Chef recherche: drugsgebruik moet ‘drastisch’ afnemen om strijd tegen criminaliteit te winnen

De baas van de recherche meent dat aan de vraagzijde, onder gebruikers, een besef moet ontstaan van medeplichtigheid aan ondermijning. Hij zegt: ‘Het hele illegale systeem van de drugsindustrie, waarin honderden miljoenen omgaan, kan alleen maar gedijen dankzij de medewerking van allerlei mensen in de bovenwereld, niet in de laatste plaats de gebruikers van drugs.

‘Er is op grote schaal sprake van een normalisatie van het gebruik van verdovende middelen. Ik verbaas me erover dat mensen niet het directe verband onderkennen tussen hun gebruik en het verschijnsel van ondermijning. Ze hebben zorgen over de verstrengeling van belangen tussen onder- en bovenwereld, ze maken zich boos over het chemisch afval dat op grote schaal in de natuur wordt gedumpt, ze schrikken van de liquidaties in het criminele milieu. Tegelijk vinden ze het doodnormaal dat ze drugs gebruiken. Maar waar vraag is, is crimineel aanbod. Je kunt niet ondermijning een bedreiging van de rechtsstaat noemen en tegelijk menen dat je op festivals je pillen moet kunnen pakken en je lijntjes coke moet kunnen snuiven.’

Paulissen heeft cijfers van een onderzoek naar drugsgebruik op het Decibelfestival vorig jaar augustus in Hilvarenbeek. De recherche heeft toen het rioolwater van het festivalterrein opgevangen en laten onderzoeken. Alleen al op het hoofdterrein, de wildplassers niet meegerekend, werd ruim 4 kilo aan amfetamine, methamfetamine, cocaïne en xtc in het afvalwater gevonden. Paulissen: ‘Dan heb je het ten minste over meer dan twaalfduizend pillen en ettelijke lijntjes coke.’ Het dancefestival afficheert zich nadrukkelijk als zero tolerance; het gebruik van soft- noch harddrugs wordt geaccepteerd.

Streng toezicht

Cassandra Panayotopoulos van het organisatiebureau b2s verklaart dat iedere bezoeker van het festival onder toezicht van de politie door de beveiliging wordt gevisiteerd. ‘We doen echt alles wat in ons vermogen ligt.’

Burgemeester Ryan Palmen van Hilvarenbeek is elk jaar aanwezig op het festival. ‘Als je daar rondloopt, hoeft niemand mij wijs te maken dat er alleen 7Up wordt gedronken. Maar je moet ook reëel zijn. In elke stad in Nederland is het volstrekt gewoon geworden dat in het uitgaansleven harddrugs worden gebruikt. Met het heffen van de pastorale vinger zullen we de oorlog niet winnen. De noodzaak om drugs te verbannen zal tot de gebruiker moeten doordringen. Dat gaat lang duren.’

Paulissen wil niet wegduiken voor noodzakelijke verbeteringen bij politie en recherche. Alleen lossen die het probleem niet op, meent hij. Hij zegt een uur te kunnen vullen met concrete aanleidingen die een beroep op een andere morele houding noodzakelijk maken. Zo worden de havens van Antwerpen en Rotterdam overspoeld door cocaïne uit Zuid-Amerika. Toen hij in 2010 begon als chef van de landelijke recherche, waren vangsten van 100 of 200 kilo indrukwekkend. Het afgelopen jaar heeft de politie 50 duizend kilo cocaïne onderschept.

Volgens het Jellinek-instituut heeft cocaïne een straatwaarde tussen de 40 en 70 euro per gram. De onderschepte 50 duizend kilo had 2- tot 3,5 miljard moeten opbrengen. Paulissen beaamt dat wat de politie in de havens in beslag neemt een klein deel moet zijn van de totale aanvoer. ‘Als wij de markt zouden afromen, zou je de prijs zien stijgen. Dat is niet het geval.’

Agendahedonisten

‘De gebruiker is medeverantwoordelijk voor de aanvoer en productie van hoeveelheden drugs waar geen kruid tegen gewassen lijkt’, zegt Paulissen. De chef van de landelijke recherche onderkent dat drugsgebruik hecht verweven is geraakt met de uitgaanscultuur. ‘Het zijn agendahedonisten: door de week doet men aan yoga en wordt er veganistisch gegeten. In het weekeinde gaat men los. Als dat zo blijft doorgaan, wordt de strijd voor ons wel heel erg moeilijk.’

