‘Coca als grondstof uitroeien is geen oplossing’

LA PAZ Op één onderscheid blijft Felipe Cáceres almaar hameren: in Bolivia bestaat legale coca en illegale coca. De eerste wordt traditioneel gekauwd door de inheemse bevolking als een soort medicijn tegen alle kwalen. De tweede vindt met aan zekerheid grenzende waarschijnlijkheid zijn weg naar de drugsmaffia’s als grondstof voor cocaïne. Die illegale coca wordt door de overheid uitgeroeid, met Cáceres zelf als de opperuitroeier.

Cáceres (47) is staatssecretaris van Sociale Defensie, maar in de volksmond heet hij de ‘anti-drugs-tsaar’. De hoogste drugsbestrijder in Bolivia is zelf een cocaboer. Cáceres was tien jaar lang burgemeester van Villa Tunari, de belangrijkste stad van het coca-gebied El Chapare, waar ook president Evo Morales zijn wortels heeft.

De anti-drugstsaar is blij met het laatste rapport van de Verenigde Naties, dat uitwijst dat de toename van de cocateelt in Bolivia minimaal is vergeleken met die in Colombia. ‘Dank zij de politieke wil van de cocaproducenten is het legale oppervlak voor het verbouwen van coca per familie een stuk grond van 40 bij 40 meter. Alles wat meer wordt verbouwd is illegaal en wordt op vrijwillige basis uitgeroeid, bijvoorbeeld in enkele nationale parken of in andere gebieden dan de twee toegestane.

‘Die uitroeiing gaat hand in hand met programma’s van integrale ontwikkeling, dat wil zeggen het verbeteren van het levenspeil van de inwoners. Die ontwikkeling is natuurlijk nog lang geen 100 procent, maar veel mensen hebben nu de beschikking over wegen en bruggen, en verbouwen alternatieve producten als bananen, citrusvruchten en palmharten.’

Decennia lang waren de cocagebieden in Bolivia een slagveld tussen de boeren en leger en politie, die het uitroeien van alle coca met harde hand probeerden af te dwingen. Sinds de komst van Evo Morales als president gebeurt dit op vrijwillige basis en veelal door de vakbonden van cocaboeren zelf. Al blijven er natuurlijk altijd individuen of groepjes die dit ontduiken en meer verbouwen dan de regering wil.

Het legaliseren van een beperkte productie van coca heeft echter niet geleid tot een toename van de drugshandel. Bolivia is vooral een doorvoerland geworden van coca-pasta, de basis van cocaïne, uit Colombia naar Brazilië, Chili en Argentinië. Maar voor de volgende fase, het verwerken van de pasta tot cocaïne, ontbreken volgens Cáceres ‘de knowhow bij de boeren en vooral de grote hoeveelheden benodigde chemicaliën, die allemaal uit geïndustrialiseerde landen komen.’

De Boliviaanse regering voert een campagne om coca van de VN-lijst van verboden drugs te halen. ‘Eerst wilden wij voorstellen het cocablad te legaliseren. Maar wat gebeurt er dan met Colombia, waar de coca voor 100 procent illegaal is en waar 95 procent van alle cocaïne vandaan komt? Iedereen verbouwt daar de coca illegaal, de rechtse paramilitairen, de linkse guerrillabeweging FARC. Moeten die dan ook gelegaliseerd worden? Dat lijkt ons niet.

‘Bolivia stelt wel dat er een wijziging moet komen in het anti-drugsbeleid op wereldschaal. Het internationale beleid is vooral gefocust op de producenten van de coca. De oplossing is, denkt men, de coca als grondstof uitroeien. Maar dat zal in Bolivia niet mogelijk zijn. Hoezeer anderen ons ook aanvallen, wij blijven onze coca voor eigen consumptie verdedigen. Die verdwijnt niet tenzij alle inheemse inwoners van de planeet verdwijnen.

‘Het is als tegen een Fransman zeggen: vanaf morgen mag u geen wijn meer drinken. De coca is voor ons een kwestie van culturele identiteit. Maar we zijn het er wel mee eens dat er te veel wordt geproduceerd en dat die overproductie moet worden uitgeroeid.’

Een pleidooi voor het legaliseren van drugs, volgens velen de enige oplossing om de enorme criminaliteit rond de internationale drugshandel uit te roeien, wil Felipe Cáceres voor geen prijs houden. ‘Wij willen ons daar niet voor inzetten. De reactie zou zijn: zie je wel, dat is wat erachter zit, zij produceren coca en daarom willen ze de drugs vrij. Bolivia is op dit moment het laatste land om te pleiten voor het legaliseren van drugs.’