Clinton toont Afrika kritische warmte

NAIROBI Als minister van Buitenlandse Zaken was zij nog niet eerder zo lang van huis. Elf dagen voor een bezoek aan zeven landen in Afrika: Hillary Clinton maakt de eerdere teleurstelling over de korte reis van Barack Obama naar enkel Ghana meer dan goed. De bewindsvrouw werkt de agenda van haar president verder uit.

Zij begon daarmee in Kenia, het geboorteland van Obama’s vader. Het land is voor de Verenigde Staten van groot regionaal belang. Niet voor niets kwam vorig jaar Clintons voorgangster, Condoleezza Rice, persoonlijk naar Nairobi in een poging een einde te maken aan het geweld dat in Kenia na de verkiezingen was losgebarsten.

Met het aantreden van Obama is de relatie tussen Kenia en de VS typisch genoeg vertroebeld. President Mwai Kibaki en zijn regering kunnen moeilijk verkroppen dat ‘hun zoon’ zich uiterst kritisch uitlaat over zaken als corruptie en slecht bestuur, die in het land aan de orde van de dag zijn.

Obama doet dat, omdat hij duidelijk wil maken dat het geduld van de VS met de politieke Afrikaanse leiders-oude-stijl opraakt. Clinton borduurt hierop voort. Niet toevallig zei zij dat niet de politiek, maar het bedrijfsleven en het maatschappelijk middenveld in Kenia het geweld hadden weten te stoppen.

Dat klopt slechts ten dele, maar de boodschap is duidelijk. Obama zei in Ghana dat zijn regering mensen in Afrika ‘kansen’ wil bieden. Clinton liet tijdens een toespraak in Zuid-Afrika voor vertegenwoordigers van het bedrijfsleven weten: ‘Er is zo veel dat we kunnen doen als we de band tussen corruptie en slecht bestuur kunnen verbreken.’

In verscheidene van de Afrikaanse landen die zij bezocht, klonken deze woorden op diverse manieren door. Zo prees Clinton in Angola de eerdere parlementsverkiezingen, maar maakte zij ook duidelijk dat voor de komende presidentsverkiezingen nog meer politieke openheid gewenst is.

Die boodschap heeft ook een economische ondertoon. Angola is voor de VS belangrijk vanwege de grote olievoorraden. Iets dergelijks geldt voor Nigeria, dat Clinton eveneens bezocht. En in de bodemrijkdommen van de instabiele Democratische Republiek Congo zijn ook de Amerikanen geïnteresseerd.

Net als China, dat zich de afgelopen jaren in Afrika op vrijwel alle economische fronten is gaan bewegen. De concurrentie daarvan is voor de VS een zeer stevige. Maar Clinton liet weten het niet van belang te achten wat ‘anderen’ doen, maar wat de VS zelf in Afrika kunnen doen.

Door slecht bestuur en slecht leiderschap zijn in het continent kansen ‘ondermijnd’, aldus de Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken. Washington wil door een politieke accentverschuiving ook duidelijk maken dat de regering-Obama minder aanstuurt op hulp en meer aandacht wil geven aan meer en eerlijker handel met Afrika.

Waarbij, denk aan Somalië, ook de veiligheidsbelangen van Afrika moeten sporen met die van de Verenigde Staten. Dat gold voor vorige Amerikaanse regeringen al net zo. Maar de Democraten onder Obama kiezen daarbij een eigen stijl. Zoals Hillary Clinton zei: ‘Niet door het voorbeeld van de macht, maar door de macht van het voorbeeld.’