Chinese boer mag naar stad trekken
De onhoudbaar geworden verplichting dat Chinese boeren hun dorp niet uit mogen, zal geleidelijk worden afgeschaft. Honderden miljoenen boeren, voor wie op het platteland geen werk is, zullen daardoor legaal kunnen verhuizen naar bestaande of nog te bouwen steden....
Naar schatting 900 miljoen van de minstens 1,3 miljard Chinezen wonen op het platteland. De exacte omvang van de bevolking is onbekend, mede doordat bij de volkstelling van vorig jaar veel plattelanders die illegaal in de steden wonen, zich voor de tellers verborgen hebben gehouden.
Het systeem om de boeren op het land te houden, werd ingesteld in 1958. Het was vooral bedoeld om de controle van de communistische partij op de bevolking te verzekeren en de trek naar de steden te voorkomen, daar die anders onbestuurbaar zouden worden en niet meer te bevoorraden. Het gevolg was een sterk groeiende kloof tussen de relatief welvarende steden en het achterlijke platteland.
Het systeem is gebaseerd op de hukou, een soort binnenlands paspoort dat een legale Chinees bij zijn geboorte krijgt. Zonder dit document kunnen Chinezen niet naar school, kunnen ze niet trouwen, krijgen ze geen werk en geen uitkeringen en hebben ze geen recht op een huis of op medische hulp.
Kortom, een Chinees zonder hukou - een kind bijvoorbeeld dat volgens de strenge bevolkingspolitiek nooit geboren had mogen worden - kan niets en bestaat officieel niet.
Iedere legaal geboren Chinees krijgt bij zijn geboorte een hukou. Doordat verandering van woonplaats slechts bij uitzondering is toegestaan, is hij in principe zijn leven lang gebonden aan zijn geboortegrond. In dit controlesysteem is echter danig de klad gekomen.
Bij gebrek aan werk zijn miljoenen plattelanders - de schattingen houden het op gemiddeld 140 miljoen - naar de steden getrokken. Daar vinden ze banen waarvoor de stadsbewoners hun neus plegen op te halen: in de bouw of de stadsreiniging, als hulp in de huishouding of als prostituee. In zowel Peking als Shanghai wonen om en nabij drie miljoen illegalen, ongeveer 20 procent van de bevolking in die steden.
Sommigen krijgen een tijdelijke verblijfsvergunning, maar de meesten zijn illegalen in eigen land. Hun kinderen kunnen niet naar school, al zijn er getolereerde scholen voor clandestiene kinderen gekomen. Geregeld zijn er razzia's. De illegalen worden dan opgesloten in een concentratiekamp en na betaling van een boete naar hun dorp teruggestuurd. Kort daarna zijn ze weer terug.
Het ministerie van Openbare Veiligheid heeft nu een eerste stap gezet voor de afschaffing van het hukou-systeem. Plattelanders die naar kleine steden zijn getrokken en daar een stabiel inkomen hebben, kunnen voortaan een wettige verblijfsvergunning krijgen.
Op de jaarzitting in maart van het Nationale Volkscongres is al gepleit voor algehele afschaffing van het hukou-systeem, dat immers botst op de mobiliteit die in een markteconomie noodzakelijk is. Bovendien dreigen de spanningen op het platteland onhoudbaar te worden na China's toetreding tot de Wereldhandelsorganisatie. Drie jaar na die datum zullen volgens het in Hongkong gevestigde Informatiecentrum voor mensenrechten en democratie nog eens zestig miljoen Chinese boeren hun werk verliezen.
