Chaos en vertier

Dat ze beiden Wouter heten is toeval, zoals wel meer om toeval draaide toen de Nederlandse acteurs Wouter Braaf (29) en Wouter Zweers (28) in de winter van 2011 naar Indonesië vlogen om een rol te spelen in Soegija, een Indonesische film over de periode voor, tijdens en na de Tweede Wereldoorlog in Indonesië. De regie is van Garin Nugroho (Leaf on a Pillow, Opera Jawa), die ze omschrijven als 'de Paul Verhoeven van Indonesië', een filmmaker die iedereen in Indonesië kent. Een man die het creëren uit chaos tot perfectie heeft verheven, bovendien.

In Soegija, dinsdag voor het eerst in Europa te zien tijdens het International Film Festival Rotterdam, speelt Braaf de Nederlandse fotograaf Hendrick, die gaandeweg valt voor de charmes van een verpleegster (en de schoonheid van het land). Zweers is Robert, een hufterige Nederlandse soldaat die pas laat de gevolgen van zijn daden onder ogen ziet.

Braaf: 'We deden het voor het avontuur. We wisten vooraf niet hoe onze personages er precies uitzagen. Vlak voor ik in het vliegtuig stapte, hoorde dat ik misschien verliefd zou worden op de Indonesische verpleegster. Ik wist eigenlijk alleen dat ik pas twee maanden later weer naar huis zou gaan.'

Zweers: 'Stel dat je voor vier draaidagen zeven weken in Indonesië moet blijven. Dan zeg je geen nee.'

Braaf: 'De eerste week, tijdens de repetities, was ik alleen op de set. Daarna kwam Wouter erbij. Gelúkkig. Iemand om Nederlands mee te praten. Alle verbazing uitspreken.'

Zweers: 'Er liepen daar ongeveer 250 mensen rond, iedereen had zijn eigen dingetje. We hebben de regisseur een paar keer gesproken, maar vaak zaten er verschillende mensen tussen ons en hem in.'

Braaf: 'Op de set werden we behandeld als Indonesiërs. We kregen gewoon lokaal eten. Drie keer per dag rijst met kip en sambal. Ook als ontbijt. Dat was heftig. Daar val je wel van af. Ik heb zelfs een nachtje in het ziekenhuis aan het infuus doorgebracht omdat ik te veel was uitgedroogd, na zeven dagen buikloop.'

Zweers: 'Het zwaarst was het om je eigen pad te blijven volgen, terwijl er allerlei mensen op je afkomen die iets van je willen. De regisseur wil dít, maar de cameraman heeft je net dát verteld. Wat is waar? Soms moest je gewoon gáán. Hoorde je achteraf wel of het goed was.'

Braaf: 'De regisseur hield ervan om zich op het moment zelf te laten inspireren. Er was een moment waarop hij zei: 'Ik heb een nieuwe scène voor je.' Kreeg je op een papiertje twee nieuwe Indonesische zinnen die je vijf minuten later vlekkeloos moest uitspreken.'

Zweers: 'Bij mij ontdekten ze dat ik toneel had gedaan. Dachten ze dat ik De Acteur was. Opeens kreeg mijn personage een Shakespeare-zin te verwerken, iets uit Coriolanus. Vond de regisseur leuk. Ik heb er een week op geoefend, ging het weer niet door.'

Braaf: 'Hij probeerde wel alles eruit te halen wat erin zat. En we mochten de beelden overigens altijd direct terugkijken. Dan dacht je: potverdomme, dat ziet er mooi uit. Dan kreeg je er meteen weer vertrouwen in.'

Zweers: 'Dat is ook het te gekke van die regisseur. Je kon altijd met hem praten, hoe groot de omweg ook was, om een scène beter te maken. Ze wisten dat jij zanger was. Nu heb je een zangscène, maar als je had kunnen jongleren, was er een jongleerscène in de film gekomen.'

