Claes krijgt na zijn ommezwaai slechts 'voordeel van de twijfel' Agusta-affaire maakt NAVO nerveus

Van onze correspondent

Jos Klaassen

BRUSSEL

Claes' geloofwaardigheid is door zijn plotselinge ommezwaai verminderd. Tot woensdagavond had hij nog hardnekkig ontkend ervan op de hoogte te zijn geweest dat de helikopterfirma Agusta de Belgische Socialistische Partij met smeergeld heeft proberen om te kopen. Maar later op de dag gaf hij alsnog toe dat hij ervan wist.

Claes heeft een brief aan het bestuur van de Socialistische Partij geschreven. Partijvoorzitter Louis Tobback las de brief donderdagavond voor tijdens een spoedvergadering van 85 leden van de partijtop. Tobback weigerde naderhand details over de brief bekend te maken. Wel zei hij dat hij blijft geloven in de onschuld van Claes. Opmerkelijk was echter dat Tobback op een eerdere persconferentie elke SP'er die in verband met de Agusta-affaire iets te verbergen had, opriep schoon schip te maken.

Toen hem gevraagd werd of hij wellicht op Willy Claes doelde, ontweek Tobback een direct antwoord. Tobback: 'Ik ben geen scheidsrechter. Voor het gerecht ligt hier een rol.' Over ex-voorzitter Franck Vandenbroucke - thans vice-premier en minister van Buitenlandse Zaken - was hij onomwonden: 'Ik heb geen enkele reden om te twijfelen aan de integriteit van Vandenbroucke. Integendeel, integendeel.'

Concrete belastende feiten kunnen Claes niet aangewreven worden. Hoogstens een aantal merkwaardigheden. Zo blijkt hij twee dagen voordat het Agusta-schandaal losbarstte, de krant Het Laatste Nieuws per fax aangeboden te hebben om een klacht wegens smaad in te trekken.

De krant had vorig jaar gemeld dat Agusta Willy Claes had proberen om te kopen. Claes, op dat moment minister van Buitenlandse Zaken, beschuldigde Het Laatste Nieuws toen van 'smeerlapperij en riooljournalistiek'.

Een tweede affaire is dat Luc Wallyn, de voormalige adjunct-secretaris-generaal van de SP, tot eind 1988 zaken zou hebben gedaan met Claes. Het ging om opdrachten aan de eveneens in schandalen betrokken organisatie Uniop. Wallyn is de man die met Agusta de overeenkomst heeft getekend over de 2,7 miljoen gulden smeergeld.

Volgens de Belgische televisie BRTN wil de Luikse justitie de Brusselse topambtenaren gaan verhoren die met Claes hebben samengewerkt, toen hij in de jaren tachtig minister van Economische Zaken was. In die functie had Claes eind 1988 een belangrijke stem in de regeringsbeslissing 46 Agusta-helikopters voor de Belgische landmacht te kopen.

Willy Claes heeft zelf aangeboden dat de Belgische justitie hem mag verhoren. Maar justitie zou er de voorkeur aan geven de NAVO te vragen de diplomatieke onschendbaarheid van de secretaris-generaal op te heffen. Zo wordt uitgesloten dat een eventueel proces tegen Claes wegens procedurele fouten mislukt.

Juristen zijn er nog niet uit of de NAVO-secretaris-generaal diplomatieke onschendbaarheid geniet of niet. Volgens de leerboekjes kan een diplomaat of politicus alleen 'onschendbaar' zijn in een ander land dan het zijne.

Aangezien Claes Belg is en in België werkzaam is, zou hij dus geen bescherming genieten. Anderen wijzen op de Conventie van Ottawa, die NAVO-functionarissen onschendbaarheid garandeert.

De Nederlandse minister van Buitenlandse Zaken Hans van Mierlo sprak donderdag zijn vertrouwen in Claes uit. Van Mierlo noemde Claes' positie echter wel 'kwetsbaar'. Maar volgens hem kan de positie van Claes niet in twijfel worden getrokken, zolang er geen bewijzen zijn dat Claes blunders heeft begaan.

SP-voorzitter Louis Tobback heeft intussen de volledige steun van zijn partij gekregen om aan te blijven. Op de SP-vergadering donderdagavond, bijgewoond door bestuursleden en parlementariërs, spraken 84 van de 85 aanwezigen in een geheime stemming hun vertrouwen in Tobback uit.

Tevoren had Tobback uitvoerig de pers te woord gestaan. De SP-voorzitter vertelde dat hij zich al begin 1994 zorgen was gaan maken over de Agusta-affaire. Toen kwam immers de Waalse Parti Socialiste in opspraak. Tezelfdertijd deed Het Laatste Nieuws zijn onthullingen over Claes.

Tobback had toen aan de ex-penningsmeester van de SP, Etienne Mangé, enkele keren gevraagd of ook de SP er iets mee te maken had. Mangé ontkende. Tobback constateerde donderdag dat Mangé tegen het nee van de partij in toch het Agusta-geld had geaccepteerd.

Op de vraag hoe zoiets mogelijk was buiten medeweten van het partijbureau zei Tobback: 'Mangé had een zeer grote beslissingsbevoegdheid.' De financieel adviseur van de SP had die grote ruimte óók voor het saneren van de schuldenberg van de partij.