Burgerdoden Irak leggen realiteit Nederlandse missies bloot

Goedemiddag,
Door een Nederlands bombardement zijn in 2015 burgerdoden gevallen in Irak, erkent het kabinet. Waarom dat pas vier jaar na dato naar buiten komt, is een vraag die defensieminister Ank Bijleveld nu mag beantwoorden.

Verder bereidt Dijkhoff de VVD voor op een bittere pil en spreekt Esther Ouwehand over het interne gewoel bij haar Partij voor de Dieren.

Hier zijn uw Dagkoersen. Deze politieke nieuwsbrief elke werkdag per e-mail ontvangen? Vink dan hier ‘Volkskrant politiek’ aan.

NIEUWS VAN DE DAG
Bevestiging: Nederland doodde Irakese burgers

Als het over oorlog gaat is Nederland schizofreen, zei militair historicus Christ Klep onlangs in de Volkskrant. Onze krijgsmacht is er vooral om ‘goed te doen’. Terwijl een leger toch echt gaat over moed, dood, trauma’s, bloed. Het is een ­geweldsapparaat.

Dat dat apparaat ook onschuldige slachtoffers kan maken, is een besef dat neerdaalt sinds NRC en NOS onthulden dat in 2015 zeker zeventig slachtoffers zijn gevallen bij een Nederlands bombardement in Irak. Vandaag bevestigde minister Ank Bijleveld van Defensie voor het eerst dat bij die aanval burgerdoden te betreuren waren. De gebombardeerde fabriek in Hawija bleek veel meer explosieven te herbergen dan vooraf werd ingeschat.

Bijleveld erkent nu ook dat de Tweede Kamer in het verleden onjuist is ingelicht door haar voorganger, Jeanine Hennis-Plasschaert. Die stelde op 24 juni 2015 dat ‘voor zover op dit moment bekend’ er geen sprake is geweest van burgerslachtoffers door Nederlands toedoen. Een veel te stellige uitspraak, want een week eerder had Hennis-Plasschaert een rapport ontvangen waarin stond dat het ‘geloofwaardig’ was dat er burgerdoden bij zaten.

Haar opvolger moet daarover nu rekenschap afleggen aan de Kamer. Daarbij mag Bijleveld ook uitleggen waarom zij, sinds eind 2017 minister, niet eerder met het nieuws naar buiten trad. In gesprek met NRC zegt de CDA’er dat zij te maken had met staand beleid binnen Defensie ‘waarbij geen mededelingen worden gedaan over burgerslachtoffers’. In het incalculeren van die slachtoffers bij deelname aan missies als die in Irak, zoals de VS doen, gelooft ze niet. ‘Wij willen opereren zonder dat er burgerslachtoffers vallen.’

Een krijgsmacht om vooral goed te doen.

STAKING IN ONDERWIJS
Leraren corrigeren bond

Even dacht Arie Slob dat hij het geregeld had. Trots presenteerde de onderwijsminister vrijdag een akkoord met onder meer de Algemene Onderwijsbond (AOb). De afspraak: de staking van aankomende woensdag gaat niet door, en in ruil krijgt het onderwijs eenmalig 460 miljoen euro. Iedereen blij.

Dat was buiten de vele leraren gerekend die tegen het akkoord in het geweer kwamen. Wat nou eenmalig. Structuréél geld is er nodig om het onderwijs weer op orde te brengen. De AOb trok haar steun voor het akkoord schielijk in en voorzitter Liesbeth Verheggen kon niet anders dan aftreden. En dus gaat de staking alsnog door. Want in een tijd waarin de economie als een tierelier draait, moet er toch meer in het vat zitten?

Het probleem is dat niet alleen de leraren zo redeneren, maar ook de de verpleegkundigen, de jeugdzorgmedewerkers en de pensioenlobby. Binnen het kabinet kunnen ze de kritiek volgens verslaggever Frank Hendrickx amper nog aanhoren. De begroting is al ‘behoorlijk opgeblazen’, verzucht een coalitiebron.

Intussen is het Malieveld zwaar gehavend door alle demonstraties. Het kabinet kan zich schrap zetten: de financiële manoeuvreerruimte mag inmiddels beperkt zijn, de maatschappelijke onrust blijft.

DE STIKSTOFCRISIS
Dijkhoff bereidt achterban voor op bittere pil

Officieel is de knoop nog niet doorgehakt, maar alles wijst erop dat de VVD akkoord gaat met een verlaging van de maximumsnelheid naar 100 kilometer per uur om de bouwsector weer op gang te krijgen. Morrelen aan het VVD-kroonjuweel is geen taboe meer, zegt fractievoorzitter Klaas Dijkhoff tegen de Telegraaf. ‘Huizen en banen zijn mij heel veel waard.’

Voor de VVD de 130 kilometer opgeeft moet er natuurlijk wel eerst een gedegen doorrekening komen van de baten, zegt Dijkhoff er meteen bij. En wat wil het toeval: zo'n doorrekening ligt er al. RTL Nieuws maakte vrijdag gewag van een geheime kabinetsnotitie waarin staat dat het verlagen van de maximumsnelheid naar 100 km/u in heel het land ruimte creëert voor de bouw van 75.000 woningen in 2020.

Zo'n aanbod kan geen partij laten liggen. Zelfs de vrrroempartij niet.

EN DAN DIT NOG
Grapperhaus vs OM

Het Openbaar Ministerie en minister Grapperhaus (Justitie en Veiligheid) staan lijnrecht tegenover elkaar als het gaat om de aanpak van IS-strijders. Het OM wil Syriëgangers zo snel mogelijk in Nederland voor de rechter brengen, schrijft NRC, terwijl de minister hen de nationaliteit wil afpakken. Het OM vreest dat Syriëgangers hun straf kunnen ontlopen door Grapperhaus’ beleid.

Angstige ambtenaren

In de ambtenarij regeert de angst voor de steeds kritischer buitenwereld. Dat zegt bestuurskundige Paul 't Hart in een interview met verslaggever Ariejan Korteweg. De gevolgen zijn volgens ‘t Hart desastreus. Want ambtenaren die een groot deel van hun energie en creativiteit besteden aan het organiseren van de verdediging, komen krachten tekort om het land verder te helpen.

Ouwehand neemt over

Het was niet haar droom om de nieuwe fractievoorzitter van de Partij voor de Dieren te worden. Maar plichtsbesef deed Esther Ouwehand ja zeggen. En nu, uitgerekend op het moment dat zij de leiding overneemt, begint het in de partij te rommelen. De Volkskrant sprak met haar over de interne conflicten en de koers. ‘Het hoort er bij dat je een keer een strubbeling hebt.’

Dagkoersen is de politieke nieuwsbrief van de Volkskrant. Vragen of opmerkingen? Mail naar haag@volkskrant.nl. Deze nieuwsbrief elke werkdag per e-mail ontvangen? Vink hier ‘Volkskrant politiek’ aan.