Chatten of niet chatten? Microsoft en Google storten zich vol in de zoekmachinestrijd

Ruim twintig jaar geleden werd de zoekmachine van het toen piepjonge bedrijf Google de meestgebruikte ter wereld en gaf ze AltaVista, Lycos en Yahoo het nakijken. Die positie stond het bedrijf tot de dag van vandaag niet meer af.

Maar achteroverleunen is er niet bij; de bedreigingen komen op dit moment van alle kanten. Jongeren gebruiken steeds vaker TikTok als startpunt, terwijl concurrent Microsoft de marktleider te snel af is door zoekmachine Bing te combineren met de opvolger van ChatGPT. Internetters kunnen Bing binnenkort vragen stellen (‘Hoe word ik fit?', ‘Maak een popquiz’) waarna de zoekmachine een paar kant en klare alinea’s tikt.

Wat zet Google daar tegenover? De Volkskrant spreekt Googles zoekbaas Elizabeth Reid dinsdag, een dag voor de presentatie van de nieuwe zoekmogelijkheden. Reid toont zich per videoverbinding opgetogen over die opties, die volgens haar een natuurlijker manier van zoeken mogelijk maken.

De belangrijkste is een uitbreiding van de afbeeldingen-dienst Lens, ‘doorzoek je scherm’ genaamd. Lens bestaat al langer en wordt volgens Google nu al tien miljard keer per maand geraadpleegd. Dat kan bijvoorbeeld binnen de app Google Photo. Lens vertelt wat er op een foto staat.

Met ‘doorzoek je scherm’ krijgen Android-gebruikers dit soort informatie ook direct vanuit de app waar ze op dat moment in zitten, ook als die niet van Google is. Wie bijvoorbeeld via WhatsApp een foto krijgt, kan met Lens informatie over die foto opvragen. Hetzelfde geldt voor video’s op Instagram of TikTok. Niet alleen handig, maar in potentie ook een extra wapen tegen desinformatie.

TikTok als startpunt

Op zoek naar nieuws, interessante plekken of video’s grijpen veel jongeren niet meer automatisch naar Google Maps of Google Search, maar naar TikTok of Instagram, beseft ook Google. Reid trekt het liever wat breder: ‘Zeker op mobieltjes is beeld erg belangrijk.’

Als mensen informatie over die beelden willen hebben, is dat nu nog een ‘pijnlijke operatie’ zoals Reid dat noemt: screenshot maken, app verlaten, foto uploaden, naar Google Photo gaan, Lens-icoontje aanklikken, en weer terug naar de oorspronkelijke app. Veel gedoe.

De aankondiging van de combinatie ‘zoeken en kunstmatige intelligentie (AI)’ leidde de afgelopen dagen tot hooggespannen verwachtingen, versterkt door een blogpost van Googles hoogste baas Sundar Pichai eerder deze week. Het megasucces van ChatGPT (in twee maanden tijd maar liefst honderd miljoen gebruikers) lijkt Google dwars te zitten. Velen zien de natuurlijke manier van antwoord geven van de chatapp als een bedreiging voor Googles zoekdiensten en volgens Amerikaanse media zou het daarom bij Google ‘code rood’ zijn.

Haast

Pichai heeft haast: vorige week liet hij bij de presentatie van de kwartaalcijfers al vallen dat er snel wat verwacht mag worden rondom de combinatie chatbots en zoeken en hij herhaalde dat begin deze week nogmaals, bij de aankondiging van een eigen chatbot genaamd Bard. Vooralsnog is Bard slechts door een kleine groep testers te gebruiken, maar daar moet snel verandering in komen.

De nieuwste AI-technologieën van Google bieden volgens Pichai ‘geheel nieuwe manieren om met informatie om te gaan, van taal en afbeeldingen tot video en audio’. Google wil al die nieuwe AI in zijn producten integreren, ‘te beginnen met Search’. Pichai heeft het over het samenvoegen van complexe informatie vanuit verschillende perspectieven in hapklare brokken ‘zodat je snel het grote plaatje kan snappen’.

Maar Google is nog niet zover als Microsoft. Waarom eigenlijk wachten op deze natuurlijker manier van informatie presenteren: een afgerond verhaal in plaats van een rij linkjes? Voelt Google zich overvallen door de snelheid waarmee OpenAI met zijn ChatGPT de markt heeft veroverd?

Betrouwbaar

Reid wil niet ingaan op de verrichtingen van de concurrentie, maar benadrukt dat Google niet over één nacht ijs kan gaan: ‘Mensen komen naar ons toe. Ze stellen ons vragen en wij verstrekken informatie. We hebben daarin een enorme verantwoordelijkheid. Bij alles wat we doen, vragen we ons af hoe we het doordacht en verantwoord doen.’ Liever wat voorzichtiger dus.

Een van de kritiekpunten op ChatGPT is dat de informatie die de chatbot geeft lang niet altijd betrouwbaar is. Er is nog een grote uitdaging, stipt Reid aan: Google zal moeten zorgen dat ze genoeg bezoekers blijft doorsturen naar de bronnen waar de oorspronkelijke informatie vandaan komt. Maar dat het zoeken op het web op korte termijn fundamenteel gaat veranderen, is duidelijk. Ook bij Google.