Cipiers voelen zich onveilig: onderbezetting gevangenissen werkt agressie in de hand
Gevangenispersoneel voelt zich niet meer veilig op de werkvloer. Ook de veiligheid van gedetineerden staat op het spel, schrijft de Centrale Ondernemingsraad van de Dienst Justitiële Inrichtingen al in de tweede brandbrief in korte tijd. Het personeel voelt zich niet serieus genomen en vraagt de directie snel met een voorstel te komen om de 'orde, rust en veiligheid terug te brengen'.
Ondanks een daling van het aantal gevangenen, was het aantal geweldsincidenten richting personeel in 2016 bijna 20 procent hoger dan het jaar daarvoor. Vorig jaar werd het gevangenispersoneel 1.880 keer fysiek aangevallen en 3.600 keer bedreigd. 'Van collega's hoor ik dat zij banger zijn dan vroeger', zegt Rob Minkes, voorzitter van de Centrale Ondernemingsraad (COR). 'Agressie neemt alleen maar toe. Veiligheid is door de ondergrens gezakt.'
Ernstige onderbezetting
Grote boosdoener is volgens Minkes en de vakbonden de 'ernstige onderbezetting' van de gevangenissen. Een vicieuze cirkel die is ingezet door een daling van het aantal gevangenen, verklaart ook de woordvoerder van de Dienst Justitiele Inrichtingen (DJI).
Dat zit zo: er is simpelweg minder geregistreerde criminaliteit en de rechter kiest vaker voor een alternatieve straf. Gevangenissen staan voor eenderde leeg, aldus de DJI. De overheid bezuinigt, sluit gevangenissen. Personeel wacht ontslag door sluiting niet af en vertrekt, waardoor het personeelsbestand verder afkalft. Het resultaat is geschuif met personeel, wisselende teams en tijdelijke invallers van beveiligingsbedrijven.
Intussen holt de veiligheid achteruit, zegt Minkes. 'Niks ten nadele van invalkrachten, maar je moet gedetineerden kennen om de veiligheid te borgen. Je moet weten of je te maken hebt met een verward persoon. Of gedetineerden onderling ruzie hebben. Als jij lukraak van de ene naar de andere vestiging wordt verplaatst of even een dagje komt invallen, dan mis je die kennis. Het management denkt: zolang er maar een poppetje staat, zijn we veilig. Maar zo werkt het niet. Je kan zomaar een knal voor je kop krijgen als je de celdeur opendraait.'
'Meer psychische problemen en verslaving'
Bijkomend probleem, volgens de COR en de vakbonden, is de toename van 'zwaardere gevallen'. Steeds meer gevangenen kampen met zware psychische problemen en drugsverslavingen, zegt de betrokken FNV-vakbondsbestuurder Frans Carbo.
'Lichtere gevallen krijgen alternatieve straffen', aldus Carbo. Dat verhoogt volgens hem de onvoorspelbaarheid, de zorg die gevangenen nodig hebben en daarmee de werkdruk. 'Van alle kanten neemt de druk toe. Er is meer agressie. Mensen zijn bang hun baan te verliezen. Personeel kan minder met verlof en het ziekteverzuim neemt verder toe.'
Onder het gevangenispersoneel heerst een algemeen gevoel 'op de tweede plek te komen', zegt COR-voorzitter Minkes. 'Een gedetineerde die een collega in het gezicht slaat, krijgt drie dagen strafcel - waar dat vroeger veertien dagen was. Het personeelslid zit twee weken thuis om te herstellen - of gewoon omdat hij het even zat is. Het management zal best wel even langskomen, maar vooral met de vraag wanneer je weer kunt beginnen.'
Impasse voorlopig niet opgelost
De Dienst Justitiële Inrichting erkent de problemen met de leegloop en bezetting, al voelt de woordvoerder er weinig voor op de specifieke voorbeelden in te gaan. De hoofddirectie van de DJI is voortdurend in gesprek met de COR. Minkes zegt tevreden te zijn met de laatste voortgang. Hij voelt zich naar eigen zeggen gehoord, al lijkt een oplossing voorlopig niet in zicht. De DJI is afhankelijk van de politiek. Zolang er geen nieuw kabinet is dat beslist over het lot van de gevangenissen, mag er volgens de woordvoerder geen personeel worden aangenomen en blijft de impasse bestaan.
