Centraal-Europa waarschuwt Obama

WARSCHAU ‘Obama, vergeet ons niet.’ Dat is bondig samengevat de boodschap van de open brief die een reeks prominente oud-politici uit Centraal-Europa hebben geschreven aan de Amerikaanse president Barack Obama.

Daarin verwijten ze hem dat hij met zijn toenaderingspolitiek ten opzichte van Rusland de belangen van hun regio uit het oog verliest.

De ondertekenaars komen uit de negen EU- en NAVO-lidstaten die voor de val van het communisme tot de Russische invloedssfeer behoorden. Met uitzondering van de Poolse president Lech Kaczynski, die zich achteraf bij de open brief aansloot, zijn het vooral oud-politici. Voor Polen zetten de oud-presidenten Lech Walesa en Aleksander Kwasniewski er hun handtekening onder; voor Tsjechië oud-president Vaclav Havel. Ook in Roemenië, Slowakije en de Baltische staten werd de brief ondertekend door prominenten. Alleen Hongarije en Bulgarije werden door mindere goden vertegenwoordigd.

In de brief, die donderdag in de Poolse krant Gazeta Wyborcza werd gepubliceerd, wordt Rusland een revisionistische macht genoemd ‘die een 19de-eeuwse agenda nastreeft met 21ste-eeuwse tactieken en methoden’. Volgens de ondertekenaars ontgaat het de Amerikanen dat het Kremlin zich niet heeft neergelegd bij het uiteenvallen van het Oostblok.

Zo worden de Verenigde Staten in de open brief verweten dat de NAVO vorig jaar tijdens de oorlog in Georgië aan de kant bleef staan, terwijl Rusland het internationale recht verkrachtte. Maar vooral de dubbelzinnige politiek van Obama ten opzichte van het Amerikaanse raketschild, dat deels op Centraal-Europese bodem zou gaan rusten, baart de ondertekenaars zorgen: ‘Het opgeven van dit programma of een te diepe betrokkenheid van Rusland zonder inspraak van Polen en Tsjechië kan de geloofwaardigheid van de Verenigde Staten in de hele regio op het spel zetten.’

Vorig jaar ondertekenden de Verenigde Staten met Polen en Tsjechië verdragen over de installatie van onderdelen van het raketschild. Dat moet het Westen tegen een raketaanval uit landen als Noord-Korea of Iran beschermen, maar sinds Obama in januari Bush als president opvolgde, is het onduidelijk of het project zal doorgaan. Om het Russische wantrouwen weg te nemen, heeft de Amerikaanse president geopperd Moskou bij de installatie van het raketschild te betrekken.

Volgens de ondertekenaars van de brief, die werd bekendgemaakt amper een week nadat Obama met lege handen terugkeerde van een bezoek aan Rusland, zijn die toenaderingspogingen sowieso tot mislukken gedoemd: ‘De ervaring leert ons dat een kordatere en principiëlere politiek ten opzichte van Moskou niet alleen de westerse veiligheid zal verstevigen, maar uiteindelijk Moskou tot meer samenwerking zal aansporen.’

Het in het voormalige Oostblok diep gewortelde geloof dat het Kremlin alleen de wet van de sterkste verstaat, dateert uit de Koude Oorlog, toen de Amerikaanse president Ronald Reagan met zijn wapenwedloop de Sovjet-Unie op de knieën kreeg. Daarvoor zijn haar voormalige satellietstaten de Amerikanen nog altijd dankbaar. Maar volgens de ondertekenaars kan de liefde niet van één kant blijven komen. Anders dreigen de VS een aantal van hun beste vrienden te verliezen, waarschuwen ze.