C02-neutraal sporten kan best

Nog even en het wintersportseizoen breekt aan. Sneeuwkanonnen, kale alpenweiden en afgetapte bergbeekjes bepalen steeds vaker het beeld in de populaire skigebieden. Dat hoeft de pret niet te drukken als duurzaamheid bij de beoefenaar geen rol speelt. Is dat wel zo, dan loont het om te kijken naar de meer duurzame sporten.

De temperatuur in de Alpen stijgt harder dan elders in de wereld. De sneeuwgrens in de bergen trekt omhoog en noodgedwongen wordt kunstsneeuw vaker ingezet. Die kanonnen slurpen energie en schieten sneeuw die de vegetatie schade toebrengt. In de zomer is goed te zien hoe kaal en onnatuurlijk de pistes zijn. Maar skiën en snowboarden blijft leuk. Wat te doen?

Iets duurzamer dan de lage kunstsneeuwpistes zijn de zijn hogergelegen natuurlijke pistes. Skiën buiten het hoogseizoen kan ook. Hierdoor worden de pistes gelijkmatiger belast. Maar het vervoer naar de Alpen of verder blijft een knelpunt. Zowel vliegverkeer als vervoer per auto leidt tot veel extra broeikasgas.

Elfstedentocht

Thuis of in de buurt blijven is beter, maar ja: het Nederlandse klimaat? De kans op een Elfstedentocht wordt vanwege de opwarming al steeds kleiner en zelfs voor schaatsen op natuurijs of sleeën over heuveltjes is het vaak niet koud genoeg. Het koelen van de ijshallen en indoor-sneeuwpaleizen vraagt veel energie, maar duurzame technieken zijn daar wel aan een opmars bezig.

Led-verlichting doet het ijs niet meer smelten zoals de oude gloeilampen dat deden. De isolatie van ijshallen is waterdicht en het ijs wordt energiezuinig gekoeld.

Het klinkt vreemd, maar in Enschede houdt CO2 het ijs op temperatuur op een duurzame manier. CO2 (koolstofdioxide; het meest verspreide broeikasgas) in vaste vorm heet droogijs en heeft een hoge koelcapaciteit. Met de restwarmte wordt zuinigjes omgesprongen. In Hoogeveen wordt met dit soort technieken binnenkort een CO2-neutrale ijshal gebouwd.

Ecologische voetafdruk

Niettemin wordt vrijetijdsbesteding groener als we sneeuw en ijs achter ons laten. Voetballen dus? De milieudruk van een lokale wedstrijd met 73 duizend toeschouwers, omgerekend in ruimtebeslag op de wereld (de ecologische voetafdruk) komt al snel op 3.000 hectare grond, berekende onderzoeker Andrea Collins van Cardiff University in 2008. De toeschouwers legden 42 miljoen kilometers extra af om de wedstrijd bij te kunnen wonen, voor de helft met de auto. Ook snacks en afval verhoogden de milieu-impact.

Zwembaden gebruiken steeds minder grijze energie door de toepassing van bijvoorbeeld warmtepompen, die energie kunnen opwekken vanuit de buitenlucht. De overheid gaat daar extra geld en moeite in steken; ook voor gebouwen die geen zwembad zijn.

Volgend jaar wordt een subsidieregeling voor sportverenigingen van kracht, met 6 miljoen euro voor clubs die hun duurzame plan indienen bij het ministerie van VWS.

De gemeente Amsterdam speelt hier al op in en voert sinds dit jaar 'duurzaamheidsscans' uit bij sportverenigingen. Meer dan zestig clubs, waaronder die in het Olympisch Stadion in Amsterdam, zijn al onder de loep genomen en weten straks hoe zij kunnen besparen op de energiekosten.

Subsidie

Sportkoepel NOC*NSF is zeer te spreken over de subsidie die in de plaats komt van de Ecotaks. 'Eerder kregen sportverenigingen korting op hun energieverbruik van het Rijk omdat zo de contributie kon worden gedrukt. Nu kan een duurzame investering op termijn nog groter voordeel opleveren.'

Het minimale bedrag voor een aanvraag is 3.000 euro, het maximale 125 duizend. Volgens NOC*NSF zullen vooral voetbalclubs een aanvraag doen. 'Die zijn het grootste qua aantallen.' Relatief gezien gaan veel tennisclubs voor een moderne energiehuishouding. Volgens klimaatorganisatie Urgenda, die vorig jaar een 'visiedocument' over duurzaam sporten in de toekomst publiceerde, zullen buitensportverenigingen het meeste gebruik gaan maken van de regeling. Bijvoorbeeld om de velden te verlichten met, opnieuw, led-verlichting en om het clubhuis klimaatneutraal te maken.

Het modernste voorbeeld van sporten zonder uitstoot is binnenkort te vinden in Raalte. Daar wordt sportcomplex Nieuw Tijenraan ontwikkeld door een bouwbedrijf dat na oplevering nog 24 jaar verantwoordelijk blijft voor de energievoorziening. Dan blijkt veel te kunnen: de modernste isolatie, drieduizend zonnepanelen op het dak (net als een beachvolleybalveld) en uiteraard led-verlichting. De rioolinstallatie in de buurt heeft warmte over, die na zuivering wordt gebruikt om het zwembad op temperatuur te houden.

Isolatie

In het gebouw zelf wordt warmte zo lang mogelijk hergebruikt dankzij de isolatie. Het complex wordt meer dan energieneutraal en wekt soms dus ook energie op. Wat over is, komt ten goede aan de naastgelegen basisschool. De huur van het complex, de contributies en de kaartjes voor het zwembad hoeven niet duur te worden door al deze besparingen.

Outdoor sporten zoals wandelen, fietsen en hiken scoren vanzelfsprekend nog beter op de duurzaamheidsschaal. En voor wie echt niet zonder wintersport in de bergen kan: een bus- of treinreis verkleint de milieuschade tegenover een vliegreis. En bij het boeken van een ticket kan de illusie van een klimaatneutrale wintersportvakantie worden versterkt door de uitstoot van de vliegreis te laten compenseren.

Vragen over milieuvriendelijk gedrag of tips voor deze rubriek?

Mail naar groen@volkskrant.nl