Braaf: 'Je spel kreeg door die veranderende planning iets heel spontaans. Op een gegeven moment moesten we tennissen. Kregen we allebei een oud tennisracket. 40 graden, ga je gang. Omdat we ons daar geen seconde op hadden voorbereid, is die scène nogal spontaan geworden.'

Zweers: 'En dan komen de Japanners binnen.'

Braaf: 'Er stond een vrachtwagen met Japanners klaar om de Japanse inval te spelen. De regisseur deed dit overigens met iedereen zo. Dit was zijn stijl.'

Zweers: 'In Semarang speelden we een scène terwijl ik mijn soldatenpak droeg. Er kwam een oud vrouwtje dat mij uitschold. 'Wat is er toch aan de hand?', vroeg ik aan omstanders. Die vrouw kon mij niet zíén in dat pak.'

Braaf: 'Op school leerde je dingetjes over Nederland, Soekarno, Soeharto, wie er wanneer aan de macht was. . Maar ik ben er pas tijdens de filmopnamen en de research achter gekomen dat het heel wat heftiger was dan ik dacht. Ik schrok mij kapot toen ik hoorde dat de Nederlanders geld van het Marshallplan hadden gebruikt voor tanks en wapens om Indonesië binnen te vallen.'

Braaf: 'Er bestaan meer Indonesische films over die periode, vergelijkbaar met de manier waarop wij geruime tijd films over de Tweede Wereldoorlog maakten. In Indonesië waren de Nederlanders de slechteriken en zij de bevrijders. Dat heeft deze regisseur voor het eerst doorbroken. Hij praat niet over goed en fout, maar laat het verhaal van verschillende kanten zien. De Indonesische verpleegster, de Nederlandse soldaat, de Japanse kolonel. In de film zie je dat zij dingen doen omdat ze jarenlang in een bepaalde cultuur zijn opgegroeid, of omdat zij werden aangestuurd door een meerdere.'

Zweers: 'Wij hebben natuurlijk Oeroeg gezien, naar het boek van Hella S. Haasse. Dat gaat over zo'n familie die daar al jaren woont. Als je in die cultuur wordt geboren, is het normaal.'

Braaf: 'Ik denk dat we blij mogen zijn dat de film een zo neutraal mogelijk beeld geeft. Het gaat ook vooral om de sfeer in die tijd, niet om de vechtscènes.'

Zweers: 'Ik heb geleerd om vaker te denken: let it go. Ik ken acteurs die zo goed mogelijk voorbereid op de set willen verschijnen. Ze kennen elk woordje, elk accentje, die moeten dit niet doen. Of juist wel, voor hun eigen ontwikkeling. Het vraagt wel wat van je improvisatievermogen. Alles wat een andere blik kan geven op je dagelijkse bestaan is alleen maar positief.'

Braaf: 'Ik moest in een scène motorrijden met een Indonesisch meisje achterop. Ik heb geen rijbewijs, maar gelukkig had ik een jaar eerder voor mijn rol in de musical van Soldaat van Oranje geleerd hoe je zo'n oude motor bestuurt. Daar ging ik. Ondergaande zon, vulkaan op de achtergrond. Toen dacht ik: wauw, dit is mijn werk. Dat zijn de momenten waarop het doordrong dat het heel, heel bijzonder was.'

CV Wouter Zweers 1984

2005

Coming out (theater)

2006

Langer licht (film)

2007

Mensenwensen (theater)

2009

De storm (film)

2009

Midzomernachtsdroom (theater)

2010

afgestudeerd Toneelschool Kleinkunstacademie

2011

Sonny Boy (film)

2012

Flikken Maastricht (tv)

2012 Alleen maar nette mensen (film)

CV Wouter Braaf 1983

2006

Bachelor Theatre in Education aan Noordelijke Hogeschool Leeuwarden

2006-07

Rembrandt de Musical (musical)

2007-08

Ciske de Rat (musical)

2009

Judas Passion (musical)

2010

Onderweg naar morgen (tv)

2010

Soldaat van Oranje, de musical (musical)

2012

Zombibi (film)

2012

SpangaS (tv)

undefined