Coalitiepartners PvdA en VVD noch oppositiepartij CDA zien iets in plan D66 Afschaffing van reiskostenforfait krijgt geen steun

Van onze verslaggever

DEN HAAG

PvdA'er R. van der Ploeg zegt dat het voorstel op weinig steun van zijn fractie kan rekenen. VVD-woordvoerder J. Blaauw noemt het 'een onverstandige gedachtengang'.

Oppositiepartij CDA houdt de boot eveneens af. H. Hillen: 'Ik voel er niets voor mensen die voor hun werk moeten reizen, ook nog eens extra te belasten. Er is nu eenmaal vaak geen werk op de plaatsen waar wij in Den Haag mensen willen laten wonen. Je kunt niet eerst de bevolking spreiden en dan het reiskostenforfait aanpakken.'

D66 houdt desondanks vast aan het idee. Bij de komende discussie over het Structuurschema Verkeer en Vervoer komt de fractie met nieuwe initiatieven om het autoverkeer te beperken. Afromen van het reiskostenforfait hoort daar zeker bij, meldt fractieleider Wolffensperger.

Het reiskostenforfait is al jaren een gevoelig politiek punt. Het tweede kabinet-Lubbers struikelde er zelfs over, door toedoen van VVD-leider Voorhoeve. Het forfait is een belastingaftrek voor werkenden die verder dan tien kilometer van hun werk wonen. Ze mogen een deel van de reiskosten met de belastingen verrekenen.

Wie met het openbaar vervoer reist en een OV-verklaring heeft, krijgt de hoogste vergoeding. Voor autogebruikers is de vergoeding beperkt tot maximaal dertig kilometer. Wie meer reist, mag niet meer aftrekken. Bij OV-gebruikers ligt de grens op tachtig kilometer.

VVD'er Blaauw constateert dat D66 weinig heeft geleerd van de problemen in het kabinet-Lubbers II. 'Het reiskostenforfait maakt onderdeel uit van vervoerscontracten die steeds meer bedrijven sluiten met hun werknemers. Mensen die geen beroep kunnen doen op bedrijfsvervoer, hebben recht op een tegemoetkoming in de kosten als ze met eigen vervoer komen. Daar komt bij dat het forfait een fiscale stimulans is om het carpoolen te bevorderen. Dat kun je niet zomaar ongedaan maken.'

Ook PvdA'er Van der Ploeg heeft bedenkingen. Hij staat sympathiek tegenover de gedachte van D66 om door een hoger arbeidskostenforfait de werkgelegenheid te stimuleren, maar hij vreest grote gevolgen voor de koopkracht van groepen werknemers en vooral de laagstbetaalden. 'Bovendien: niet iedereen kan zomaar naast zijn werk gaan wonen. Dus kun je zo'n maatregel niet zonder meer invoeren.'

Aan de andere kant heeft Van der Ploeg wel begrip voor de D66-lijn dat milieuvervuiling door autogebruik moet worden bestraft door het reiskostenforfait aan te pakken.

Van de PvdA zijn voorlopig geen initiatieven te verwachten om het autoverkeer af te remmen. De fractie wil eerst zien met welke plannen staatssecretaris Vermeend van Financiën en minister De Boer van Milieubeheer komen. Beide PvdA-bewindslieden werken aan 'vergroening' van het belastingstelsel.

Als het reiskostenforfait door toedoen van D66 toch weer gaat opspelen, is van de hoofdrolspelers uit 1989 alleen nog VVD-minister Voorhoeve over. Hij veroorzaakte in mei 1989 als VVD-fractievoorzitter de val van het tweede kabinet-Lubbers. Zijn fractie kon zich niet vinden in de plannen van het kabinet inzake de financiering van het Nationaal Milieubeleidsplan.

Het kabinet wilde het reiskostenforfait afschaffen en de dieselaccijns verhogen. Voorhoeve verzette zich tegen beide plannen, maar het conflict spitste zich uiteindelijk toe op het miljard dat het reiskostenforfait moest opleveren.

Premier Lubbers kwam daarop met het compromis de maatregel pas in 1991 te laten ingaan, maar ook dat leidde niet tot overeenstemming. CDA-fractievoorzitter De Vries zag in dat compromisvoorstel een handreiking naar Voorhoeve, omdat Lubbers duidelijk had gemaakt dat geen van de voorgestelde maatregelen onomkeerbaar was. Het plan kon op onderdelen en dus ook op het terrein van het reiskostenforfait worden bijgesteld.

Het mocht allemaal niet baten. In de nacht van 2 op 3 mei 1989 kondigde Lubbers in de Kamer aan dat hij de volgende ochtend bij de koningin het ontslag van zijn CDA-VVD-kabinet zou aanbieden, omdat de VVD geen krimp gaf.

Toenmalig PvdA-leider Kok constateerde in het debat dat de crisis weinig van doen had met het reiskostenforfait en veel met de rol van de VVD in het kabinet. Het zou de kleinste coalitiepartij VVD dwars zitten dat ze door de grote coalitiegenoot CDA niet serieus werd genomen.

D66-fractievoorzitter Van Mierlo hield de VVD voor dat ze eindelijk een keuze moet maken. 'Je kunt niet alles tegelijk hebben, de partij van het milieu worden en de partij van de lastenverlichting blijven, de partij vóór de auto zijn en de partij ertegen.' D66'er Wolffensperger - op dit moment óók fractievoorzitter van de kleinste coalitiegenoot, net als Voorhoeve in 1989 - heeft goed geluisterd. Hij kiest voor meer milieu en minder auto.