C’est fini. De Franse coronamaatregelen hakken er op de markt zwaar in

Een Parijse markt met Afrikaanse levensmiddelen heeft het zwaar. Klandizie komt doorgaans vanuit de hele stad, maar wordt nu tegengehouden door politie met automatische geweren. Wie zich beklaagt, wordt hardhandig opgepakt.

‘Die lui zijn overal! Dit kan toch niet?’ Bernadette Dan (47) wijst vol ongeloof naar de twintig ME’ers die zich hebben opgesteld voor de ingang van de markt van Chateau Rouge in het noorden van Parijs. Agenten met wapenstokken, dienstwapens en in sommige gevallen zelfs automatische geweren blokkeren alle toegangswegen naar de marché.

’Formulier!’ roepen ze tegen iedereen die de markt wil betreden. Een politieman tekent met zijn wijsvingers een denkbeeldige rechthoek in de lucht. ‘Waar is uw formulier?’

‘Het formulier’ – ook wel ‘het certificaat’, ‘het vel’ of ‘dat papier’ – is de attestation de déplacement dérogatoire, de ‘verklaring van uitgezonderde verplaatsing’. Sinds dinsdag moet iedereen die zijn huis verlaat die verklaring ingevuld en ondertekend bij zich hebben.

Vijf geldige redenen

Het document beschrijft vijf geldige redenen om op straat te zijn. Voor een aantal beroepsgroepen is woon-werkverkeer toegestaan. Verder mogen Fransen het huis uit voor medische zorg, om ‘dringende familieredenen’, voor ‘kortdurende, individuele lichaamsbeweging’ en voor de aanschaf van ‘noodzakelijke levensbehoeften’.

In die laatste categorie vallen onder meer alle winkels die voedingsmiddelen verkopen, inclusief banketbakkers, visboeren en wijnhandels. Ook de markten, en dat zijn er nogal wat in Parijs, mogen openblijven.

Er is één cruciale voorwaarde: boodschappen doen mag alleen in de buurt. De meeste Parijzenaars zijn niet anders gewend. Maar voor veel inwoners van de banlieues, die vaak alleen een handvol kruideniers en een prijsvechtsupermarkt in hun nabijheid hebben, is dat een ontwrichting van formaat.

De marché van Chateau Rouge mag dan ogen als een buurtmarkt, normaliter komen vanuit de wijde omtrek vooral Afrikaanse Fransen hierheen om granaatappels, maniok, geitenmagen en varkenspoten in te slaan. Maar wie niet kan bewijzen dat hij op loopafstand woont, wordt sinds dinsdagmiddag tegengehouden.

Wegwezen!

‘Ze weten toch dat wij hier onze boodschappen doen? Wat denken ze nou, dat ik twee weken lang bonen uit blik ga eten?’ Bernadette Dan heft haar handen ten hemel. Maar ondanks haar protesten blijft haar boodschappentrolley leeg. Ze wordt zonder pardon naar huis gestuurd. ‘U heeft hier niets te zoeken, u gaat hier nu onmiddellijk weg’, bijt een agent haar toe. ‘Wegwezen’.

Sinds dinsdag op het middaguur de confinement total, de ‘volledige lockdown’ inging, nemen de weinige Parijzenaars op straat het zekere voor het onzekere. Twee bekenden die op een bankje in de buitenlucht zitten houden keurig anderhalve meter afstand, net als de wachtenden in de rijen voor de supermarkten. Mondkapjes zijn in een paar dagen tijd een normale (maar tegelijkertijd bevreemdende) aanblik in het straatbeeld geworden.

Alleen op een aantal markten liepen de bezoekers net zo dicht op elkaar als anders, totdat de politie uitrukte en het publiek met megafoons maande uit elkaar te gaan. Sindsdien worden alleen nog buurtbewoners met een geldige attestation toegelaten en is de markt van Chateau Rouge nagenoeg verlaten.

‘We kunnen net zo goed sluiten’, zegt Chérif Oulai (57) die in zijn witte, met bloedvlekken bedekte slagersjas hoofdschuddend een glas thee staat te drinken. ‘C’est fini. Wij staan hier met vijf man personeel in de zaak. Om wat te doen, te zwaaien naar de politie?’ De slager knikt naar een groepje patrouillerende agenten. ‘Niet te dichtbij komen hè, jongens’, zegt hij cynisch.

Vertrouwen op Allah

De dagen voor de confinement was het juist ‘één groot gekkenhuis’, vertelt de naburige groenteman Mehdi, die tegen een kist preien aanleunt. Al was dat ook niet ideaal. ‘Als je zoveel mensen voor je neus krijgt, loop je natuurlijk een groot risico om besmet te raken.’ Mehdi vertrouwt op Allah, en op het mondkapje dat hij vorige week van een vriend kreeg en dat hij sindsdien de hele dag draagt.

Oulai heeft een andere preventiemaatregel genomen. Voor zijn kraam heeft hij plastic kratjes neergezet, op anderhalve meter van elkaar, zodat wachtenden in de rij kunnen zien hoeveel afstand ze moeten houden. Maar er zijn geen wachtenden, er is geen rij, er is helemaal niemand. Afgezien van het onderlinge geklets van de marktkooplui komt het enige geluid van wat krijsende meeuwen. Oulai: ‘Wordt ons vlees tenminste nog door iemand opgegeten.’