CIA en Duitse spionagedienst onderschepten geheime berichten van talloze landen

Dit blijkt uit honderden vertrouwelijke stukken van de CIA en de Duitse inlichtingendienst BND, die in handen zijn van de Washington Post en de Duitse omroep ZDF. Beide diensten trokken vanaf 1970 aan de touwtjes bij het Zwitserse Crypto. De Duitsers trokken zich in 1994 terug uit het bedrijf, maar de Amerikanen gingen door tot 2018 met het bespioneren van vijanden en bondgenoten in onder andere Europa.

Volgens de CIA was Operatie Rubicon, zoals het gewaagde project werd genoemd, de ‘inlichtingencoup van de eeuw’. De Duitsers noemden het ‘een van de succesvolste inlichtingenoperaties sinds de Tweede Wereldoorlog’. Beide landen konden diplomatieke berichten kraken, evenals door spionnen en militairen verstuurde geheime informatie. Daardoor kregen ze gevoelige informatie in handen van onder andere dictaturen in Zuid-Amerika.

Ook speelden ze de Britten tijdens de Falklandoorlog van 1982 inlichtingen door over het Argentijnse leger. Uit de stukken blijkt nu ook dat de VS in 1986 mede dankzij Crypto wisten dat het regime van de Libische leider Moammar Kadhafi achter de aanslag zat op een discotheek in Berlijn. Hierbij kwamen twee Amerikaanse militairen om het leven. President Reagan gaf toen opdracht voor een vergeldingsaanval in Libië, die Kadhafi op het nippertje wist te overleven.

Aangepaste machines

Zeker vier landen waren op de hoogte van Operatie Rubicon: Groot-Brittannië, Israël, Zweden en Zwitserland. Nederland behoorde tot de bondgenoten die informatie kregen doorgespeeld door de VS en Duitsland, zo meldt het onderzoeksprogramma Argos dat de documenten mocht inzien. Zo kreeg de Nederlandse marine toestemming om gevoelige informatie te kraken. Den Haag wist echter niet dat Crypto in handen was van de CIA en de BND.

Beide spionagediensten zorgden ervoor dat het Zwitserse bedrijf aan talloze landen machines verkocht die niet veilig waren. De versleutelde berichten die via deze apparaten werden verstuurd, konden makkelijk gekraakt worden. De bondgenoten kregen veilige apparaten. Vanaf de jaren vijftig tot na 2000 waren meer dan 120 landen klant van Crypto.

De aangepaste machines verschaften onder andere de Amerikaanse afluisterdienst NSA een schat aan informatie. Van de diplomatieke berichten en andere informatie van buitenlandse regeringen die de NSA moest ontcijferen, kwam op sommige momenten zo’n 40 procent van Crypto.

Hulp bij oorlog

Omdat Argentinië een van de klanten van Crypto was, kon de regering-Reagan de Britten helpen om de oorlog om de Falkland-eilanden te winnen. Deze Britse eilanden, die Argentinië al lange tijd opeiste, werden in april 1982 bezet door het Argentijnse leger. Tijdens de tien weken lange oorlog speelden de Amerikanen onderschepte informatie door aan Londen.

Maar uit de documenten blijkt niet wat de Britten precies kregen. Tijdens de strijd wist de Britse marine onder andere de Argentijnse kruiser Generaal Belgrano tot zinken te brengen, waarbij 323 doden vielen. Vier jaar later, na de Libische aanslag in Berlijn, gaf Reagan het Kadhafi-regime en andere regeringen een hint dat de VS goed in staat waren om versleutelde diplomatieke berichten te lezen.

Tijdens een toespraak tot het Amerikaanse volk, waarin Reagan de vergeldingsaanvallen bekendmaakte, zei de president dat de Libische ambassade in Oost-Berlijn opdracht had gekregen de aanslag te plegen. Een dag na de bomaanslag, aldus Reagan, kreeg het Kadhafi-regime een melding van de ambassade. ‘Zij brachten Tripoli op de hoogte van het grote succes van hun missie’, aldus Reagan. De onderschepping van dit bericht, moest Libië maar ook andere landen aan het denken hebben gezet waartoe de VS in staat waren.

Gijzeling Iran

Omdat Iran eveneens een afnemer was van de Crypto-machines, konden de VS vanaf 1979 ook goed volgen hoe het regime reageerde op pogingen van Washington om Amerikaanse gijzelaars vrij te krijgen. In Teheran werden toen 52 medewerkers van de Amerikaanse ambassade gegijzeld. President Carter belde de toenmalige NSA-directeur Bobby Inman regelmatig op om te weten te komen hoe de Iraanse leiders reageerden op boodschappen, verstuurd via Algerije, om de Amerikanen vrij te krijgen.

Ook Algerije gebruikte de Crypto-apparaten. ‘Wij konden zijn vragen voor 85 procent beantwoorden’, aldus Inman over de telefoontjes van Carter. In 1994, nadat Duitsland uit Operatie Rubicon was gestapt, zetten de VS het bedrijf in hun eentje voort. Mede omdat andere encryptie-methoden populair werden, verloor Crypto echter zijn waarde voor de CIA en de NSA. In 2018 trokken de VS de stekker uit het project en werd het Zwitserse bedrijf verkocht.