Chazia Mourali over de Franse gele-hesjesprotesten: ‘Deze crisis gaat de geschiedenisboeken halen’

Heeft u een verklaring dat het zo uit de hand loopt in Frankrijk?

‘Het is een crisis die de geschiedenisboeken gaat halen. In Parijs wordt altijd gestaakt en gedemonstreerd maar dit is ongekend. Dan denk je al snel aan twee eerdere revoluties uit de geschiedenis. Die van mei 1968, die dit jaar is herdacht, en de Franse Revolutie. Een krant schreef dat de irritatie afgelopen zomer al begon toen de president een nieuw servies van Sèvresporselein bestelde voor het presidentiële paleis. Dat doet de gewone Fransman denken aan het ancien regime. Ook de verhoogde benzineprijzen zijn een aanleiding maar ik denk dat de malaise veel dieper zit.’

Hoe bedoelt u?

‘Er is een algeheel gevoel van onbehagen, de kloof tussen arm en rijk wordt steeds groter. En dat in een wereld waar we alleen nog maar een economische identiteit hebben. De pikorde van ‘winners en losers’ is groter dan ooit. Waar je vroeger nog gewaardeerd kon worden als mens vanwege wat je sociaal betekende, is je plek in de pikorde nu teruggebracht tot wat je economisch betekent. Het internationale geld is steeds meer aanwezig in het straatbeeld. Ik was laatst in Parijs in de Quartier Latin, wat vroeger de intellectuele wijk was. Nu heb je daar een winkel van Dior waar ze bontjasjes voor kinderen verkopen voor astronomische bedragen. Ik zei tegen die mevrouw: ‘U vindt het vast niet erg dat ik die niet even zomaar aanschaf?’ Toen zei ze dat vooral Chinezen en Arabieren het kopen. Maar de gewone Fransman wordt hier ook mee geconfronteerd, terwijl hij intussen moet nadenken over de vraag hoe hij moet rondkomen.

‘De Brit Richard Layard, een kritische econoom, heeft hier een boek over geschreven: Waarom zijn we niet gelukkig? Hij beschrijft hoe we onder invloed van sociale vergelijking en gewenning wel rijker werden, maar niet gelukkiger. Door het internet hebben we eigenlijk allemaal het gevoel dat we arme sloebers zijn omdat we worden geconfronteerd met mensen die puissant rijk zijn. Tegelijk zien we in de media steeds beelden van vluchtelingen en andere migranten die hiernaartoe komen en onze welvaart lijken te bedreigen. Dit speelt zeker mee bij de protesten van de gele hesjes.’

Valt Macron persoonlijk iets te verwijten?

‘Marcon is links in bijvoorbeeld het zetten van stappen in het verwerken van het koloniale verleden maar hij komt uit de bankwereld, de wereld van het grote geld. Kijk naar hoe madame Macron eruit ziet. Dat bevalt mensen niet. Aan de andere kant vonden ze Hollande, die dat allemaal niet deed, kleurloos. Toch had Macron die benzineprijzen nooit zo eenzijdig moeten afdwingen, hij had eerst op zoek moeten gaan naar draagkracht en begrip voor die maatregel. Natuurlijk moet je iets doen aan de CO2-uitstoot maar je moet er ook voor zorgen dat er alternatieven zijn.’

Driekwart van de Fransen zou achter de beweging staan.

‘Dat was ook zo in mei 1968. Maar dat protest was vooral een Franse aangelegenheid. De oorzaken zijn nu mondialer, complexer en het zal moeilijker op te lossen zijn.’

Geldt dit ook voor de gele-hesjesprotesten in Nederland?

‘Ja, je ziet dat mensen ook in Nederland het gevoel hebben dat ze niet gezien worden, niet gehoord worden. Autoriteiten zijn ver weg, abstract. De arts, de leraar, de politie, de overheid, het bedrijf waar je een contract mee hebt, iedereen zit verborgen achter callcenters en websites. Je voelt je als individu vaak machteloos tegenover ‘het systeem’.’

Kan Macron de geest nog in de fles krijgen?

‘Ik hoop het. Maar zolang de gewone man het gevoel heeft de verhoogde prijs voor de benzine te moeten betalen terwijl de hoge dames en heren in weelde doorleven, blijf je die woede houden.’