Paulissen noemt verandering een zaak van volharding en geduld. Maar hij acht zich met zijn pleidooi niet kansloos: ‘Het besef ontbreekt nog ten enenmale, dat zie ik ook wel. Maar toen Wakker Dier over de plofkip begon, was dat niet anders. Ik eet minder biefstuk dan vroeger. Dat komt doordat ik inmiddels beter weet wat de effecten van grote veestapels zijn voor het milieu. Datzelfde besef moet groeien rondom drugsgebruik.’

De directeur van het Decibelfestival kon ook na herhaaldelijk verzoek geen reactie geven.

Met een beetje drugs op zak ga je meestal vrijuit, maar er zijn grenzen

Drugsgebruik en -bezit: wat zijn de regels?

Het is voor iedereen verboden drugs te hebben, zo staat in de Opiumwet. De wet zegt dat het bezit van zowel soft- als harddrugs strafbaar is, net als de handel daarin. Maar drugsgebruik is op zichzelf niet strafbaar. Wel kunnen gemeenten in de Algemene Plaatselijke Verordening (APV) opnemen dat drugsgebruik in sommige gebieden strafbaar wordt gesteld, bijvoorbeeld om overlast te voorkomen. Op die plaatsen kan zelfs een blower die een jointje rookt, worden aangehouden.

Maar meestal knijpt de politie dus een oogje dicht als iemand met een kleine hoeveelheid drugs voor eigen gebruik rondloopt: minder dan 5 gram wiet of hasj, maximaal een halve gram cocaïne, één xtc-pil, minder dan 5 ml ghb. Normaal gesproken wordt bezit voor eigen gebruik van zowel soft- als harddrugs niet opgespoord en vervolgd.

De politie kan zo’n gebruikershoeveelheid wel in beslag nemen, bijvoorbeeld bij een controle op een dancefeest. Dat heet ‘sepot met afstand’. De drugsbezitter krijgt dan geen boete, maar de inbeslagname wordt wel geregistreerd. Je naam is bekend bij de politie, maar je hebt geen strafblad.

Als je meer dan een gebruikershoeveelheid op zak hebt, word je gezien als drugsdealer en kun je een boete of zelfs gevangenisstraf krijgen (afhankelijk van de hoeveelheid). Hoe hoog de boete is, is afhankelijk van het zogeheten puntensysteem van justitie. Elk strafbaar feit levert een aantal punten op. Het bezit van een kleine hoeveelheid softdrugs is bijvoorbeeld twee punten, van harddrugs tien punten. Ook zijn er verzwarende of verlichtende factoren en hoeveelheidsschijven.

Elk strafpunt kost je 29 euro boete, twee uur taakstraf of één dag celstraf. Bij softdrugs krijg je minder strafpunten dan bij harddrugs, maar moet je per punt wel meer boete betalen: 58 euro. Via dit ingewikkelde puntensysteem kan iedereen die te veel drugs in bezit heeft, uitrekenen hoe hoog de boete zal zijn.

_{Peter de Graaf}

Hoe onder- en bovenwereld met elkaar versmelten

Volkskundige Gerard Rooijakkers gelooft er niks van dat de autoriteit de welig tierende drugsscene in Brabant eronder zal krijgen. Want daarvoor is de Brabander te subversief, te dwars, te eigenzinnig. 'Nee, het gaat niet lukken.'

Met criminele activiteiten cultiveren Corin en zijn buurtgenoten in Tilburg een eigen levensstijl. Veel jongens uit de buurt zitten in de hennep en verdienen goed. 'Bij ons in de buurt was het gewoon: daar is nog een zoldertje, de mensen die er wonen hebben geen geld. Ik kwam daar, ik zei: buurvrouw, tweeduizend in de maand.'

Schoolmeisjes worden geronseld voor prostitutie, jongeren ingezet als drugskoeriers: criminele bendes zijn actief op scholen. 'Hij vroeg of ik een pakketje cocaïne van Tilburg naar een adres in Amsterdam kon brengen. Ik zou 2.000 euro krijgen.'