hij er iets mee kan doen.

Waarna hij het penseel in de inkt doopt en ons in soepele lijnen aan het lachen maakt - altijd nog de beste remedie tegen krankzinnigheid.

Stop de persen!, politieke tekeningen van Jos Collignon in het Persmuseum, Amsterdam, tot en met 11 september.

undefined